Home > Articles > Article

منبع: شرق - گزارشگر: سامان سيف‌الهی - تاريخ: 22 شهريور 82

خط قرمزها را کمرنگ کنيد

گزارشی از ديدگاه‌های يک نماينده مجلس درباره صدا و سيما

تقريبا پنجاه سال پيش بود كه تب‌وتاب ظهور رسانه‌ای جديد به نام تلويزيون، ولوله‌ای در ميان مردم ايران زمين ايجاد كرده بود. در همان ايام و حتی سال‌ها بعد از آن هم هر كسی نمی‌توانست از اين رسانه جديد استفاده كند؛ چون يا برق نداشت و يا پول كافی برای خريد يک دستگاه تلويزيون! اما بين همان عده معدودی هم كه توانايی خريد و استفاده از تلويزيون را داشته‌اند، نقطه‌نظرها متفاوت بود؛ بعضی‌ها با رويی گشاده از اين نورسانه زمان استقبال كردند و برخی ديگر نمايان بودن آنتن تلويزيون بر بام خانه خود را با آبرويشان در منافات می‌ديدند.
سال‌ها گذشت و دوران عوض شد؛ ديگر نيازی نبود تا مردم عادی برای ديدن برنامه دلخواه خود هرچند بسيار كوتاه، در قهوه‌خانه‌ها و يا ديگر اماكن عمومی جمع شوند تا جايی كه حتی در دورافتاده‌ترين روستاهای اين مرزوبوم هم در هر خانه حداقل يک تلويزيون ديده می‌شد. برنامه‌های كوتاه شبكه‌های محدود تلويزيونی كه گاه از يک يا دو ساعت در روز تجاوز نمی‌كرد، جای خود را به شبكه‌های متعدد به پخش برنامه‌های رنگارنگ در 24 ساعت شبانه روز داد تا بتوانند هر نوع مخاطبی را با هر سليقه‌ای راضی نگه دارند و از سوی ديگر در ميان مخاطبان نيز نمی‌توان كسی را يافت كه ضرورت استفاده از رسانه‌ای به نام تلويزيون را نفی‌كند.
و اما در دنيای نامحدود اطلاعات جهان امروز، مردم ايران زمين مجازند به طور رسمی از ميان ده‌ها هزار شبكه تلويزيونی دنيا، تنها و تنها از 6 شبكه ملی سيمای جمهوری اسلامی ايران استفاده كنند و بايد به اين حق انتخاب اندک خود قانع باشند. امانی انگنه معتقد است شبكه‌های ملی تلويزيون ايران با وضعيت كنونی چندان در راضی نگه داشتن مخاطبان موفق نيستند و مسئولان بايد به دنبال راهكارهای مناسبی برای حل اين معضل باشند. او با اشاره به اينكه حتی در ساعاتی تعدادی از شبكه‌ها برنامه‌هايی كاملا مشابه پخش می‌كنند گفت: اكنون تفاوت عمده‌ای بين 6 شبكه ملی تلويزيون ما ديده نمی‌شود و تقريبا می‌توان گفت با هم فرقی ندارند و اين نمی‌تواند مردم را راضی نگه دارد.
زمانی راه‌اندازی شبكه‌های محلی و استانی به عنوان راهكار پيشنهاد شد كه در نوع خود می‌توانست كمک‌كننده باشد اما چندان موفق نبود چون برنامه‌های توليد شده در اين شبكه‌ها به دلايل مختلف كيفيت مطلوبی نداشت و نتوانست مخاطب را جلوی تلويزيون نگه دارد. نماينده مردم اروميه افزود: امروزه توليدكنندگان محصولات مختلف اعم از فرهنگی و صنعتی در سراسر دنيا، مطالعه و تحقيق را در رأس كارهای خود قرار می‌دهند و بعد از تحقيقات مفصل به توليد می‌پردازند، ولی متأسفانه در جامعه ما تحقيق و مطالعه برای توليدات فرهنگی جايگاهی ندارد و اگر هم در موارد محدودی مطالعه شود دست توليدكنندگان آنقدر باز نيست كه بتوانند مطابق با تحقيقات خود نيازهای جامعه را در ابعاد تفريح و سرگرمی و ديگر ابعاد مورد نظر مخاطبان، برآورده سازند، بر اين اساس ما نمی‌توانيم توليدكنندگان مناسبی باشيم و لذا جامعه به سوی استفاده از بازار مصرفی ماهواره‌ها روی می‌آورد.
