HELİYÊ KOÊ DÊRSIMİ

(SILO PHIT)  

Cemal TAŞ  

Mıstu, Kerdızdu, Demenu hirêmena bıraê jüvini bi. Ni bırau zerê gola Dêrsımi de weşiya ho ramıtêne. Dersımi zof tertele u seredec di bi. Çıqa qıral u padisay ke amay herdê Anadoliye pêroine qol est Dêrsımi ser ke bıcêrê bınê bandıra ho. Ama sarrê Dêrsımi her waxt lınge este ho ver, zê kounê ho sarê ho tik, zê awunê ho zerê ho pak guret. Keşi ver de çhok ro nêna. Ne keşirê sare na ro, nê ki keşi de rıke onte. Ne dugela ho sanê pê, ne ki dugelê keşi rıznay.

Dêrsım de roci, asmi, serri vêrdi ra. Herdê Anadoliye de dêwranê Osmani êndi wadê ho kerdi ve pırr. Namê jü mordemi yi rocu zof amêne dekernaine. Sarrê Dêrsımi ney mordemi ra vatêne "Mıstafa Kamıl". No Mıstafa hên baqıl bi ke, dugelê elsağê ke textê Osmani rıznêne, fırsend nêda yinu. Textê khalıkunê ho yi 'be ho rızna, dewleta de newiye sanê pê. Herdê Anadoliye de cumurete sanê pê. Çar kosê na cumurete de tertele u sarewedardaeni veciay, her ca de qetıl u qırrkerdene ra goni zê laşeri şiye. Yi rocu Dêrsım de lacekê ame riyê dina, name yi Sılêman na pa. Sılêman amaine rê ama riyê dina, hama hona hên qıçkek bi ke xora hondê de destê bi. Qıçkekine ra hetê piyê hora şi bi. Çıke seveta na qıçkekine ra leqema pi, Phıt navi pa. Khalko, Gaxmod, Sagır ni têde dewê Demenu vi. Corê Robayige Zımê Phıtê Gaxi est bi. Sılê Phıti rê ki Kırmancki vatêne "Sılê Phıtê Gaxi" Gax ki namê ho Gaxmud ra guretêne.

Sılê Phıti domankina hode zof çetıniye onte. Vêsan u têsaniye onte, vırran u warbaine diye. Zof bêkeşiye onte hama ozevina hode taliyê xo rınd şi. İştiri ke sana riyê ho, pede-pede na dewe a dewe de melema zerê hora feteliya. Rocê lınga ho Turesmege de kote çê Hesê Mışti. Uza çêneka de ozeve kote ve verva çımanê Sılêmani. Tam o sıre de, say ke tiriya de bariye şiye zêrria Sılêmaniya bele ra, eve a germiye caru cıra nêonciye. Zerria Sılemani koti vi çêneke. Roci sewa, sewi roca dıma vêrdi ra. Eve torê dina çêna Hesê Mışti ve Sılê Phıti ra şi mıradê ho ser. Bara sefkaniya Sılêmani rê, tekê ho çine bi. Hem wayirê izan u marifeti bi, hem ki zof cesur bi. Hetê  marifeti ra eve bêçıka amêne salıxdaine. Çêna Hesê Mışti ki hem zof semte biye, hem ki qewetıne biye. Semtin u qeweta aye ser keşi qesey bile nêkerdêne. Hesê Mışti qerıc vi; hem dewleti vi, hem ki qewetın vi. Zof nonê dêne mıleti. Sılo Phıt Turusmege de lewê vıstewrê hode nêmend, şi dewa khalıkunê ho. Khalko de nist ro, uza weşiya ho ramıte. O waxt çıqa ke cêngi biyêne, çıqaş ke perodais u hurenais biyêne, qomi adet u torê ho ca nêverdêne. Kewrain u mısayivini, kay u kelebut oncia dewam kerdêne, qom; torê horê wayir veciyêne.

Rocê dı-hirê cüamerdê Usıvu amay çê Sılê Phıti, cırê bi meyman. Pia movete kerde, çêna Hesê Mışti meymanunê horê non di, pia non werd, movete kerde. Xeyle waxt ke vêrd ra. Usıvıcu ra jüy Shılê Phıti ra vake:

rde, çêna Hesê Mışti meymanunê horê non di, pia non werd, movete kerde. Xeyle waxt ke vêrd ra. Usıvıcu ra jüy Shılê Phıti ra vake:

- Sıleman Ağa! Sarr to zof met keno, ala bê, ma ve tu  dêe gulase bıcime.

