Home > Articles > Article

منبع: ويژه‌نامه انفورماتيک همشهری - نويسنده: رضا ابراهيمی‌نژاد - تاريخ: 4 شهريور 82

تجارت الكترونيک و ايجاد اشتغال

«ايجاد شغل‌های نوين»

انقلاب سوم تحت نام انقلاب الكترونيک شروع شده است و امواج قدرتمند آن موانع و عوامل مقاوم و بازدارنده را در هم می‌كوبد، هيچ عنصری قادر به سد انتشار امواج كوبنده الكترون‌ها نيست منتها يک راه برای مهار آن وجود دارد و آ ن عبارت است از استفاده از امواج و سوار موج شدن. يكی از نتايج اين برخورد با تكنولوژی نوين و ايجاد مشاغل جديد به خصوص در بخش خدمات می‌باشد، تجارت الكترونيكی راه را برای كارآفرينی در ابعاد بسيار وسيع هموار كرده است (ساخت، توليد، طراحی و نگهداري) و اكنون به عنوان يک ويژگی مورد تأييد زندگی اجتماعی، سياسی و اقتصادی در جهان جلوه‌گر شده است. بنابراين سياست‌های نيرومند دولتی با هدف تاثير بر جامعه اطلاعاتی آينده به همراه سرمايه‌گذاری كلان در امر پژوهش و توسعه، پرورش، آموزش ICT و تحقيقات در ارتباط با اينترنت يک ضرورت ناگزير است. برای رسيدن به اين مقصود در كشورهايی كه پذيرش اين فناوری در آنها كندتر بوده است، اتكا به نيروهای جوان و پويا می‌تواند سرعت به كارگيری اينترنت را افزايش دهد. گرايش فزاينده نسل جوان به سمت استفاده از كامپيوتر، اينترنت و تجارت الكترونيک، باعث می‌شودكه ميليون‌ها دستگاه كامپيوتر توسط آنها خريداری شود كه نتيجه چنين تقاضايی رونق توليد و توزيع سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای كامپيوتری است و اساتيد فن برای آموزش افراد علاقه‌مند به اين حوزه مجبورند هزاران مؤسسه و مدرسه آموزش تجارت الكترونيک را تأسيس نمايند. اين افراد آموزش‌ديده با هدف خودكارسازی هر چه بيشتر فرايندهای خدماتی با استفاده از فن‌آوری‌های وب بازارهای جهانی را هدف قرار می‌دهند. وب صرفاً برای كسانی كه از فناوری آن سر درمی‌آورند مورد استفاده نيست، زنان، مردان، كودكان كشورهای مختلف با مذاهب و مليت‌های گوناگون همگی صف كشيده‌اند تا از اين بازار جهانی خريد كنند. بنابراين برای اين كه سهمی از اين بازار عظيم را به خود اختصاص دهيم بايد آمادگی كامل داشته باشيم.
هر كشوری كه اين امواج را زودتر دريافت كند و آن را به كار گيرد، از رقباجلو افتاده و سهمی از بازار جهانی را به خود اختصاص می‌دهد. اقتصاد قرن ۲۱ در دست طراحان و متخصصين تجارت الكترونيكی و سازندگان آن قرار دارد، اگر از اين فرصت طلايی استفاده نكنيم قطعاً به لحاظ اقتصادی عقب خواهيم ماند و بيكاری و تورم هر روز مانند خوره اندام‌های جامعه را می‌بلعد به طوري كه پس از يک دهه، مشكلات عديده‌ای از قبيل فقر، افسردگی، بيماری‌های فيزيكی و روانی و عوامل پليد ضدانسانی جامعه را به سمت سقوط اقتصادی، اجتماعی اخلاقی، صنعتی و... سوق خواهد داد.

مبارزه با نرخ بيكاری در كشور

بر اساس آمار و ارقام منتشره در داخل و خارج (آمارهای ILO) ايران در حال حاضر حدود ۳/۱۷ ميليون نفر نيروی كار دارد كه همه اين نيروها دارای شغل نيستند. به طوری كه بين ۱۵% -۱۴% نرخ بيكاری در كشور وجود دارد و اگر بيكاران پنهان را به آن اضافه كنيم رقمی بالاتر از رقم فعلی را نشان خواهد داد.
برای پايين آوردن نرخ بيكاری راه‌حل‌های متفاوتی از طرف متخصصين و اقتصاددانان پيشنهاد شده است كه اولين و مهمترين آنها سرمايه‌گذاری در توليد است. دوم استفاده از تجارب ساير كشورها بر عنوان يک راهنما و الگوهای تجربه شده مورد توجه است. بر اساس گزارشات (LIO) چين از سال ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۷ بيش از ۱۶۰ ميليون فرصت شغلی ايجاد كرده، در سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۰كشورهايی چون، هنگ كنگ، كره جنوبی، سنگاپور، مالزی با توليد و توزيع انواع نرم‌افزارهای الكترونيكی مشكل بيكاری خود را حل كرده‌اند و به اشتغال نسبتاً كاملی دست يافته‌اند. سوم ايجاد ثبات و امنيت سرمايه‌گذاری برای توليدكنندگان داخلی، سرمايه‌گذاران خارجی و بكارگيری شيوه‌های نوين توليد، توزيع كالاها و خدمات است. در اين باره عدم وجود تعريف روشن و واضح قوانين در امر تجارب الكترونيكی باعث می‌شود كه افراد كمتر برای انجام سرمايه‌گذاری و كارهای بازرگانی از طريق كامپيوتر تمايل نشان دهند، لذا توجه مسئولين در قانونمند كردن تجارت الكترونيک و شاخه‌های فرعی اين تجارت (بازاريابی الكترونيكي) باعث می‌شود كه علاقه‌مندان به خريد با اشتياق و تمايل بيشتری به سمت تجارت الكترونيک روی آورند، علاوه بر اين افراد غيرمسئول يا ناآگاه به اين طريق قدرت دخالت و مانع تراشی را از دست می‌دهند.
بد نيست بدانيد صادرات كشور چين درسال گذشته ۴۰۰ ميليارد دلار بوده كه ۳۰۰ميليارد دلار آن مربوط به صادرات ۵۰۰ شركت بزرگ خارجی كه در كشور چين سرمايه‌گذاری كرده‌اند بوده است در واقع سه‌چهارم صادرات چين، مربوط به شركت‌های خارجی است. در صورتی كه سهم ايران از تجارت جهانی در دو دهه اخير از ۴۹ صدم درصد در سال ۱۹۸۰ به ۳۴ صدم درصد در سال ۲۰۰۰ و به ۴۵ صدم درصد در سال ۲۰۰۲ تنزل كرده است. از اين رو لازم است تا رسيدن به يک وضعيت مطلوب و يا قابل‌قبول به طور جدی فعال شويم و از فرصت‌ها به نحو بهينه استفاده كنيم، برای حضور جدی در عرصه جهانی بايد كالاها و خدمات را با قيمت و كيفيت بهتر عرضه كنيم و در برنامه عرضه از قدرت و توانمندی برخوردار شويم. لذا از طريق تجارت الكترونيک می‌توان سهم ايران را در بازارهای جهانی از طريق توسعه صادرات غيرنفتی رونق داده و اقتصاد كشور را از اقتصاد تك‌محصولی به سمت يک اقتصاد پويا سوق دهيم، برای رسيدن به اين هدف وجود بازاريان حرفه‌ای كه توان حضور در بازارهای مختلف را داشته باشند الزامی است.

