FESTİVALÊ MUNZURİ YÊ 2000'I  

Şervan BARİHAS

Devadevê des u phonc serriyo sarrê ma sera loğe fetelnê, mordem hên kerdo phon ke, tı bese nêkena ke vazê; no çiyo phon çı vasıf dero. Çıtur biyo phon, hetê zoni ra, hetê zagoni ra, itiqati ra u.ç.b. Suretê kami de ke nia dana, kami de ke movet u sohbet kena, na hali vinena. Miandê na hali de, heto rındi ki esto. İyê ke eve serru welat nêamê, riyê xo roşti dano. Vıreniya welatiya ke ri kerdi vi tırs, nıka nêasena. Tırseni şiya, nıka roşt u zelaliye, ri-huayişi xo do tever.

Heni aseno ke mordemê ke hazır u amadekerdena na Festivali de gureê, xêlê kar kerdo, zaf zahmeti ontê. Her roz Belediya anons kena, a roze se beno, çı faaliyeti estê, kam yeno, kam çı kar keno. Her son de konser esto. Konser Şêğank de; meydanê Tope de beno. Hewa jêde germa, ison bese nêkeno ke her çi taqiv kero.

Verasono, mı va xorê hetê suke ser şêri. Ala çı esto, çı çino? Mı niada, verê Belediya de vengê sazu yeno. Xorê o heti ser şiyune. Mı niada ke haê Varvare kay kenê. Mılet dorme de biyo top, destunê xo danê pıro, benê sa. Ez ki biyune sa. Sabiyaena mına jêdiye qılıx u qıyafetê govende biye. Mı çıtur ke yi di, veyvê vıreni amey ra çımunê mı ver. Nae ra çewres serri averi! Pêroyine sero sal u salvarê sıpêy, kofıkê sari, sala eve usılê Kırmanciye. Heyacani ez guretu, mı xo-ve xo vake, qıyafetê Kırmanciya beleke nao.

Peyê coy ke reqıs qediya, mı inu ra pers kerd:

"Sıma na qıyafetê Kırmanciye kotira pêda kerdi?"

Juy vake:

"Qeseo ke tı pers kena! Na gırısu ciniya Memedê maê Dergi ha cêr de dukanê xode derzena, heni tam taxım kena hazır."  

Sukunê gırsu ra (Estomol, Bursa, Edene, Mersin, İzmir, u.i.b.) xêle mıletê ma amo. Meydanê Palavra pırr sono yeno. Werdexaney pırrê, son de ke tenê sami rê herêy kuyê, non nêvinena. Çêfê wayirê dukanu, loqantu, otelu hurêndi dero, qe mevaze şêro... Otobozê belediya ve minibusu ra son 've soni mıleti bêpere benê konserê Şêğanki. Konser ke qediya, dot ra mıleti eve pere peyser anê suke.

Rozê vake, 'hetê Halboriye ser televizyonciyu be qezeteciyu benê.' Roza bine hetê Zağgê Qutuderey ser berdi, uza ara day vi cı. Ez hurdi hetu ki nêşiyune. Mırê tenê resmi ame, hetê ra ki mısayê çiyê nianeni niyune.

Roze panale bi: Partiya Xelki ra Fikri Sağlar ve temsildarê dewlete Wali ki amey vi. Fikri Sağlar siyasetê dewlete u demoqrasi sero qesey kerd. Mordemek wes qesey keno. Tı vana muye most ra onceno. Kam ke çı pers keno, melayim cuav dano. Partiya xo parlemento de niya, muhalefet de rınd erzeno. Eke hukumatêni kerde, zovina qeyde danê puro. Heni aseno ke, seveta imarkerdena dewu dewlete phoşti nêdana dewızu. Xora tersê zerrê dewızu ke ra-nêvêrdo. Zerrê dewızu de hona xofê koy esto. Çıke vanê, 'hona koy thol niyê. Herb ke teze vo, bınê lıngu de sonê.'  