Sılê Phıti, êndi çımê ho ke nêbırna, êndi ke tenezul nêkerd, hal ve hal cüavê yinu nêda. Çêna Hesê Mışti dızdiya mêrdê hora vake:

- Sıleman Ağa, bê to mısade bıde mı, ez tey gulase cên.

Sılemani vake:

- Çênê tı hermeta! Caru çiyo nianen mınasıb beno?

Cinike vake:

- Tı qarıs meve. Hende ke mısade bıde mı.

Sılê Phıti tivarê ho ve hermeta ho ardêne, a sevet ra vengê ho nêvet, vake:

- Hurendia mıde hermeta mı sımade gulase cêna.

Usıvu ravêr inam nêkerd, hüyay, hama se ke cinike gılangê ho kerdi bınê fistanê ho, dest u baji semernay we, hekmete kote ve Usıvu ser, hurendia huyayis de benz u betê ri vuriya. Cinike ve Usıvıci ra gulase gurete, wertê oda de jüvini nata-bota ard, berd. Çêna Hesê Mışti miyanê Usıvıci sero destê ho resna pê, miyano bari hên guvısna ke, tı vana zerr u pısk kerd têwerte. Hermete Usıvıc dard we, da ve herd ro. Hên veng veciya ke tı vana herd lewiya. Olvozê Usıvıci hekmete de mendi, kurşi sera uşti ra, lınga sero hên olvozê huyo ke herd de, yiro sêr kerd. Jü Usıvıci bado aqıl kerd, bi ve çewt, olvozê ho herd ra vezna ra, ebe desta arınga kınconê yi sanê ro. Usıvıc hên bi ve mırozın ke, dest na ve çımunê ho ser, hên bi ve poşman ke; kardi ke berzê ri, cıra çılıkê goni nêrışiyêne. Hên eve vengê de neçari vake:

- Khıla m', tı ke ez bıkıstêne daha rınd vi. Na çıke biye amê mı serde?

Sılê Phıti vake:

- Jü hermete ke ison da herd ro, hefê ey ke, o vaco, ez cüamerda.

Usıvıci veşti ra, eve lerze çê ra veciyay, şi.

g0h

Sılo Phıt ke bi ve wayirê dı çênekanê azevu, hukmati wesêna ve ağleranê Dêrsımi, cıra vake:

- Sımarê rau vırazeme, sımarê mektebu vırazeme, hêniyu vırazeme, medeniyet anime Dêrsım. Sıma çaê qamçur nêdanê dewlete? Çaê eskerina ho nêkenê?

Dêrsım de keşi ho wayirê ni qesa nêkerd. Qanunê Mıstefa Kamıli zof qanunê bervati vi. Yi ki coru alaqadarê ni qanunu nêbiyêne. Hem, eskerine çıka, qamçur çıko? Pizê kami mırdo ke nonê ho bero hukmati do! Hukmati thoa nêdo ke, çı ri ra wazeno? Eskerine çıka; domano ke Dêrsım de bi ve xort, êndi hurendia zımela şia kerd, hata merdene çheke gırê dêne. Kam çar serri sono zê zarancê çımegureti sarri rê mıreno ke?

Hukmato ke Dêrsım de rau, mektevu, hêniyu vırazo, hawo qısle dano vırastene. O waxt Pilê Demenu Cıvrail Ağay aşira hora vake:

- Serva şeref u namusê ho dustê hukmati de dame pero.

Apê Sılê Phıti Sılo Phıt guret şi vıranê Ağaê ho. Reseno şia est vılê ho, Cıvrail Ağay rê dare de vıneti, cıra va:

- Cıvrail Ağa! Vatena hora bıtexeliye, dewlete qewetına, aşiri ki made nêcênê, ma teyna se bıkime?

Cıvrail Ağay na xevere qewul nêkerde.

Cıvrail Ağay ağlera rê xevere rusnê, têde Golê Xızıri de amay pêser, camat kerd. Ali Efendi, Usê Seydi, Qemer Ağa, Cıvrail Ağa, Qeru ra Seyd Aliyê Dıli u Sey Rızay têdine pia  kemere este Golê Xızıri, sond werd, vake:

- Wadê ma wadê na Xızıri bo ke; kam ke xevera hode nêvındeno, cırê dawa na Xızıri bo. Ma têde beyme jü, dustê hukmati de dame pero, tufong erzeme.

Camat ke pişkiya, Ali Efendi veng da Usê Seydi, vake:

- Usên; awa Pêrre ra bıcê hata Erzıngan des u dı pêrê Khuresu estê. Çaê çutê Demenu bena kena qırvan? Ma na dawa de çinime.

