Home > Articles > Article

منبع: ITiran - نويسنده: علی‌اکبر جلالی - تاريخ: 9 مهر 82

نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستاها

به بهانه همايش كاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستا

فناوری اطلاعات و ارتباطات، تكنولوژی هزاره جديد می‌باشد كه باعث كم كردن زمان انجام محاسبات، دقيقتر شدن پردازش داده‌ها، تبادل اطلاعات آسان و كم كردن هزينه داد و ستد شده است.

دستاوردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات زمانی حداكثر تأثيرگذاری را در زندگی بشر خواهد داشت كه بتواند در تمام زمينه‌ها و در ميان تمام اقشار جامعه رسوخ كند. متأسفانه دنيايی كه در آن زندگی می‌كنيم دچار مشكلی بنام شكاف ديجيتالی می‌باشد. اين شكاف، بخصوص در سطح جامعه روستائی چشمگيرتر است. در حال حاضر 5/2 ميليارد نفر از جمعيت 6 ميلياردی جهان در روستاها و نقاط دور افتاده كشورهای در حال توسعه زندگی می‌كنند (حدود 40% جمعيت جهان) كه درصد كمی از آنها به امكانات ارتباطاتی و اطلاعاتی مناسب دسترسی دارند.

اين در حالی است كه تحليلگران جهانی عقيده دارند در بحث جهانی‌سازی، توسعه ICT روستايی نقش اساسی در پيشرفت كشورهای در حال توسعه خواهد داشت.

كشورهای هند، مغولستان، چين، سنگاپور و شيلی توسعه ICT روستايی را طی برنامه‌های دولتی توسط ارگانهای خاص و بخش خصوصی دنبال كرده‌اند و در اين كشورها، امروزه دسترسی روستاها به اينترنت كاملاً جا افتاده است و در حال حاضر نيز استفاده از آن، همراه با توسعه ICT ادامه دارد.

شايد اين تصور وجود داشته باشد كه ICT برای روستاهای ايران زود است و بايد توسعه تلفن و بالا بردن كيفيت دسترسی آنرا در اولويت قرار داد. اما واقعيت آن است كه برای بهبود وضع روستاهای ايران با توجه به پراكندگی جغرافيايی و دوری بعضی از روستاها از شهرها و محروميتهای مختلفی كه در آنها وجود دارد توسعه ICT در اولويت می‌باشد.

با توجه به اينكه بخشی از روستاهای كم جمعيت ايران هنوز دسترسی درستی به تلفن ثابت ندارند. توسعه ICT روستايی در ايران بايد با شتاب مضاعفی صورت گيرد تا استفاده مناسب از ظرفيتهای ICT در بخش روستا انجام پذيرد و روستاها بتوانند تبادل اطلاعاتی لازم با ساير مراكز را داشته باشند و بستر توسعه در آنها فراهم شود.

رويكردهای متفاوت به توسعه ICT روستايی

• كمک رسانی به مسئولان محلی برای تصميم‌گيری‌های مناسب
• توسعه و بهينه‌سازی خدمات رسانی به روستائيان
• اطلاع‌رسانی به روستائيان و شركت دادن آنها در تصميم‌گيری‌ها

رويكردها می‌تواند خدمات‌رسانی، حاكميت دولت و بهينه‌سازی خدمت دولتی، نشر عدالت در توزيع اطلاعات و بالا بردن سطح فرهنگی روستائيان از طريق ارتباط و تعامل بيشتر روستائيان با ساير نقاط كشور و جهان باشد. در قسمت بعدی به بعضی از مزايای رويكردهای مطرح شده پرداخته می‌شود.

نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستاها

توسعه ICT در روستاها با برنامه چهارم توسعه كشور آغاز می‌شود، نياز است در اين برنامه و برنامه‌ريزيهای مناسب ديگری كه در اين زمينه صورت خواهد گرفت، بتوان در يک فرصت زمانی مشخص، فاصله عميق ديجيتالی بين شهر و روستا از يک سوی و بين روستا و جهان اطلاعات از سويی ديگر را كاهش داد.