امانی نداشتن آزادی انتخاب برای مخاطبان رسانه‌ای چون تلويزيون در ايران را از ديگر دلايل روی آوردن آنها به شبكه‌های ماهواره‌ای دانست و افزود: اكنون در كالاهای غيرفرهنگی كه از نيازهای روزمره هم به حساب نمی‌آيند، مثل نوشابه، پفک و ماكارونی حق انتخاب را برای مشتری قائل شده‌ايم اما در محصولات فرهنگی خير، انتخابی برای مردم وجود ندارد و در اين موارد هر چقدر آزادی را محدود كنيم، راه‌های غيرمجاز گسترش پيدا می‌كند كه در آينده نزديک و با پيشرفت سريع تكنولوژی كار به جايی خواهد رسيدكه ديگر برای دريافت اطلاعات نيازی به تجهيزات امروزی نيست و مردم در سراسر دنيا قادر خواهند بود به سادگی هر چه تمام‌تر از شبكه‌های ماهواره‌ای استفاده كنند.
وی از شبكه های تلويزيونی ماهواره‌ای به عنوان يک پديده نو و ابزار و كالای فرهنگی فراگير و جهانی ياد كرد و افزود: اگر بررسی كنيم می‌بينيم كه زمانی كشورهای مختلف حتی در استفاده از انرژی الكتريكی هم مشكل داشتند و امروزه ديگر استفاده از برق همه‌گير شده است و ديگر كسی نمی‌تواند بگويد نمی‌خواهم از برق استفاده كنم و همين شرايط را می‌توانيم به دهكده جهانی اطلاعات در دنيای امروز تعميم دهيم.
امروزه ديگر هنرمندان، صنعتگران و يا هر فرد ديگری با هر رشته‌ای، نيازی ندارد تا هزينه زيادی برای به دست آوردن اطلاعات صرف كند و اطلاعات از سراسر دنيا به راحتی هر چه تمام‌تر با استفاده از ابزاری چون اينترنت و ماهواره به نقاط ديگر منتقل می‌شود. امانی انگنه جهانی شدن فرهنگی را مقدمه‌ای برای جهانی شدن صنعتی خواند و گفت: بسياری در دنيا دوست دارند كه بهترين‌ها را از ديدگاه خود در اختيار سايرين قرار دهند و ديگران هم از آن استفاده كنند اما كشورهای مختلف كه مخالف اين ديدگاه بودند، با پيدا كردن راه‌های مناسب فرهنگ و مليت خود توانستند از تكنولوژی جديد رسانه‌ای جهان بهره‌مند شوند؛ ما هم بايد بپذيريم همانطور كه نمی‌شود جلوی ورود و خروج هوا را گرفت، ديگر نمی‌توانيم جلوی ورود و خروج اطلاعات را حتی با يک سد مستحكم فلزی بگيريم، پس بايد تحقيق شود كه چند درصد آنها غيراخلاقی هستند و چگونه می‌توان از اين برنامه فراگير جهانی استفاده بهينه كرد و آن را به شكل مناسبی در فرهنگ ايرانی عرضه كرد و ما با توجه به زمان اندكی كه در اختيار داريم، بايد بكوشيم كه هرچه سريع‌تر تصميمات لازم را اتخاذ كنيم چرا كه اگر در اين دهكده جهانی خودمان اقدام نكنيم، ديگران به جای ما تصميم خواهند گرفت و اين اصلا به صلاح مملكت نيست.
نماينده مردم اروميه با اشاره به موقعيت خاص و استراتژيک ايران، ادامه داد: اكنون 50 شبكه در بيش از 15 كشور جهان برنامه‌های فارسی زبان توليد و پخش می‌كنند و ما تنها توانسته‌ايم در شرايط خاص و بحرانی برخی از شبكه‌های سياسی را فيلتر كنيم. وی افزود: ما تدافعی عمل كرده‌ايم و بايد واقعيت را بپذيريم. به جای تهاجمی عمل كردن با برنامه‌ريزی صحيح و ارسال اطلاعات به سراسر دنيا، به دفاع از خود بسنده كرده‌ايم و به ديگران اجازه داديم تا اين موضوع را به چالش بكشند. اگر بخواهيم كمی منصفانه فكر كنيم مردم كشور ما چندان به فكر غيراخلاقيات نيستند.
در همه كشورها عده اندكی وجود دارند كه نمی‌توان از آنها اجتناب كرد ولی تجربه ثابت كرده است كه حفظ كيان خانواده در بين جوانان ما نهادينه شده و مثال بارز آن بازگشت جوانان ايرانی مقيم خارج از كشور برای امر همسرگزينی به ايران است؛ حال با عنايت به اين موضوع اگر دولت بيايد و كنترل شده ممنوعيت‌ها را بردارد اولا اشتياق كشورها در توليد برنامه‌های فارسی كم‌رنگ و محو شده و ثانيا رقابت ايجاد شده باعث بالارفتن سطح كيفی محصولات فرهنگی می‌شود.