Her keşi Ali Efendi ra haskerdêne, cıra "Apo" vatêne, pilê Khuresu vi, mordemê Usê Seydi amêne. Tenê nefsê horê xaxod vi, zovina wayirê kıramete vi, zê Pêxamberi vi.

Yi rocu eskeri Dêrsım de qısley dêne vırastene, çhemu sero pırdi vırastêne ke pede-pede veciyo kou. Taburê hetê Xozati ra amê, mavenê dewa Halvoriye u Sılezu de Çhemê Muzıri sero pırd vırast ke, veciyo hetê Demenu. O sıre de Usenê Seyd ki mıtayitina pırdi guret bi, emeliya gurenêne. Demenu elçi rusna Usê Seydi rê, vake:  

- Ma kotime tenge, dest berzo ma. U waxt muxbirê na xebere guvistê hukmati kerde, hukmati uza Usê Seydi pêguret, berd Xarpêt de est hepıs.

g0h

Rocê; Des, des u phonc eskera ve çawusa ra çhêki gıreday, duzê Şêğanki ro şi çê Sılê Phıti. Shılo Phıt çê de nêbi. Çêna Hesê Mışti çengê bonê hode lıngu sero vınete biye. Leçega ho arde fekê ho ser, cenderma ro sêr kerd. Ters kot zerê çênekanê ozevu, lesa ho doym de qafa ho naymê çengê boni de peê moa hode vıneti. Tek jü lacê Sılê Phıti eşti vi, yi o sıre de vıranê koli eşti vi xaçık, nay vi  kolia            ho ser, dot ra hetê bonu ser amêne.

Cendermey dormê çêyi ro ağme bi, her jü jüvini ra teni düri sure arde sure ser, dormê boni de bi helqa. Çawuşi ciniya Sılê Phıti ra pers kerd, vake:

- Sılo Phıti şiyo koti?

Cinıke va:

- Nêzaneme, eke şiyo koti ma nêzaneme.

Çawuşi eve qafa  ho emır da cendermu, cenderma tıfangê ho kerdi rast, qasaturay kerdi fırna tufongu ra, her ke şi helqa dormê boni de kerde tenge. Cinike ve dı çênekanê ho voşti, koti zerê boni, çêver ho sero da ve ca. Eskerê bidona ke dest de,  cıra qaz verda ve boni ser, yi bina kirbite nê pa. Bon dı deqa de wertê alawune de mend. Lacêki koli pırtnay be herd ra, peyser hetê bırri ser voz da. Qirrayisê cini u çêneka hên veciya ke, herd u asmen lete kerd.

Çırriye ke şiye Sılê Phıti ro, hurendia hode eve çhoku ame herd, fekê ho avoro kerd, vake:

- Heqqoooo! Bara mırê kor biyêne! Apê mıno ke mı beno Cıvrail Ağay qewğa ra texelneno, va sêro esekerê hukmati bıxelesno...

Goni kote çımanê Shılê Phıti, bi heso dırvetın. Lacê ho lewê goçê Demenu de vındarna, 'be ho dustê dewlete de da pêro.

g0h

Cıvrail Ağa pilê Demenu vi. Demenu butın Cıvrail Ağay rê hurmet kerdêne. Cıra bao vatêne, ciniye ra daê vatêne. Tertele ke bi, Demenu vatena Cıvrail Ağay ra nêveciay.

Demenu ra Sılê Phıti, İvısê Sey Khali, Hemedê Cıvraili, Hesê Gewe, domonê Khalê Gonji zof sefkan vi, ni têde qolbaşiyê ho vi. Qewğa koy sero serrê vêrde ra. Qelfê de Heyderu ame Derê Qutiye, wertê Demenu. Çêna Hemedê Alixani wertê ê qelfey de biye. Sılê Phıti uza a diye. Mêrdê cinike qewğa de kişiya vi, cinike viya mendi vi. Sılê Phıti bê hermete vi, lacê ho ki sey mend vi. Çıqaş ke lac bovokê Demenu kerde vi, oncia ki çımê ho pey de mendêne. Sılê Phıti serva ho reê-dı rey namê na cinike ra şi lewê bırau. Cıra vake:

- Bıraêne ez ki zana na waa sıma zê mı sereşawa, hama ison merdu de nêsono a dina. Lacê mı sey mendo, çımê mı pey de mendê, sıma ka mınasıv vinenê, na waa sıma wa jükhêke mırê sıtarine bıkero.

Lacunê Hemedê Alixani tenê lez kerd, ho pıra nêfit, wayirê na qesa nêveciay. Sılê Phıti sêr kerd ke çareşiya nae çina, filintaê de elemani berd est qucia bıraê pili ser. Cıra vake:

- Qusır de nia medê, ez na cinike bon.

