Home > Articles > Article

منبع: شرق - نويسنده: نيما ملک‌محمدی - تاريخ: 16 شهريور 82

پروژه بلندپروازانه

بی‌بی‌سی برای قرار دادن آرشيو 80 ساله راديو و تلويزيون خود با مشکلات فنی و حقوقی بسياری روبه‌رو است

«بی‌بی‌سی به زودی آرشيو خود را برای عموم از طريق اينترنت قابل دسترسی خواهد کرد. استفاده از اين آرشيو، که BBC Creative Archive نام گرفته است، در صورتی که به قصد بهره‌برداری تجاری صورت نگيرد، رايگان خواهد بود.»

مديرعامل بی‌بی‌سی، گرگ دايک، با اعلام اين خبر در پايان جشنواره تلويزيونی ادينبورو، جهان رسانه‌های راديو تلويزيونی را تکان داد.

مؤسسه بی‌بی‌سی، 8 شبکه تلويزيونی و 10 شبکه راديويی دارد و به 43 زبان مختلف اخبار پخش می‌کند. پخش برنامه‌های راديويی بی‌بی‌سی از 1922 و پخش برنامه‌های تلويزيونی آن از 1936 آغاز شده است. آيا به راستی اين حجم عظيم صدا و تصوير و اطلاعات، آن‌لاين می‌شود؟

قرار گرفتن برنامه‌های راديو و تلويزيونی روی شبکه اينترنت امر بی‌سابقه‌ای نيست. برای مثال شبکه راديو و تلويزيونی سی‌بی‌اس (راديو تلويزيون دولتی کانادا) هم‌اکنون نيز بخشی از سايت خود را به برنامه‌های راديو و تلويزيونی تاريخی و مهم اختصاص داده است.

اما گذشته از تفاوت حجمی پروژه سی‌بی‌اس و آرشيو بی‌بی‌سی، تفاوت ديگر اين دو قابل داون‌لود (دريافت و ذخيره فايل برنامه‌ها روی کامپيوتر) بودن برنامه‌های صوتی و تصويری آرشيو بی‌بی‌سی است. در حالی که بازديدکنندگان سايت سی‌بی‌اس تنها در خود اين سايت می‌توانند برنامه‌های راديو و تلويزيونی موجود را تماشا کنند، بازديدکنندگان بی‌بی‌سی می‌توانند هر کدام از برنامه‌ها را که بخواهند داون‌لود کنند، و هر چند بار که بخواهند آن‌ها را تماشا کنند.

بروستر کاهل، مدير يک آرشيو اينترنتی غيرانتفاعی مستقر در سانفرانسيسکو به روزنامه گلاب اند ميل می‌گويد: «تصميم بی‌بی‌سی شگفت‌انگيز و رويايی است. اميدوارم اين عمل بی‌بی‌سی باعث شود بقيه شبکه‌های راديو و تلويزيونی نيز به فکر چنين کاری بيفتند. بسياری از مطبوعات چاپی پيش از اين آرشيوهای قديمی خود را روی اينترنت قرار داده‌اند و من اميدوارم برای آرشيوهای ويدئويی نيز چنين اتفاقی بيفتد.»

ايده در دسترس گذاشتن مجانی برنامه‌های راديو و تلويزيونی، ممکن است برای ديگر شبکه‌های تلويزيونی چندان جذاب نباشد، اما کاملاً با اهداف وجودی بی‌بی‌سی هماهنگی دارد. هدف بی‌بی‌سی توزيع برنامه‌های خود به ارزان‌ترين و گسترده‌ترين شکل است و برخلاف ديگر شرکت‌های راديو و تلويزيونی برای تأمين درآمد به کنترل سيستم توزيع برنامه‌های خود وابسته نيست. در واقع اين تعداد بالای بينندگان و شنوندگان بی‌بی‌سی است که تأمين بودجه آن از طرف دولت انگلستان را تضمين می‌کند.

مشکلات فنی

گسترش شبکه‌های اينترنتی با پهنای باند وسيع (broadband)، باعث محبوبيت محتوای صوتی و تصويری اينترنت ميان کاربران شده است. در حالی که داون‌لود يک برنامه تلويزيونی با اتصال اينترنت از طريق خطوط تلفن (dial up) ساعت‌ها طول می‌کشد، اتصالات با پهنای باند وسيع کمک می‌کنند تا همين برنامه در عرض چند دقيقه داون‌لود شود. اما اين تنها يک طرف قضيه است.

