Dr.Sinan Doğantürk

Kadın Hastalıkları ve Doğum

Ankara

 

 

 

 

 

Transfüzyon

Kan canlı bir dokudur

Kan komponenti tanımına eritrosit, lökosit, trombosit, konsantreleri ile taze donmuş plazma dahildir

Tam kanın komponentnlerine ayrılması belli bir hızda ve sürede santrifüj edilmesi işlemine dayanır

Modern kan transfüzyon tedavisinde amaç öncelikle mevcut noksanları yerine koymaktır. Bu nedenle etkili bir kan transfüzyon tedavisi kan komponent tedavisidir.

Tam Kan

63 ml antikoagülan içinde saklanan 450 ml kandır

Tam kan eritrositler, plazma proteinleri, stabil koagülasyon faktörlerini içerir

Labil koagülasyon faktörleri olan faktör 5 (beş) ve faktör 8 (sekiz) yoktur

Trombositler in aktiftir

Bir ünite tam kan hemoglobini 1g/dl, hematokriti %3 arttırır

 

Hematokrit %35-45’tir

4 derecede 35 gün, oda ısısında 4 saat saklanabilir

Plazma potasyum, amonyak ve laktik asit düzeyleri yüksektir. CPDA içeren torbalarda birinci günde plazma potasyumu 3.3 mEg/L iken 35. günde 78.5 mEg/L dir. Renal fonksiyonu normal bir kişi bunu tolere edebilir. Renal fonksiyonu bozuk olanlar ve yenidoğanlar bunu tolere edemez. Bunlara taze kan verilir.

Tam Kan Transfüzyonu Endikasyonları

Masif kan kaybı

Yenidoğanlara yapılacak exchange transfüzyon

Kardiyopulnoner by-pass ameliyatları

 

Kanayan bir hastada önerilen her bir ünite eritrosit süspansiyonu için 3 katı kristaloid infüzyonudur

3-4 ünite eritrosit transfüzyonu sonrasında hastanın şok tablosu düzelmediği takdirde tam kan transfüzyonuna  geçilir

Masif transfüzyon tanımı birkaç şekilde yapılır

24 saat içinde transfüze edilen kan miktarı total kan volümüne eşitse

10 üniteden fazla tam kan, 20 üniteden fazla eritrosit süspansiyonu verilmişse

Üç saat ya da daha kısa sürede dolaşımdaki kan volümünün %50’den fazlası replase edilmişse

Kan kaybı 150 ml/dk ise

 

On ünite veya daha fazla kan verildikten sonra pıhtılaşma fonksiyonları gözden geçirilmeli ve trombosit sayımları yapılmalıdır

Yenidoğan dönemindeki exchange transfüzyon için bekleme süresi 7 günden az olan kan önerilmektedir

Transfüzyon hızı 2 saatte gidecek şekilde verilmelidir.

Bakteriyel kontaminasyon açısından transfüzyon hızı 4 saati geçmemelidir

Eritrosit Süspansiyonu

200 ml eritrosit ve reziduel plazmayı içerir

Hacmi 250-300 ml dir

Tam kandan santrifüj yardımı ve ekstraktör aracılığıyla hazırlanır

Hct %65-80’dir

Bir ünite eritrosit süspansiyonu ile hematokrit %3, hemoglobin 1 g/dl artar

 

SAG-M’li torbalarda eritrositler 42 güne kadar saklanır ve kanın akıcılığını arttırdığı için daha rahat transfüzyon yapılır

Optik okuyuculu ekstraktör sayesinde lokösit ve trombositlerin eritrosit süspansiyonuna karışması %70-80 oranında engellenir

Böylece fonksiyonel olmayan lökosit ve trombositlerin antijenik yapıları sebebiyle alıcıda HLA antikorları gelişme riski ve CMV enfeksiyonu geçiş riski azaltılır.

Eritrosit Süspansiyonu Transfüzyonu Endikasyonlar

Hematinik ilaçlarla düzeltilemeyecek anemiler

Onkolojik hastalıklar ve bunların kemo-radyoterapileri sonucu olan kemik iliği baskılaması halleri

Anemiye bağlı ciddi semptom ve bulguları olanlar

Kardiak problemleri olanlar

Acil olarak cerrahi müdahale yapılması gerekenlerde veya cerrahi sonrası gereksinimlerde

Lökositten Arındırılmış Eritrosit Süspansiyonu

Febril nonhemolitik transfüzyon reaksiyonları transfüzyonların %0.5-1’inde oluşur

Sebep lökositlerdir

Daha önceki transfüzyonlar sırasında kişide gelişen lenfositotoksinler ve lökoaglütininler nedeniyle donör lökositleri parçalanarak pek çok enzim ve mediatör ortama salınır

