HÊKATA PİYÊ MI

Ara GÜLER  

Rocê piyê mı mırê nia va: "Sona, yena, rocnamau de reportajê to vejinê, wanenime, fotrafê ke hetê tora anciyê dine rê niadanime, hama marê xêrê to çino".

Mı va, "qey"?

"Rocê mı guret berd ju caê"?

"Ez to berine koti ke"? Mı nia pers kerd. "Tı patrona eke koti ke wazena, sona uca".

Mırê niada, hêni tenê ebe leq, tenê rast, vake; "Ju rocê qe fıkıriya ke, mı bıjêrê berê welatê ma, cao ke ez amune rüyê dina, uca rê? Çêo ke amune rüyê dina, wazon ke bivinine. Hem bê, tı ki bivine. Eke tı mı bena, qımetê xo beno. Hêni ke nêbiyene, her dewe jê jubinia".

Nafa remayis nêbiyêne. Mı gurê xo di, ebe keleki Giresun, uca ra ki taxsi gurêt şime Şêbinqerahisari. Eke ma rae ra şiyêne, her ke şiyêne koy biyêne berz. Babetê tar u turi vuriyêne, koy ke biyêne berz, dari vuriyêne biyêne darê merxi. Ju caê de, nıka name nêno ra mı viri, verba made ju koê veciya. Naca namdar biyo. Saji sero goşt sur kerd, werd. Hedura ma hurêndi de biye. Mı niada, wastêne ke mordemê na hardu bıbo, ney halê dey ra biyêne areze. Hona ke ses serre de biyo, Şêbinqerehisar ra bıriyo ra, rusno Estamol ke şêro wendexane. Ju domanê de dewe bi, bi bi sukıji. Badona ame mı viri. Verê coy mırê ardê bi zon. Na koy çıtur ju hêşte de peya vêrdi bi ra, resti bi Giresuni. Beno ke serrunê hazar u newsey u des (1910)de bıbo. Ju domanê de dewe paytaxtê imparatoriye de şêro wendexane! Wendexaneyo ke Estamol Ortaköy dero, uca de kıncunê paku pıra cêro, rocunê Bazaru de Kilisawa Quruçeşme de koroyo Gomidask de kılamu vazo, domanê sukıji ke dustê dey derê, dine ra piya bıhuyiyo, kay bıkero... Şanso de xêylê gırso.... Nıka maben ra serri vêrdê ra, zamano de senık niyo, hawtay serre. İşte nıka sonime dewe.           

Dewa ke amo rüyê dina, dewa Şêbinqerahisari ê Yayciya, 6-8 kilometro dot dera. Rae çina hama, vake "traxtor sono". Peyniya peyene de ma ju arabawa de karoserê xo berze diye u reştime dewe. Her kes "ma be xêr di" vano. Ma qal ard ra, doy sımıtime. Pêro mordemê dewe, pêroyine ju be ju "ma be xêr di" va, oncia doy kerdi newe. Peyê coy pêro-pia gınayime rawunê dewe. Piyê mı çêyê xo sae keno. Hetê rasti ser şime, hetê çhepi ser şime, peyniye de va, "işte nacao".

Cao ke musna, çê-mê çinê bi. Biyo page. Verba made ebe kemerunê gırsu ra vırajiaye ju dêso de rıjiaye estebi. Arazeo ke çê gıno pıro rıjiyo, zamanê ra têpia biyo be vindi.           

Tafta piyê mı xo çarna dewızu: "Meydanê dewe de hiniyê estê bi, zaf caê ra awuke amêne, kuyo?" vake.

İnu vake, "aha naca dero".

Şiyime, piyê mı her çımê hiniyê ra mırda-mırd awuke sımıte. Vake, "ox be, awuka ke vana nawa!".

Naca ra, uca ra qeseybiyêne. Piyê mı tafta caê cüni pers kerd. İnu oncia vake, "aha naca dero!". Şiyime uca.

Piyê mı, moseneo ke hêni thal vınetao musna mı u vake; "Ez her dayim niştêne ney ser, çerexiyêne, vınetêne. Belka ke mosene tenena bıbo gıran, seveta dey mua mı, ez niştnêne ney ser. Hama raştiya xo, mırê ki zaf wes amêne".           

Dewıci, Hemed, Memed, Usıv, İsa ... piyê mıde niada, peyê coy qesawa ke fekê xode danê we, vete werte: "Eke wazena, reyna cınisê, desınde kenime hazır" vake, "cınise nao!". Ju astor ard, juyo bin ki mosene gırêda 'ra astori. Axıri piyê mı ki caketê xo vet, nişt be serê moseney. Dest de ju lızge, "çoo!" va, astor kot ra rêçe, çerexiya, çerexiya, çerexiya. O taw de piyê mı ses serre de bi. Astor şiyêne, o nişti bi moseney, angorê ma çerexiyêne vınetêne, hama kam çı zaneno çı fıkıriyêne. Jê rocunê khanu, kam çı zaneno mua xo key vana, "êndi beso, bê naca"... O çerexiyêne, piyê mıno ses serre; Hemedi, Memedi niadêne, mı ki. Belka nêm saate, belka tenena jêde.           