وی به تلاش مجلس درباره لغو محدود ممنوعيت استفاده از ماهواره اشاره كرد و گفت: طرح مجلس به موافقت شورای نگهبان نرسيد و در همان مرحله ماند و بعد هم متاسفانه جوسازی‌هايی در تريبون‌های مختلف انجام شد كه چندان مستدل نبود برای مثال می‌گويند اغلب مردم به سمت شبكه‌های غيراخلاقی گرايش دارند كه اين امر صحت ندارد چرا كه تجربه ثابت كرده است كه ايرانيان به اندازه كافی به اخلاقيات پايبند بوده و خودشان بزرگ‌ترين فيلتركننده غيراخلاقيات هستند از سوی ديگر گزارش‌هايی كه از جمع‌آوری تجهيزات ماهواره‌ای از خانه‌ها به مجلس رسيد بيانگر اين است كه نتيجه به دست آمده بسيار محدود است و به‌هيچ‌وجه به هزينه‌های داخلی و همچنين هزينه‌هايی كه از جانب تلويزيون‌های بيگانه به ما وارد می‌شود و ما مجبور به پرداخت آن هستيم نمی‌ارزد. به عنوان نمونه ديش‌هايی كه پس از جمع‌آوری به صدا و سيما تحويل شد و يا دستگاه‌های گيرنده‌ای كه قرار بود، بازگشت سرمايه آن به خزانه ملی باشد بسيار كمتر از آن چيزی بود كه بتوان روی آنها بحث و يا آن را با هزينه‌های وارده به نظام مقايسه كرد. نماينده اروميه در مجلس تاكيد كرد به هر حال ما نبايد از دنيای اطلاعات غافل شويم؛ امروزه اگر موارد محدود را ناديده بگيريم می‌توان گفت كه ديگر لشكركشی و كشورگشايی منسوخ شده است و جنگ‌ها اغلب اطلاعاتی شده‌اند و ما نبايد از قافله عقب بمانيم.
از سوی ديگر بايد دقت داشته باشيم كه اغلب مردم در كشورهای در حال توسعه مسلط به زبان ماشينی و بين‌المللی مثل انگليس نيستند و لذا ما را بر آن می‌دارد كه راهكارهای بومی را فراموش نكنيم و به گونه‌ای مناسب با فرهنگ خودمان از دمده شدن كالاهای مصرفی و به تبع آن هجوم به شبكه‌های اخباری و اطلاعاتی ماهواره‌ای جلوگيری كنيم و اين امر محقق نمی‌شود مگر با افزايش حق انتخاب مخاطب. وی موسيقی را از ديگر دلايل روی آوردن مردم و به خصوص جوانان به شبكه‌های ماهواره‌ای عنوان كرد و گفت: در شرايط فعلی در برخی از استان‌های كشور حق برگزاری كنسرت‌های موسيقی وجود ندارد و اين امر از سوی ديگر با ممنوعيت نمايش سازهای مختلف در سيمای جمهوری اسلامی ايران تشديد می‌شود كه خود باعث فرو خورده شدن استعدادهای بالقوه استان‌های مختلف كشور و قوميت‌ها می‌گردد. وی در ادامه گفت: البته نبايد از منافع بسيار زيادی كه تعامل دوجانبه در محيط اطلاعاتی امروز برای ما امكان‌پذير می‌سازد چشم‌پوشی كنيم، مثلا به عنوان كوچك‌ترين كار در هجمه تبليغاتی دنيا همان گونه كه جديدترين مدل طلا و جواهرات، اتومبيل و يا هر چيز ديگری تبليغ می‌شود هم اگر توليدكننده باشيم می‌توانيم با جاذبه‌های بسيار زياد كشورمان در صنعتی مثل توريسم، در رسانه‌های جهانی تبليغات وسيعی داشته باشيم كه اين امر در نوع خود ارزآوری و در نهايت سود ملی را به دنبال دارد. امانی به نامه مجلس خطاب به صدا و سيما به منظور كمرنگ‌تر كردن خط قرمزها در تلويزيون اشاره كرد و گفت: فيلم‌ها و ساير برنامه‌هايی كه هم اكنون از سيمای جمهوری اسلامی پخش می شوند نمی‌توانند كانون خانواده‌ها را جلوی تلويزيون جمع كند و خوراک مناسبی برای آنها تدارک نمی‌بيند لذا با توجه به استقبال نسبی مردم از فيلم‌های خارجی تاريخ مصرف گذشته‌ای كه عمر برخی از آنها بعضا به 30 تا 40 سال می‌رسد و از تلويزيون پخش می شود نسبت به فيلم‌های ايرانی ما را بر آن می‌دارد. كه به فكر راهی برای توليدات مناسب‌تر خود باشيم. تا آزادی مخاطبان در انتخاب بالا رفته و كمتر به ماهواره‌ها روی آورند.
اين نماينده مجلس تاكيد كرد: بايد قبول كنيم كه برای اين كه بتوانيم خودمان برای خودمان تصميم بگيريم بهتر است به صورت كاملا علمی نياز زمان و مكان را در نظر گرفته و با بسترسازی قانونی راهی منطقی را طی كنيم و به نتيجه برسيم و در نهايت همان‌گونه كه كشورمان نياز دارد و با توجه به فرهنگ غنی ايرانی صلاحمان را تشخيص دهيم و برای آن برنامه‌ريزی كنيم.