درصورتيكه تاخير بيشتری در اين زمينه صورت گيرد و به توسعه ICT در روستاها توجه جدی نشود مشكلاتی برای روستاها بوجود خواهد آمد كه شايد جبران آن آسان نباشد. عوارض عدم گسترش ICT در روستاهای بسيار زياد می‌باشند كه در ذيل به چند مورد پرداخته شده است.

1- افزايش مهاجرت روستائيان: مبارزه با مهاجرت روستائيان به شهرها، ادامه دارد و راهكارهای گذشته سودمند نبوده است. در صورتيكه اقدامی اساسی صورت نگيرد، اين روند ادامه پيدا خواهد كرد و صنعت كشاورزی و دامداری دچار مشكل اساسی خواهد شد.

در بسياری از نمونه‌های بررسی شده در جهان ديده می‌شود كه آشنايی جوانان مستعد روستايی با ICT توانسته است نيروهای خبره‌ای تحويل جامعه و ارگانهای مختلف بدهد و همچنين فرصتهای شغلی متفاوتی در شبكه‌های مختلف مطرح گردد كه روستائيان بهره‌مند شوند. اصولاً ICT به عنوان يک ابزار مهم تمركز زدائی در جوامع در حال توسعه توسط UNDP مطرح شده است.

2- تخريب منابع طبيعی: امروزه بهره‌برداری بی‌برنامه از منابع طبيعی باعث شده است در بسياری از مناطق كشور (مثل شمال ايران) با بحرانهای مختلفی مواجه شويم.

3- كاهش درآمدهای گردشگری: جهانگردانی كه از ايران ديدن می‌كنند اطلاع درست و سازمان‌ يافته‌ای از آثار گرانقدری كه در مناطق دور افتاده كشور موجود می‌باشد ندارند.

ايران به عنوان يک كشور در حال توسعه كه جمعيت روستايی آن رو به كاهش و جمعيت شهری آن رو به افزايش است، شديدا به توسعه ICT در روستا‌ها و مناطق دور دست نياز دارد. اگرچه قدمهای ابتدايی توسط بعضی وزارتخانه‌ها و سازمانهايی كه نوعا با روستاها ارتباط دارند در دست اقدام است، اما هنوز عزم و اراده لازم برای توسعه سريع و منطقی ICT در روستاها ديده نمی‌شود.

در اين مسير با توجه به تجربيات كشورهای همطراز ايران، گامهای اوليه هدايتی و سرمايه‌گذاری زيرساخت حتماً بايد توسط دولت انجام شد. سپس با تقويت بخش خصوصی زمينه توسعه بيشتر فراهم گردد.

بنابراين نقش ICT در توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سياسی در روستاها می‌تواند اهميت بسيار زيادی در شكوفايی جامعه و ارتقاء موقعيت روستائيان داشته باشد.

اجرای عدالت اجتماعی در عصر حاضر بدون استفاده از تكنولوژی امكان پذير نمی‌باشد. خوشبختانه اين تکنولوژی اگر بدرستی و با سياست مناسبی دنبال و اجرا شود می‌تواند بسيار كم هزينه‌تر از روشهای سنتی معمول فعلی باشد. اميد است دولت با همفكری صاحبنظران و استفاده از تجربيات جهانی و عظم و اراده ملی توسعه ICT را در جهت آبادانی و رفاه و آسايش مردم روستا در برنامه چهارم جزء اولويتها قرار دهد.

اميد است همايش كاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات روستاها كه قرار است در تاريخ 5 و 6 اسفندماه در دانشگاه علم و صنعت ايران با همكاری نهادهای وابسته به روستا انجام شود زمينه علمی لازم را فراهم نمايد تا روستائيان عزيز ما نيز بتوانند همراه با ساير جهانيان از امكانات خوب ICT استفاده نمايند.

دكتر علی‌اكبر جلالی
دبير همايش كاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستا
پژوهشكده الكترونيک دانشگاه علم و صنعت ايران
Email: [email protected]