Peyniye de astor bi gıran, piyê mı serê moseney ra ust ra pay, astor vındarna. Eke cêra ra mabenê ma, çımê xo hêştirın bi. Kam çı zaneno hona çıqa jêde çi estebi ke, jê rocunê domanênia xo êndi pêyser nênê, hesreta dine ontêne. Vake, "Heya. Eke ez ses serre de bine, mı nia serê moseney de çerexiyêne".

Nêjdiyê zamanê muğurbe de dewa Yayciye ra bıriayme ra. Pêroyine ra xatırê xo wastime. Hona honde ke dı-hirê kilometro bibime düri, piyê mı araba da vındarnaene, vake, "Vınderê dewe ro düri ra niadime". Araba ra ama war, ez ki amune war. Dewa ke bınê puli dera, ae ro niada niada, nêzan mua xo feteliyêne, piyê xo feteliyêne? Têpia tafta cêra ra, mırê vake, "şêrime". Şêbinqerahisar ra kotime rawa Suşehri-Sevazi, Sevaz ra ki destê xo bıde Estamol.           

Bi bi memnun, nas u dostê ke amêne eczanê dey, pêroyine ra qalê dewa xo kerdêne. Tıvana zobina tur arzuyê weşiye amay bi zerrê dey rê.           

Ju rocê mırê vake, "hele niade, şiyime dewe, hiniyê ae ra awuke sımıtime, mordemu ra pia qeseykerdime, moseney ser de çerexiayme, doy sımıtime, pêro ki rındi bi, hama ma ju çiyê xovira kerdime. Hem ki en qımetin o bi. Niade ke, mı xovira kerdi".

            "O çıko?" mı nia pers kerd.

            Vake, "çı bıbo, qaxi". "Tüyê huski, pestil, qeyısi... Mı nayinu pırr kerdêne cebê xo, habire werdêne, hem ki zaf hez kerdêne. Xovira kerdime ke, bıjerime biyarime. Hem yeno ra mı viri, zamano ke serva Estamol de mekteb-şiyaene dewe ra bırıyune ra, mua mı zerê ju thurıkê de na qaxu ra day bi mı... Mı xorê rae de werdêne".           

Mı vake, "Gos pa mene, serrena sonime, çıqa ke wazena honde wena".          

Hêrsın hêrsın niada. Ez şine ser ke, zerrê xode ju kemaniye este biye.

Tüyê huski, pestil, qaxi... Piyê mı merd. Hama, dewa xo diyaene ra-, awuka ae sımıtaene ra têpia.

Seveta şiyaena cınaza, mı çê de pinitêne. Dostê mı Sayir Nevzat Üstüno ke nıka resto heqiya xo, O ki estebi. Merasimê cınaza gere ke sate dıde de dest bıkerdêne cı. Hona nêm sate ra jêde zaman estebi. O sıre de çêber ciniya, şiyune kerd ra. Dı kesi çêber de vınetêne, destunê xode ki ju qutiya taxtıka de gırse estebiye. Tıvana rüyê nayinu caê ra sıvaynon.

"Kêrem kerê" mı vake.

Vake, "Ma Dacat Güler Begi perskenime. Na deyrê arda, dewa Yayciye ra, Şêbinqerahisar ra".

Ame mı viri. Ni dewıci dewa piyê mırayê. Do day bi ma, mosene ardi bi caê cüni, pê astori gırêday bi, Hemed, Memed u Usıv bi. Belkia namê dine nıka nêno ra mı viri, belkia ne Memed, ne Usıvo, hama iyê, iyê işte. Dewıcê piyê mı. Sasbiyune.

Mı vake, "piyê mı merd. Nıka sonime cınaza yi, eke wazenê sıma ki bêrê, ca nêjdiyo".  

Pêro sas bi bi. Tenê bêvengiye biye. Mı qutiye kerd ra. Zerre de tüyê huski, pestili, qaxi, hem ki çıqa ke wazena hondey. Sasbiyune.

Qese kot dine. "Dacat Beg dewıcê mao. Ame feteliya, hama qaxê xo nêgurêti, hêni cêra ra. Ma ki amêne Estamol, ma vake qaxu ki piya biyarime. Qısmet nêbiyo..."           

Nevzat ki, mı ki nêzona ke se vacime. Qeseyê de piyê mı ame mı viri: "Şiyime, feteliayime, awuka ucay sımıtime, tüyê huski, pestilê ucay, qaxê ucay nêwerdi, hêni cerayime ra".

Êndi zamanê şiyaena cınazay amey bi. Hirê thurıkê naylonê qıci mı di, dı-hirê lapi tüyê huski, dı-hirê parçê pestili, tenê ki qaxê qeyısu (bosmızey)... Pero kerdi zerê thurıkê nayloni, kerd pırr, mı vake, "haydê şêrime". Piyê mı ke kerd mezele, mı qaxi ki kerdi tabute. Dewıcê dey, qaxê ke ey hesrete pê ontêne, cırê ardi bi.           

Ge ge, piyê mı be dewa deyra yenê ra mı viri, ya ki eke nêjdiye dewa de Anadoliye ra vêron ra, her zaman piyê mıno ke cün de serê moseney de çerexiyêne, yeno ra verê çımunê mı.     

Çarnoğ: Sait ÇİYA