มะเร็งตับ

น.พ.สุพงษ์ เขมโฆษิต

เพียงแต่ชื่อก็ไม่อยากได้ยิน ถ้าญาติใครมีพี่น้องเป็นก็แสนจะห่อเหี่ยว

แต่ถ้าเป็นเองก็คงไม่อยากจะเชื่อหมอกลัวจะเป็นความจริง เพราะไม่อยาก

จะเป็นโรคนี้เลยจริงๆ

บังเอิญผู้เขียนก็ได้ดูแลผู้ป่วยที่เป็นมะเร็งตับหลายราย ที่เป็นเพื่อน

ร่วมรุ่นต่าง ๆ เป็นแล้วก็ล้มหายตายจากไปทั้ง ๆ ที่อยู่ในวัยและตำแหน่ง

ที่กำลังรุ่ง ไม่ต้องคิดถึงลูกเมียผู้ป่วยที่อยู่ข้างหลังคงหดหู่ใจ ต้องปรับตัว

ปรับการดำเนินชีวิตใหม่ เพราะลูกเต้ากำลังโต ต้องมีผู้คอยดูแล แล้วใคร

เล่าจะช่วย

คำถาม คำปลอบใจ คำแนะนำในเรื่องของมะเร็งตับจึงค่อนข้างจะ

น่าสนใจ แฝงด้วยความน่ากลัว

คำถามที่ถามบ่อยคือ เมื่อเป็นมะเร็งที่ตับแล้วอยู่ได้ไม่เกิน 6 เดือน

จริงไหม? คำตอบก็คือ มีส่วนจริงอยู่มากเพราะมะเร็งตับส่วนมาก โอกาส

ที่จะพบแพทย์ตรวจรักษาจะช้า เพราะมักจะไม่มีอาการหรือมีอาการไม่

เด่นชัด กว่าจะมีอาการชัดเจนส่วนใหญ่ก้อนก็มักจะโต หรือกระจายไป

อวัยวะอื่น ๆ นอกตับแล้ว ทำให้การรักษาไม่ได้ผลดี แต่ถ้ามาพบแพทย์

ตั้งแต่ระยะแรกๆที่ก้อนยังเล็กอยู่ สามารถผ่าตัดออกได้ก็จะมีชีวิตยืนยาว

ได้นาน

มีอาการอะไรบ้างที่บ่งบอกว่าเป็นมะเร็งตับ อาการมักไม่ชัดเจนดัง

ได้กล่าวมาแล้ว เนื่องจากเมื่อก้อนมีขนาดเล็ก มักไม่มีอาการต่อเมื่อก้อน

โตขึ้นก็เริ่มมีอาการ เช่น มีก้อนผิดปกติคลำได้แถวๆ ชายโครงด้านขวา

หรือมีอาการปวดท้อง ทางด้านชายโครงขวาอาจปวดเป็นครั้งคราว หรือ

ปวดแน่น ๆ บางครั้งร้าวไปหลังเหนือหัวไหล่ แต่ส่วนใหญ่มักจะปวดไม่

มาก นอกจากในระยะท้ายๆอาการอาจปวดรุนแรง

อาการอื่นๆ เช่น อาการตัวเหลือง ตาเหลือง ซึ่งเกิดจากท่อน้ำดีอุดตัน

จากก้อนเนื้องอก พบได้ไม่บ่อยนัก ถ้าพบมักเป็นมะเร็งของทางเดินน้ำดี

อาการน้ำหนักลดลงไปโดยไม่ทราบสาเหตุทั้ง ๆ ที่ทานอาหารได้ดี มีไข้

ต่ำๆครั่นเนื้อครั่นตัว หรือปวดเมื่อยตามกล้ามเนื้อ ในบางรายอาจมี

อาการอาเจียนเป็นเลือด ซึ่งในกลุ่มนี้มักจะมีโรคตับแข็งร่วมด้วย มีม้าม

โตหรือท้องมาน ก็พบได้

คนที่เป็นโรคตับแข็งหรือตับอักเสบจะเป็นมะเร็งตับใช่หรือไม่?