Çheka Sılê Phıti herme de biye, kou de vi. Bıraunê cinike tenê ki ters ra veng nêkerd. Sılê Phıti cinike gurete veciya ko, na gerise ye to, o cerde yê mı, wertê qewğa u cengi de, çhêl u çhukê Demenu qersunanê eskeri ra seveknay. Serrê kote maven, ciniya newiye ra lacê de ho wertê tenge u adır de, mığara de ama riyê dina. Laco pil çêna Hesê Mışti ra vi, lacê dıine çêna Hemedê Alixani ra vi.

Goçê Demenu Salvenk u Kurvenk de, Merga Çeqere u Bor de, Gıniye u Harşiya Lolu de mekan guret. Esker ke şi Pulê Jêle, ni şi Salvank, esker ke ame diyarê Bori, Ağır Babay, ni şi diyarê Kudu, Beyru. Koy ısıji vi, bêrji vi, hama Demenu ra u olaği zanêne. Boyna hurendia ho vurnêne ra. Shılê Phıti ve olvozunê hora koti qewğa, havalu ra taê gınay cı, cini viay mendi, domoni sey mendi. Vêsan u têsan mendi, her roca ke vêrde ra tenena qewete ra kuti. Hora jü orğanê ho sero vi, no ko yê mı, no cerde yê to, feteliay. Malo ke kelepur kerd ard, yira taê sare bırna, pot, bêsole werd; uwo ke mend est manık u torbe, hode fetelna. Waxto ke esker tey veciya o torbe ki gegane uza mend. Goçê çêy, caê hermetu, yê domonu boyna vurnêne, qolê qewğa ke kot de bi, yine goçê hora düri fetelnêne. Eke kuti qewğa, hermetu ve domonu ra dı-hirê çhekdaru qori kerdêne. Gegane ke kutêne tenge, hermetu ra dirê tenu ki çheke estêne. Xortê ke kutê des u dı serru, yinu ki çheke pede pede gurenêne.

Roca de payiji biye, xusıke eşti bi herd, nikila Koê Jêle ki êndi vore ra sıpe kerdêne. Milisa ra Sılê Fistani hurendia goçê Demenu doz kerde. Sılo Fistan kut vırniya eskeri, taburê esker ebe qeweta milisu berd ke, b'erzê Demenu ser.  Qolê Demenu de des u heşt mordemi eşti vi. Hemedê Cıvê Kheji new mordemê xo gureti hetê zımê Anavare ro şi Koê Suri, Sılê Phıti ki new mordemi gureti hetê destê Pir Xatune ro şi, Pulê Pir Xatune. Qol ke ravêr şi, goç peyser mend, tavurê esker peyra ama goç zor kerd. Heyderıce[1] lacê huyê derguse est kınarê rae, a tenge de remê, canê ho xelesna. Besa Şae hetê laceki ser voste, eve elemani dirê teni bos kerdi, lacek guret berd, resna mae. Goç, her ke şi avaro bi berz, uca de endi vore hendê puçê bi vi berz. Uca de ki koti tenge. Qucia hermete de domono sowe eşti vi u bervêne. Tenê waxt ke vêrd ra, vengê laceki bıriya. Besa Şaw vake:

- Waê, çaê vengê laceki bıriya?

Aye vake:

- Niajni mı dest kerd gule xenekıt ke esker vengê ma nêhesno.

Mal u dowar, dirê cüamerda kerdi vi ho ver ramıtêne, hetê ra ki çheki estêne. Çiyê werdene u sımıtene taê xortu ve ciniya ra kerdi vi ho phoşti. Xortu çheke gıreda vi, jü ki Besa Qere eve çheke biye. Zof ke koti tenge, qol ra di-rê cüamerdi amay reşti goç. Eskeri a roce hên zor kerd ke, taine tik voz da, taine vırade voz da. Her ca tırr u teris vi, taê gındır bi semser de şi gınay dere ro. Taê remay hetê Merga Çeqere ro şi, taê hetê Borginiye ser şi, taê Salvank de, taê Marçig de veciay. Taê hetê Nazmiya ra, taê Çarsancaq ser,  uza yê to, naza yê mı, hên rae kote ver, şi. Heyderıce helmo peyen de mende, ferra qorra bırriye. Goçê Demenu xo sana bınê berefê kemeri ke, eskerê cori yinu nêveno. Laceko ke qucia Heyderıce de zuqane bervêne, aye lacek kaleke ser na ro ke bıxenekiyo, esker veng mehesno, goç raxeleşiyo. Qemer[2] cêra ra, şi lacek guret kerd qucia xo, semserde vost kot dere, bınê merxê de xo na merdene. Goç eskeri ver remêne, hetê Heyderu de bi vıla, ciniya Sılê Phıti pêkêe biye vindi. Dı roci bırr de xo dard we, roca hireyine veste ra, rae kote ver şiye Çuxure de çê Suli Ağay de veciye. Suli Ağay perskerd, vake:

- Na hermete kama, koti ra yena? Ala reê perskerê kamê ho esto?