Dewlete wazena ke Çhemê Munzuri sero hopu vırazo, cıra alatırık bıjero. Na mesela sero ki qesey bi. Mordemê ke tabiat ra has kenê, na mesela sero taê zonayiş day. Hên bi araze ke, dewlete wazena ke Munzur khend u bend kero, Munzurêni ra vezo. Wele u molozo ke onceno Keban, Gavanê Munzur de bımano, va bıxerepiyo. Amrê Kebani ki derg vo. Heto bin ra ki vıreniya Pulur u Xozati bıcêriyo, daxılê Xarpêti vê, xora Çemişgezek ve Pertage ra avera têpia sonê Xarpêt, Pulemuriye ki sona Erzıngan, vıreniya Qısley cênê rusnenê Qereqoçan. Mamakiye teyna eve Mazgerd ra suke nêbena, sukeni ra vejina. Dewleta Osmanu ra na het wastena dewlete ki nawa. Kamo ke vano, 'mırê kar u gurê vejino, benune dewleti' beno ke beno! Hama domanunê xo, tornunê xo ki keno feqır, rusneno pars arêkerdaene.  

Sarr wazeno Dêrsım u Kırmanciye werte ra wedaro. Beno ke taê zomonê sefa xo ramanê. Semedê yi golu ra, kou ra vore nêvorena. Çısmê Munzuri ki benê juay, goli ki benê juay. Kebani ki heni beno. O waxt çamura bınê golu ixracê Estemol keme. İyê ke nıka gos u çımê xo çêsık u vêrê xo sereo, çamuri ra şir u zerveti vırazê, borê, cırê helal vo.  

Kamo ke nêwazeno Dêrsım Dêrsımêni ra vejiyo, gunê dest u bojiunê xo wesemerno, verva na qerarê dewlete hover bıdo. De hayde, Meydanê Palavra rê qevete vo!

Festival de her roz son de konseri bi. Şinatkaru lawıki vatêne, taê çi nazarê mı celb kerd; lawıku de namê merdene, ko u goni ke biye, cêncu xo werdêne, deşti dêne pıro. Edebiyat u politikayê goni u merdene çıqaşi rasta, rında, kılaa xo ronê, tenê ke bıfıkıriyê hewl beno. Mordem zalım u zulım rê vılê xo ro-nêno! Şênê xora daene ki mordemê çheri rê şan niyo, ar u edevo.

Roza peyene festival de Reisê Suke qeseykerd. Phoşdaru rê berxudariye kerde, weşiya inu waste. Zerrê qesunê dey de çiyo ke mırê kal ame:

"Ma Tırkiya de suka de roştberime! Mara sarr tersêne, terseno! Va bıterso!"

A deqa meselê ame ra mı viri. Xêr bıdekeriyo, mordemê vatêne:

"Ma domoni vime, ez ve mısayivê xora, domanunê binu ra pia şiyêne mal u ga u bıjeku ver. Xuya de mısayivê mı biye, her waxt mıra phoşti guretêne, peskarê domonunê binu biyêne, kuyêne de cı. Mı vatêne, 'mısayiv nia meke, to sero niyune!' Ey gos ro mı nênêne, hêni dewam kerdêne. Rozê ma gau derime oncia, kuya de lazekê. Ey reê, dı rey vake, 'peskarê mı meve, bota so!' Niada ke gırane ra nêverdano, galme kerd, guret est bınê xo, da pıro. Xêlê ke bınê xode zeverna, lüya ra, mı niada ke bın de berveno, mı cêra kerdi. Peyê coy mı va, 'mısayiv tı ça nia kena? Lez tı kena ra, her waxt ki bın dera, dargozku wena, bervena, mırd nêbena! Na qefçıliye ke caverdê nêbeno? Cêra ra, mıra vake, 'Mısayiv ez bın de viyune hama, mı bın ra, cêr ra dêne pıro!'  

Ma pêro pêhuyayme. Gegane ma vetêne xo dest, ma vatêne:

"Mısayiv ez bın de viyune hama, cêr ra dêne pıro!"