มะเร็งตับอาจแบ่งได้เป็น 2 ชนิด คือชนิดแรกเกิดจากเยื่อของตับโดย

ตรง อีกชนิดเป็นจากเนื้อเยื่อของทางเดินน้ำดี ซึ่งสาเหตุการเกิดอาจแตก

ต่างกันบ้าง มะเร็งทุกชนิดเรายังไม่ทราบสาเหตุการเกิดที่แท้จริง เพียงแต่

มะเร็งบางชนิดอาจเกิดร่วมกับโรคอื่น สำหรับมะเร็งตับเกิดร่วมกับตับอัก

เสบชนิดไวรัส บี และไวรัส ซี ได้สูง อาจถึง 100 เท่า โดยเฉพาะไวรัส บี

ถ้าเทียบกับความปกติที่ไม่ติดเชื้อไวรัสพวก บี ( ประชากรไทยเป็นพาหะ

ของไวรัส บี ประมาณร้อยละ 8 ) ในโรคตับแข็ง คนที่เป็นมะเร็งของตับ

ผมว่ามีโรคตับแข็งร่วมด้วยเกินกว่าครึ่งหนึ่ง และมักมีเชื้อไวรัสตับอักเสบ

บี ร่วมกับโรคตับแข็ง

การดื่มเหล้า ถึงแม้ไม่ได้เป็นสาเหตุการเป็นมะเร็งตับโดยตรง แต่ถ้า

ดื่มเกินวันละ 1 กั๊ก โอกาสเป็นมะเร็งตับสูงกว่าคนธรรมดาถึง 8 เท่า พวก

เชื้อราในอาหาร ก็ทำให้เกิดได้บ้าง

สำหรับมะเร็งตับที่เกิดจากเนื้อเยื่อทางเดินน้ำดี พบมากในประเทศ

ไทย แถบภาคอีสาน โดยเฉพาะขอนแก่น พบว่าพยาธิใบไม้ในตับ มีส่วน

สำคัญในการทำให้เกิดโรคนี้ เนื่องจากคนทางภาคอีสานยังนิยมกินอาหาร

ประเภทสุกๆดิบๆ เช่น ปลาดิบ ก้อยปลา ปลาร้าดิบ โดยเฉพาะที่หมัก

ด้วยเกลือ จะมีโอกาสเป็นโรคนี้ได้สูง

เมื่อท่านมีอาการต่าง ๆ ดังได้กล่าวมาแล้ว การวินิจฉัยว่าท่านเป็น

มะเร็งตับหรือไม่ ก็จะมีการตรวจหลายๆอย่าง เนื่องจากว่าการมีก้อนที่ตับ

ส่วนใหญ่จะเป็นเนื้องอกธรรมดา จึงต้องมีการตรวจเลือด ทำอัลตร้า –

ซาวด์ หรือเอ็กซเรย์คอมพิวเตอร์ ดูบริเวณตับ ถ้าก้อนเนื้องอกไม่โตนัก

และพึ่งเริ่มเป็น แพทย์ก็จะแนะนำท่านให้รับการผ่าตัด ซึ่งจะได้ผลดีมาก

มีชีวิตที่ยืนยาว ไม่ใช่ 3 เดือน 6 เดือนดังกล่าว ส่วนบางรายที่เป็นมาก

แล้วก็จะให้เคมีบำบัด โดยฉีดเข้าเส้นเลือดที่ไปเลี้ยงตับ ถ้าก้อนยุบลงก็

นำมาผ่าตัดต่อไป

จะเห็นได้ว่าถึงแม้มะเร็งตับจะเป็นมะเร็งที่รุนแรงแต่ถ้ารู้จักป้องกัน

ตั้งแต่แรก เช่น ไม่ดื่มเหล้าจัด หรือเลี่ยงอาหารดิบ หรืออาหารสุกๆดิบๆ

ถ้ามีอาการตับอักเสบก็ควรได้รับการดูแลรักษาจากแพทย์ หรือการได้รับ

วัคซีนป้องกันไว้ก่อน อย่างไรก็ตามถ้าท่านเป็นแล้วก็ควรรีบปรึกษา

ศัลยแพทย์ ซึ่งจะช่วยท่านได้ หวังว่าคงแคล้วคลาดจากโรคร้าย ๆ นี้

และโรคภัยอื่นๆด้วยนะครับ

(จากหนังสือ “สาระน่ารู้ทางศัลยกรรม” 50ปี รพ.ภูมิพลดุลยเดช พ.ศ.2542)