Cinika de kokıme cıra pers kerd, vake:

- Wakıla m' tı kami serro wa?

Heyderıce vırende ho inkar kerd, nêva ke "ez ciniya Sılê Phıtiya". Ho-hode va "ez ke vaci ez ciniya Sılê Phıtiyu, mêrdê mı ko rawo, sono kelepur ano, yê kami ke rast ama. İyê ke cıra decenê ki estê, dostê ho ki estê. Belkia dısmeno, nano mıra, mı kiseno". Ho name nêkerd.

Sılo Phıt ki kami ke vineno, boyna elçi rusneno, vano:

- Kam ke ciniya mı ve lacê mı vineno, ez niya honde zernu mêjdani don cı".

Axıri dadas u des u phonc roci ke vêrd ra, Heyderıce zana ke çêo ke tey manena çê dısmeni niyo, kamiya ho kerde areze. Sule Ağay elçi rusna, xebere şiye Shılê Phıti. Elçi vake:

- Vanê ciniya to Çuxure dera.

Sılê Phıti saata kosteka de şêmıne mêjdani dê elçi, şi ciniya ho gurete arde, onci reşti pê.

g0h

Sılê Phıti be alvazunê ho, şi hetê Pilvankıcu. Pilvankıci xalê Sılê Phıti bi, şi ke xalunê hora nunê zımıstoni biyaro. Phonc Demenıci amay kuti Tumayige. Welê Memê Giapi serê bonê hode rakute bi. Shılê Phıti phêzna ho dê arê şi dest kut pıra, vake:

- Weli raurze ma vêsanime!

Weli; a pesewe tafte Sılê Phıti veng ra naskerd. Hermeta Weli ki uca leê mêrdi de rakute biye. Sılê Phıti ho-hode vake, "na eswetege urzena ra ho pisena têra, ez itawa belka sermaina". Sılê Phıti ho çarna, bınê şivigê boni de Weli pit. Alvozê ho ki dormê dewe de têde ağme bi vi, Sılemani sero vınetêne. U waxt ki hukmati ilan kerd vi, "kam ke serê Sılê Phıti ano, mêjdani cêno". Na ilan amê Weli viri, yi netê ho vurna. Çêvêsaiyê Memê Welê Giapi vest ra ke sêro bonê peyi ra non biyaro, lınga nerdgani ra cera ra, ama serê şivigi. Sala lozıne sera gurete, ho verde verdê ra, dêve sarê Sılê Phıti ro. Sala lozıne nême gınê hermê Sılê Phıti, nême ki gınê qafe ro, goso rast helezna, wertê gon u gonasêr de mend. Weli hama tafde vozda, bi vindi. Havalê Sılê Phıti şi, o kerd phêşti ard şüya peyê bona. Qayısê miyanê Sılê Phıti vıskıt ra, vet, ebe kardi tast, tenê na dırbeti ser, goni vındarnê. A sewe uca ra koti rae, têpia şi ko.

Dı asmi waxt kut maven, oncia eve qol şi Pilvank. Demenu amay ke dormê bonê Weli  bıcêrê, bumba b'erzê çê Memê Welê Giapi, ebe zav-zêç têde qırr kerê. Sılê Phıti vake:

-Guna domana çıka? Mı dawa ho da Haqi. Yi kerda, ma nêkeyme. Yi wast ke sarê mı bero hukmati do, mêjdani bıcêro, ma sevetê çıki ra domonu bıkişime?

Sılê Phıti olvozê ho texelnay, Weli baxşisê domonu kerd. Phonc selagcu her zu phonc tenekey nun guret, eve phoşti Pilvank ra koti rae, şi. Nun berd, ko de resna mulxutê ho.

g0h

Bingol ra Qereqoçan, Erzıngan ra hata Meletiye, Sêwaz u Qoçkiriye de her keşi namê Sılê Phıti hesna, cêsaret u bextiya yide hekmete de mendi. Kamo ke Shılê Phıti nas keno,  vano: "O merık hên merto ke, dısmenê ho bile xelesneno!"

Rocê qolê Demenu peê Turusmege de rastê Hesenê Xılesure[3] bi. Lacê Sılê Phıti ki yi qol de vi, hama pi ve laci ra hurd'mena tenê peyser mendi vi. Jü Demenıci Hesenê Xılesuri ra  pers kerd, vake:

- Tı kami serowa, çı kar kena, koti ra yena, sona koti?

