Het moest er een keer van komen. Dit is immers het decennium waarin Andrew Wiles de wereldpers haalde met het bewijs voor de laatste stelling van Fermat - een wetenschappelijke gebeurtenis die voor wiskundigen gelijk staat aan de splitsing van het atoom of de ontdekking van de structuur van het DNA. Philibert Schogt schreef een roman over de bezetenheid van de wetenschapper Isaac Swift, een verzonnen verhaal dus, maar zo goed als zeker ge�nspi reerd op de waar-gebeurde geschiedenis van Andrew Wiles.

Hij was het die na zeven jaren afzondering met het bewijs kwam voor een wiskundig pro bleem waar de groten der aarde zich ruim drie eeuwen over hadden gebogen. In de zomer van 1993 hield hij voor een gehoor van tweehonderd wiskundigen zijn laatste college. �Maar terwijl het hele Newton Institute van euforie vervuld was, stond het noodlot klaar om toe te slaan. Terwijl hij van het moment genoot, was hij, en met hem alle anderen in de zaal, zich niet bewust van het gruwelijke drama dat hem wachtte,' schreef zijn biograaf Simon Singh. Een kleine onvolkomenheid in de bewijsvoering moest in de volgende jaren bijgesteld worden.

Debutant Philibert Schogt, die wiskunde studeerde, kent natuurlijk dit drama dat uiteindelijk voor Wiles goed afliep. In de roman komt Schogt met een variant die romantechnisch veel meer mogelijkheden biedt: zijn 35-jarige hoofdpersoon professor Isaac Schwift wordt be schuldigd van plagiaat. Dit gegeven is goed voor een extra spannende verhaallijn.

Schogt introduceert aan het begin van de roman de bejaarde Leonard Vale, een gesjeesde leraar wiskunde die bij Swift het eerstejaars college algebra komt volgen. Met een ouderwet se bandrecorder zit hij op de eerste rij, stelt irrelevante vragen en debiteert filosofische waarheden waar iedereen gek van wordt. In medestudenten ziet hij geheime agenten van de Chinese regering en de IRA. Alle wetenschappelijke medewerkers worden door hem belaagd met verhandelingen over wiskundige raadsels.

Ook Isaac Swift ontvangt een pakket van Leonard Vale met de oplossing van het Wilde Getallen Probleem van Anatole Millechamps de Beauregard (1791). Het is een idiote bewijs voering, maar in een flits ziet Swift daardoor wel hoe hij het aloude probleem kan aanpakken. �In een delirische roes die enkele weken heeft aangehouden is het hem gelukt de top van het wiskundige hooggebergte te bereiken: in een stralend moment van inzicht heeft zich een schitterend panorama voor hem ontvouwd.'

Het zijn de mooiste passages van de roman. Met veel gevoel heeft Philibert Schogt de zoek tocht van zijn hoofdpersoon beschreven. Hij is zo gefixeerd op de getallen dat hij niet eens meer gewoon kan leven. Hij ziet niet dat zijn huwelijk aan het versloffen is omdat de com plexe redenringen in zijn hoofd blijven zoemen. Tot diep in de nacht is hij in de weer om dat ene moment te bereiken waarop alles sluitend is. Dat lukt hem. �Nu mijn briljante stelling het stralende middelpunt van mijn heelal was geworden, viel alles op zijn plaats.' Dat de lezer zich onder meer door een anderhalf pagina tellende formule moet worstelen, neemt hij op de koop toe.

Net als Andrew Wiles valt ook Isaac Swift ten prooi aan verwarring en wanhoop. Kan een gewone sterveling al zijn briljante voorgangers overtreffen? De bewijsvoering mag weliswaar �van zo'n intense schoonheid zijn dat het voelt alsof je vleugels hebt gekregen en kunt vlie gen', alles moet wel tot in details gecontroleerd worden. De oude Russische professor Dimitri Arkanov onderwerpt hem stap voor stap aan een genadeloos kruisverhoor, maar moet uitein delijk toegeven dat hij zelden �zo'n elegant pad had gezien dat naar zulke duizelingwekkende hoogtes slingert.'

Op dit toppunt van euforie maakt Philibert Schogt ruimte om het dramatische effect te vergroten. Hij laat Isaac Swift het stralende middelpunt zijn op de barbecue waar de onhandi ge, contact-gestoorde professor de vermeende vrienden kan aftroeven. Eindelijk is de jong ensdroom werkelijkheid geworden, het mislukte leven heeft plotseling glans gekregen.

Voor even, want ook Philibert Schogt blijft zijn voorgangers in de Nederlandse literatuur trouw. Als de universitaire wereld wordt beschreven, dan denkt de lezer aan Dingelam, Tamstra, Taets, Kaeckebeke en Meinema die Onder professoren van Hermans bevolken. Zo'n type dreigt Isaac Swift te worden als blijkt dat zijn berekeningen even onzinnig zijn als die van Leonard Vale. Professor Dimitri Arkanov geeft aan het einde van de roman toe dat het onvergeeflijk was een fundamentele fout te missen. Hij stapt op. �Het zal alleen maar erger worden. Ik kan niet lijdzaam toezien hoe mijn wiskundige krachten langzaam wegvloeien.' Isaac Swift blijft wel verbonden aan de universiteit, ondanks alles, en kan hoofdpersoon worden in een soortgelijke roman als Onder professoren. Wiskunde is een passie of een verslaving. Wie zijn toevlucht neemt tot de abstracte wereld van de getallen en zich daaraan verslingert, komt zichzelf een keer tegen. Die boodschap van Philibert Schogt komt wel over. Aan het einde van de roman, als hij weer gewoon zijn gebruikelijke algebra-colleges geeft, komen twee jonge dolenthousiaste studenten langs die denken het Wilde Getallen Probleem te hebben opgelost. Maar Isaac Swift heeft meer belang stelling voor zijn nieuwe geliefde Betty. Hij is terug op aarde.

Behalve over de verstoorde illusies van een middelmatige wetenschapper gaat De wilde getallen over de naijver in de wetenschappelijke wereld. Dat milieu weet Schogt raak te typeren. Zowel compositorisch als stilistisch is het een bijzonder knap debuut. Op iedere pagina is te merken dat Philibert Schogt met veel invoelingsvermogen deze roman heeft geschreven: de hartstochtelijke passie voor de wiskunde kan gewoonweg niet verzonnen zijn.

Philibert Schogt: �De wilde getallen'. Uitgeverij De Arbeiderspers. Prijs: 29,90.