Lökositler üzerlerinde taşıdıkları MHC class I (bir) antijenleriyle hastanın immünize olmasına yol açarlar

Lökosit filtreleri ile lökositlerin %99.9’u ayrılır. Bu sayede CMV enfeksiyonu geçişi de azalır

Endikasyonları

İkinci febril non hemolitik transfüzyon reaksiyonundan sonra

HLA alloimmünizasyonuna bağlı trombosit direncini önlemek için malign hastalığı olanlar gibi çok kan transfüzyonu alacak olanlarda uygulanır

Trombosit Süspansiyonu

Alımdan sonra 8 saat içerisinde tam kanın santrifügasyonu ile elde edilir

Gaz permeabl torbalarda 20-24 santigrat derece sıcaklıkta devamlı ajitasyon yapılarak 5 gün saklanır

Aferez makinaları ile elde edilen trombosit miktarı, torba kanlarından elde edilene göre 6-7 kat fazladır. Eritrositlerle kontaminasyon azdır

Trombosit donörlerinin ön sayımlarında trombosit sayısı en az 150.000 olmalıdır

Trombosit Süspansiyonları ve İçerikleri

 

Aferez                   Tek ünite

Trombosit         4.2x10’’                         0.70x10’’

Lökosit             1x10⁷                           7.5x10⁷

Eritrosit           Nadir                            Değişken

Volüm (ml)         200-300                       50

Trombosit Süspansiyonu Transfüzyonu Endikasyonları

Kanama varsa

Trombosit sayısı<50.000

Trombosit sayısı<100.000 ve cerrahi öncesi

Kanama yoksa

Trombosit sayısı<20.000 kemoterapi yapılıyorsa

Trombosit sayısı<50.000 ve cerrahi öncesi

Trombosit sayısı<10.000

 

Bir ünite trombosit transfüzyonu ile trombosit sayısı 5000-10000/mm³ artar

Trombositler üzerlerinde ABO kan grubu antijenlerini ve Class I HLA antijenlerini taşırlar

ABD uygun olmayan donörden transfüzyon yapıldığında HLA antijenlerine karşı alloimmünizasyon oluşur ve immunolojik direnç meydana gelir. Trombosit transfüzyonuna rağmen trombosit sayısı yükseltilemez

Trombosit sayısının 50.000-70.000/mm³’e yükseltilmesi major kanamalar dahil pek çok problemi çözer

Taze Donmuş Plazma

Alımdan sonra 8 saat içerisinde tam kanın santrifügasyonu ile elde edilir

Hacmi 200-250 ml dir

Koagülasyon faktörlerinin aktiviteleri korunmuştur

400 mg fibrinojen (2-4 mg/ml) içerir

Koagülasyon faktörlerini %2-3 fibrinojeni 13 mg/dl arttırır

Eksi 20 santigrad derecede dondurularak bir yıl saklanır

30-37 santigrad derecede çözülür ve oda ısısında 4 saat içerisinde kullanılmalıdır

Endikasyonları

PT>15 sn veya aPTT>50 sn olan hastalarda invaziv girişimlerden önce

DIC olgularında

Vücut ağırlığının her kilosu için 10-15 ml plazma verilir

Koagülasyon faktörlerinin yerine konmasıyla birlikte kan volümü ekspansiyonuna ihtiyaç duyulan kanama durumları

Karaciğer hastalığına sekonder kanama problemleri

Cross-match yapmaya gerek yoktur. Ancak hasta ile aynı kan grubundan plazma kullanılmalıdır

Sakıncaları allerjik ve anaflaktik reaksiyon riskleri ve plazmadaki antikorların alıcının lökositleri ile reaskyona girerek non kardiyojenik pulmoner ödem oluşturabilmesidir.

Işınlanmış Kan Transfüzyonu Endikasyonları

Bağışıklık sistemi zayıf hastalarda donör kanı içinde bulunan lenfosit ve beyaz küreler, doku grubu farklı olan hastayı yabancı tanır, çoğalır, dokularını infiltre ederek hastanın ölümüne sebep olur.

Bu hastalığa transfüzyonla ilişkili GVHH denir

Hastalık transfüzyondan ortalama 1-2 hasta sonra başlar

Tablo akut seyirlidir. Ateş, özellike el ayası ve ayak tabanlarında makülo papüler eritematöz döküntüler, sulu ve/veya kanlı ishal, hepatosellüler hasar ve pansitopeni oluşur.