کاهل که يکی از نخستين مؤسسان آرشيوهای اينترنتی است، در مورد هزينه‌ها و امکان عملی آن‌لاين شدن آرشيو بی‌بی‌سی می‌گويد: «تصاوير ويدئويی با کيفيت دی‌وی‌دی، به انتقال 3 تا 5 مگابايت اطلاعات در ثانيه نياز دارند. در عرض يک سال، با احتساب تکرار برنامه‌ها و ساعات تعطيلی شبکه‌ها، به 10 هزار گيگابايت، يا 10 ترابايت فضای ديسک‌سخت برای نگهداری برنامه‌های يکی از شبکه‌های تلويزيونی بی‌بی‌سی نياز داريم.» البته برای سرورهای بزرگ ذخيره و انتقال چندصد ترابايت اطلاعات امر غيرمعمولی نيست. به تخمين کاهل، با قيمت‌های امروز و برای هر کانال-سال از برنامه‌های بی‌بی‌سی، با توجه به نياز به يک نسخه پشتيبان (backup)، به معادل 50 هزار دلار فضای ديسک‌سخت احتياج است.

مسئله ديگر، هزينه تبديل نوارهای قديمی به نسخه‌های ديجيتال است. با توجه به ديجيتال شدن سيستم ضبط برنامه‌ها، برنامه‌های جديد بی‌بی‌سی به راحتی می‌توانند روی اينترنت قرار گيرند. اما برنامه‌های قديمی داستان جداگانه‌ای دارند. به تخمين کاهل، تهيه کپی ديجيتال از نوارهای قديمی بی‌بی‌سی، در حدود 15 دلار به ازای هر ساعت هزينه دارد. به اين ترتيب برای آن‌لاين شدن هر کانال-سال از برنامه‌های قديمی بی‌بی‌سی، 100 هزار دلار ديگر نيز به هزينه‌ها اضافه می‌شود. به اين ترتيب هيچ بعيد نيست که مديران بی‌بی‌سی به جای قرار دادن کل آرشيو، در مورد برنامه‌های قديمی به گلچينی از بهترين و مشهورترين برنامه‌های بی‌بی‌سی اکتفا کنند.

مشکلات حقوقی

جوان مک‌دونالد، سخنگوی شبکه سی‌بی‌اس کانادا، در مورد دليل قابل داون‌لود نبودن برنامه‌های سی‌بی‌اس از سايت اينترنتی شبکه می‌گويد: «ما مدتی است که به فکر اين کار افتاده‌ايم، اما يکی از مسايل مهمی که جلوی آن‌لاين شدن برنامه‌ها را می‌گيرد، مسئله حقوق مادی و معنوی پديدآورندگان برنامه‌ها است.» در واقع هم بزرگ‌ترين مانعی که سرراه آن‌لاين شدن آرشيو برنامه‌های بی‌بی‌سی قرار دارد، نه مشکلات فنی، بلکه مشکلات حقوقی است.

ناشران کتاب و موسيقی به تجربه می‌دانند که مسائل فنی ديجيتال کردن و توزيع الکترونيکی آثار قديمی، بسيار آسان‌تر از حل‌وفصل مسائل مربوط به توافقات حقوقی صورت گرفته در عصر ارتباطات آنالوگ است.

از طرف ديگر بی‌بی‌سی، حقوق قانونی همه برنامه‌های خود را در اختيار ندارد. کپی‌رايت بسياری از برنامه‌های بی‌بی‌سی به شخصيت‌های حقيقی و حقوقی ديگری تعلق دارد که ممکن است تمايل چندانی به پخش رايگان سرمايه‌های فکری و معنوی‌شان روی اينترنت نداشته باشند. بازيگران فيلم‌ها و سريال‌های تلويزيونی نيز بر اساس دفعات پخش برنامه پول دريافت می‌کنند و معلوم نيست در صورت آن‌لاين شدن اين‌گونه برنامه‌ها چه بر سر حق و حقوق آن‌ها می‌آيد.

به هر حال در صورتی که بی‌بی‌سی بتواند بر اين مشکلات غلبه کند و آرشيو خود را رايگان و بی‌هيچ محدوديتی روی شبکه اينترنت قرار دهد، به جايگاهی دست پيدا می‌کند که پيش از اين هيچ مؤسسه راديو و تلويزيونی ديگری دست پيدا نکرده است.