آموزش

ظرفيت پيشرفت جوامع در محيطی امن و آزاد، بستگی به سطح دانش آنها دارد. هر اندازه دانش افراد كشور بيشتر باشد، خلاقيت، نوآوری، ابتكار و اشتغال در آن كشور بيشتر می‌باشد. ضمن اينكه آموزش در بطن خود اشتغال‌زا می‌باشد، توجه به گسترش استفاده و يادگيری كامپيوتر، اينترنت و تجارت الكترونيكی باعث می‌شود كه در خانواده‌ها كودكان به اين ابزار علاقه‌مند شده و در آينده بتوانند از اين وسيله به نحو احسن در شكوفايی اقتصاد خانواده و كشور تأثير بگذارند، برای درک بهتر اين موضوع به ذكر يک نمونه برجسته بسنده می‌كنم. حضور شركت‌هايی كه در زمينه صادرات و واردات، از روش‌های مختلف بازاريابی در فروش كالاها و خدمات خود به مشتريانشان در ايران و جهان استفاده می‌كنند، باعث شده تعداد زيادی از افراد طبقه متوسط بدون شغل يا تحصيل‌كرده كه به لحاظ وضعيت اقتصادی نامناسب عملاً نقش خود را فراموش كرده‌اند (البته به اجبار) جذب اين فعاليت‌های اقتصادی شوند. البته تعدادی از افراد كه تصور می‌كنند اشكالاتی بر اين نوع فعاليت‌ها وجود دارد بيشتر بر روی نكات منفی اين روش‌ها انگشت می‌گذارند، بدون آنكه نكات مثبت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و امنيتی آن را متذكر شوند.
شركت‌های معتبر خارجی كه از طريق اينترنت برای فروش كالاهای خود استفاده می‌كنند خواسته يا ناخواسته منشاء اثرات مثبتی كه قطعاً مهم و پوياتر از مسئله اقتصادی است در كشورهای در حال توسعه خواهند شد. اثراتی چون، ايجاد انگيزه و ميل رغبت فزاينده به فعاليت‌های اقتصادی در جوانان افزايش رشد تجارت، افزايش رفاه زندگی مردم طبقه پايين جامعه، افزايش فرصت‌های جديد شغلی (كارآفرينی نسل جديد در دراز مدت).
امكان ارائه خدمات و محصولات در سطح جهانی، جلوگيری از اتلاف وقت و كاهش ترددهای بی‌مورد، دسترسی سريع به اطلاعات و مهمتر از همه فعال كردن نيروهای خنثی و پژمرده و بی‌تحرک اجتماع با ايجاد انگيزه‌های مالی و پرداخت پورسانت مناسب در برابر بازاريابی، البته بايد خاطر نشان كنم كه بايد جهت‌دهی اين فعاليت‌ها به سمت توليد در مراحل بعدی توسط مسئولين و متخصصين ايجاد شود، كه بهترين شيوه برای كار برقراری ارتباط با اقشار جامعه و استفاده از ابزار محاوره‌ای برای گفت‌وگو با آنان است.
در پايان متذكر می‌شويم كه فارغ‌التحصيلان و دانش‌جويان و مديران كارآفرين كشورمان می‌توانند با دقت در الگوهايی كه اين‌چنين انگيزشی در افراد جامعه ايجاد می‌كنند بهره برده و با الگوبرداری صحيح توليدكنندگان داخلی را برای عرضه توليداتشان به كشورهای نيازمند اين محصولات ياری نمايند.

منابع:
۱- مجموعه مقالات همايش فن‌آوری در اشتغال - جهاد دانشگاهی تهران
۲- موج سوم نويسنده اروين تافلر - ترجمه شهين دخت خوارزمی
۳- تجارت الكترونيكی: مترجم خسرومعصومی پورعطايی
۴- كنكاشی در تجارت الكترونيک: وزارت بازرگانی، معاونت برنامه‌ريزی و بررسی‌های اقتصاد