Hastalar genellikle ağır nötropeni sonucu gelişen enfeksiyonlarla kaybedilirler

Kesin Endikasyonlar

Prematür yenidoğanlar

Doğum sonrası exchange transfüzyon yapılacak olanlar

İntrauterin kan nakli

Şiddetli immün yetmezlikli hastalar

 

Yoğun kemoterapi yada radyoterapiyle tedavi edilen solid tümörlü hastalarda ışınlama mutlak gerekli değildir ancak yararlı olur

Akrabalar arası transfüzyonlarda HLA homojenitesi nedeniyle birinci derecede yakınlardan alınan kanlarda normalin 7-17 katı artmış oranda risk vardır

Transfüzyon Komplikasyonları Bakteriyel Sepsis

İnsidansının %0.02-0.05 arasında olduğu tahmin edilmektedir

Nedenler:

Torbalardaki koruyucu, antikoagülan solüsyonun kontaminasyonu

Kan alım setlerindeli bakteri kontaminasyonu

Santrifüjleme sırasında (laboratuvar) bulaşı

 

Bu reaksiyonlar genellikle hem oda hem de soğutucu sıcaklıklarında üremelerini sürdürebilen Y. enterocolitica, E.coli, C.freundii gibi gram negatif bakteriler ile oluşturulur

Dolaşımın Aşırı Yüklenmesi

Riskli hastalar kalp ve akciğer yetmezliği sınırında olanlar, anemili hastalar ve bebeklerdir

Riskli hastalarda infüzyon hızı 1 ml/kg/saat şeklinde olmalıdır

Hipervoleminin neden olduğu dolaşımın aşırı yüklenmesi transfüzyonu hızla yapılan her alıcıda görülebilir

Öksürük, siyanoz, şiddetli baş ağrısı ve periferik ödem belirtiler gösterek kalp yetmezliğine girerler

Transfüzyon ile Viral Bulaş

Plazma Kaynaklı Viral Ajanlar

Hepatit A virusu

Hepatit B virusu

Hepatit C virusu

Diğerleri GBV

HIV 1/2

Parvovirus B19

 

Hücresel Kaynaklı Viral Ajanlar

Sitomegalovirus

Epstein-Barr virus

HTLV 1/2

Hepatit B Virusu

3. jenerasyon ELISA yöntemleri ile HBV bulaşı önlenebilir

Ancak düşük düzeyde antijen içeren taşıyıcılarla ve inkübasyonun erken döneminde bulaş olabilir

Bunun sıklığı 63.000-100.000 bağışta birdir

Hepatit C Virusu

1989 yılında tanımlanmış bir RNA virusudur

Primer enfeksiyondan sonra anti-HCV yanıtının meydana gelmesi altı aya kadar uzayabilir

Dolayısıyla HCV ile infekte bağış anti-HCV taramasından kaçabilir

Bunun sıklığı 50.000-500.000 bağışta birdir

HIV 1/2

HIV infeksiyonundan sonra hastalar haftalar ya da aylar içerisinde ELISA testleri ile tesbit edilecek düzeyde anti-HIV antikorları oluştururlar. Bu döneme pencere dönemi denir.

 

Pencere döneminde verilecek kanlarda HIV bulaşma riski 493.000 bağışta birdir

Dünyadaki AIDS vakaların %2.7 sinin kan transfüzyonu yolu ile meydana geldiği düşünülmektedir.

Akut Hemolitik Transfüzyon Reaksiyonları

Transfüzyonu izleyen 24 saat içinde ortaya çıkar

Transfüzyona bağlı ölümlerin yarısının sebebibi oluşturur

Genellikle neden ABO uygunsuz kan tranfüzyonudur

IgG ve IgM tipi antikorların yol açtığı masif intravasküler hemoliz ile karakterizedir

Rh sistam antikorlarının yol açtığı ekstravasküler hemoliz ile birlikte olan reaksiyonlar daha hafiftir

 

Reaksiyonun şiddeti alıcının antikor titresine bağlıdır. Birkaç ml uygun olmayan kan transfüzyonu semptomların ortaya çıkmasına neden olabilir. Ancak şiddetli reaksiyonlar 100 ml veya daha fazla kan transfüze edildiğinde görülür

 

Klinik bulgular ürtiker, ödem, flashing, bağ ağrısı, solunum sıkıntısı, hipotansiyon, ateş, titremedir

Transfüzyon durdurulur

Vital bulgular monitorize edilir

Pre ve posttransfüzyon hasta kan grubu, donör kan grubu ve cross-match tekrarlanır

 

Mikroagregatlara bağlı komplikasyon

Post transfüzyon purpura

Tranfüzyonu takip eden 7 gün içinde purpurik döküntüler görülür

Nedeni antiplatelet antikorların gelişmesine bağlı trombositopeni oluşmasıdır

 

 

 

Ana sayfaya dönmek için http://www.geocities.com/sinandoganturk/kadindogum1.html

 

Dr.sinan Doğantürk

13/02/2001

Ankara

 

Ψ