Yi ki cuav da, vat:

- Ez Hesenê Xılesuro.

Demenıci cêvıkê Bavay sae kerd, pêleka de paçıne diye, vete vıskıte ra, tey hirê zerni di, eşti cêvê ho, vake:

- Bava, ala kınconê ho vece!

Bavay eve keleberi herbi herbi phiştikê ho tek ve tek veti, a miyan de kıtavo de qıçkek cêv ra perra, Bava bi çewt o kıtav kerd wertê kefa destê ho, gırmıka ho sero kerde çip, cıtê tumananê qola verra lıngu sero vınet. Demenıci kınci day arê, kerdi wertê sala miyanê bavay, gırêday, boğça kerde ho dest. Yi olvozê bin ki dorme de vıneti, yinu ra jü çhok est hard, qutiya ho vete cığara piste têra, hetê ra xeta cığara natra-dot fite lewê ho ver, kerde hit, dıma eve qafa ho Bava salıx da, vake:

- Pıranê bıkısê!

Bava Hesêni ke na qesa hesnê, qorê ho bıne de lerzefiay, eve verocêrayis vake:

- Mı xatırê Khureşi sanê, nêvındenê ki vınderê, tenê qurane horê bıwani hona mı bıkısê!

Demenu sas be cı mendi, veng nêkerd. Hên çım rıkkê bavay kerdi, piti.  Bavay kıtavo ke dest dero kerd rast, pelgi tek ve tek dêmday, caê de vınet, verê ho hetê qulva ser çarna, ebe veng qurane dê wendene. A sıre de Lacê Sılê Phıti yi vıneti, peyser cêra ra, piyê horê vake:

- Ba-bao! Yi haê yi mormekê dergi kısenê!

Sılê Phıti uca ra zırrça, tufongê bos kerd, vake:

- İroo, qarısê cı mevê, ezo yen!

Ebe qife lıngê ho dardi we, ama rest olvozunê ho, herediya alvozonê hora, boğçawa ke destê olvozê hode ebe hêrsa onte, este verê bavay, vake:

-Mı sımarê hêştay rey vake ni kerdena feqır u fıqaru re mekerê! Sıma hem perey guretê, hem kerdo sulf, na raê ki nêvındenê, sero kısenê, sıma Haqi ra coru nêtersenê? Sıma zanê ke nu Khurêsızo, Pirê mawo!..

Sılo Phıti kıncê Bava Heseni day ve cı, lew na dest ra, vake:

-Pirê m' qusur de niamede, ney esqiyayê, ko raê, vêsan u têsanê. Êndi hên biyê ke goni kota çımu, ne Piri ne ki Rayveri naskenê.

Çımê Bava Heseni berreqiay, eve vengê de sabiyayişi vat:

-Khurês torê haval bo bıko! Tı ke nebiyêne ninu ez kıstêne.

g0h

RAGIP GÜMÜŞPALA DIRVETIN KUT DEMENU DEST

Demenu be eskerê 25. Elayiya dewlete, Derê Laçi de hên koti qewğa ke, asmen ra roz vınet. Telefetê heneni veciay ke awa Muzıri candegê mıleti viyarnay ra; tı hên zana qanqolê serê awe bi, şiyêne.

Alvozunê sılê Phıti ra, a roce zof mordemi gınê cı, goni kote çımanê Sılê Phıti. Sılê Phıti ve hirê mordemanê ho ağme puli bi. Sılê Phıti ve jü ra şi kare de vırniya eskeri gurete, jü peê derey de mend, pey ra tufong na eskeri ra. Her ke peyra tufong erciya eskeri vırniye ser zor kerd. Hama esker kot ve caê heneni ke, zê cenemey vi. Na hetê derey rıs vi, do-het rıs vi, hende ke cor asmen asêne. Vırniye de tek jü kare eştbiye, hende ke zu mordem pıro vêrdêne ra. Kam ke ama uca, Sılê Phıti ve olvozê ho qarşi ra na pıra, est herd. Coru jü qersune thol nêvêrde ra. Hên bi ke lewê Sılê Phıti de tholi erciay peser, zerê deri de ki cendegê eskera zê lode erjiay pêser. Her ke "hücüm" va, yi ğar bi bota voşti, dot albozanê Shılê Phıti na pa, eskeri werte de sas bi. Demenu na pıra eşti pêser, elayiye ra qul nêxeleşiya ra. Elayiya 25ine kerde thol. Bi san, Demenu ağme bi, cerde ra feteliay, çhekê eskeri top kerdi.

Sılê Phıti sêr kerd ke, eskerê herd ra rameredaiyo, hermey sero nisani estê, hona dırvetıno. Cıra zof goni şiya. Sımşêrê ho ve  qama ho miyane rawa, kıncê subaya pıraê, Sılê Phıti taf de zana ke no qumandaro. Tenê paçi vêsnay balboe nêbe dırvêtia ser, goni vındarnê. Sılê Phıti tufongê ho da olvozê ho, subay kerd phêştia ho, ard mığara Sarsvanki. Dırvetın wertê eskıti de derganiye ser phêşti ser meredna ra. Cini u domani dırvetıni sero reşti pê, dorme de çhok da ro. Shılê Phıti hay da Heyderıce ser, aye hama adır kerd we, towa nê ser ron vılosna ro. Ron kerd tasê, ard da dırvetıni. Yi dırvetıni eve çımonê merexına tase ro sêrkerd, fek ra zor nuxdê veciye, vake:

- Sıma nıka mı nêkisenê?

Sılê Phıti eve pê destê ho sêrkerdoği peyser day, vake:

- Made qersune nêerjina heliyê dırvetıni.

Elçi rusna, Sılızu ra cerrê Mısto Sılızi da ardene, Sılê Phıti cırê vake:

- Mıstafa Ağa ni mordemi wes ke.

Mıstê Sılıci çantê ho kerd ra, melemê ho veti. Hermê dırvetıni ra qersune vete, dırbetê subay pişti. A roce Mısto cerre uza mend, roca bine tenê melem uza na ro, cırê tarif kerd ke, hirê roci de reê dırveti ya kerê, melem kerê. Xeyle waxt ke vêrd ra, subay qenat ard ke ney nêkısenê, vake:

-Namê mı Ragıp Gümüşpalawo, ez qumadarê Elayiya 25'ineo.

Hama "3. Genel Müfettiş" Avdıla Alpdoğani rewra Gümüşpala merde say kerd vi, peyê yi de cınaza yi dardi vi we, merasım vıraşti bi. Tam asme ra zêde  bi ke Gümüşpala phêştia Demenu de a mığara ra vuriyêne na mığara.

Ragıp Gümüşpala eve yi dırveta tam çêwres roce hên mırteley sero mığara de mend. Rocê eskeri dormê mığaray guret, ağır makina na ro, fırsend nêda Demenu. Halê Demenu makina kerd koti. Demenu na çiya de nianene hona newe di vi, sas koti ve cı. Sêr kerd ke halê dinu beno çetın, Sılê Phıti qirra vake:

- Aylım bıdê cao ke qersun gurr yeno, a heti halê bıkerime!

Demenu cad kerd, qersuni nay eskeranê dormê makina ra, sero kerd severese. Eskerê ke dormê makina derê, taê gınay cı, taine vozda, makina uca ca verdê. Hama esker dormê de zof bi. Dere de qewğa jüvini guret vi, zê gêrmi giriyêne. Sılê Phıti olvozunê horê vake:

- Na makina ke oncia nine dest küyo, halê ma yamano... Sıma mı qori kerê, ez son lewê makina.

Sılê Phıti velg ont ho, tıfongê ho kerd ho dest, herd ra ebe ğızkerdene ho resna lewê ağır makina. Eskeri çıqe ke estê têdine gılê tufongonê ho hetê makina ser davi ra, nêne uca ra ke makina raxelesnê. Sılê Phıti pê komela bırri de ho sevek na, dest derkerd eve ontena gındırkerde dere, peyiser oncia ama lewê alvozonê ho. San de ke esker oncia lêl kot yi ve alvoze ho şi, makina kerde phêşti arde mığara. Sılê Phıti Ragıp Gümüşpalay rê vake:

-Ragıp bey! Na ke senê thaba wa, gurenaina naê mına salığde.

Yi sondi werd, vake:

-To ke koti rê inam kena ez nêzon. Na makina hona newi ama ez nêzonon bıgureni.

Yino inam kerd ke no nêzano. Sılê Phıti makina onte hover, weteliya cı  sanıte we, ron guret kerde pak, têpia kerde tê, saz kerde. Veciya verê çêverê mığara, gurete ho dest, şeritê fisega est fek, usta ra lıngo ser, verê çêverê mığaray de dest est lınge, gırriye nê ve cı. Se ke gurrê verê mığara de phelçım dara ra sanay ro. Hên bi sa ke, to hên zana maa hora newe ama vi dina. Makina arde zerê mığaray, herd de nê ro, dest kerd pa, zê ewladê pê bi sa. Gümüşpalay pıro sêrkerd, hekmete de mend, ho-hode: "Sılê Phıti bırawo torê" vake.

Roca bine Lêlê ra Gümüşpala şi çêverê mığaray, dest est çenê ho, kounê Dêrsım ro sêrkerd. Koê Sultan Bavay hên eve heybet asêne ke xof kot zere. Hên delğe de mend: "Se beno ke ney mordemu rê vanê, 'haydutê, mordemu wenê'. Dema ke ni ki qulê heqiyê. Lewê mıde cendermey pê lıngunê domonê sawi de pêguret, kınarê hode da  kemer ro, mezg kerd vıla. Ney kerdeni marê manenê nêzonon." Ragıp bey çarê ho kerd thırs, dest est çarê ho ama çhoku ser. Roci asmen lete kerdi vi, vengê themmuza hên koti ve têwerte ke tıvana şin u şivan vi, hama Ragıp bey saê ke uca ne vi. Ne tirza roci ra, ne ki vengê themuza ra bêxeber vi. Phirkê eve müya ho cor çêverê mığaray ra ho verda ro, amê zênca Ragıp bey sero niste. Ho-hode phirrke rê vake:  "Pilê maê ke Anqara de qanunê Dêrsımi morkerdi, fermanê ney fıqaru vet, çaê nêsona çarê yine ra nêfetelina?" Destê hora phirike este herd. Qevzê vas zerê kemerê  mığaray ra jil da vi, pıra bi ve palaxe. Ragıp bey yi vaşi ra zelê gurfna, ho verde herd kınıt, oncia kut ve delğe... "Mısto cerre Sılezu rawo, Sılızu ki qarşiyê Halvoriye derê. A roca ke bınê Halvoriye de zu çêneka de ozove cendermu qawusê dare de di vi, pêguret vi ardi vi lewê mı, çêneke zê thêra çımguretaiye recefiye. Çıqa ke mı a berde çadıre de seveknê, oncia ki eskera hata sodır aye de pê kaê ho kerd, hata sodır kerdenê koti pê dae kerdi vi, bado ki kıste. Nıfsa a çêneke nıka cêvê mıde, hata nıka her roc aye sero çıke biyo, amo aye serde, nusno. A nıfse sero resm çino hama eğbal de jüo ke wendisê ho esto rast bêro, guman kero, Mıstafa ke pêhêşiyo, aceb mı oncia ki keno wes. Nıfsa çêneke ra beli bi ke tam çewres roca ez destê Demenu de heşiro." Wertê ney delğu de hurendia hode phêştia ho sanê kemer, tey xılmas bi.

Jüyê bi baji ro, tey perra we. Sılê Phıti bi sero vınetayi. Dotê Sılemani Mısto Cerre be di-rê mordemana roniştayi vi. Sılê Phıti dest sıkıt Mıstê Cerrey, Mıstafa ama dırbetanê Ragıpi ro sêrkerd. Ragıp beyi êndi bi vi wes. Sılê Phıti duzımi çarpaz eşti vılê ho, şıralığe ki vırade sanê miyanê ho, elemanê ho guret ho dest, vake

-Ragıp Bey ho hazır ke, to beyme teşmilê eskeri keyme.

Ragıp Bey neme sa, neme sas-biyayis ra vake:

-Sılêman sıma nıka mı benê, mı nêkısenê?

Sılê Phıti vake:

-Ma çaê to bıkışime? Ma zê sıma gonewer nime. Sıma top u tufonga esto ma ser, mara az nêverda, ma qırrkerdime. Ne din, ne iman, ne ki meremetê sıma esto. Ma zê sıma bêbext nime ya..

Endi tersê Ragıp Bey rema, inam bi ke yi nêkisenê. Dırvetê ho bi vi wes, kuti vırniye mığara ra vet. Ragıp Bey berd nezdiyê Koê Jêle. Otrağê eskeri Koê Jele de vi. Cerdê Koê Jele de cadıri sana vi cı, yi ke şi lewê Jela gıce. Uca ra veng da, vake:

-Esker, esker, eskerrr!

Milisa ra jü veng dard we, vake:

-Çıko lao, sıma kamê, se vanê?

Sılê Phıti vake:

-Ez demenu ra Sılê Phıti'yo, Ragıp Gümüşpala ma dest de hêşir vi, hao yeno, kıncê ma paê ğelet pa menê.

Tenê waxt ke kut werte, milis ama cüab da, vake:

-Qumandar vano: "O merdo, eskera cırê merasım vırasto. Madağ u çêwresê dey do. Ma qan mekerê! Kam ke yeno ma nayme pa!"

Sılê Phıti:

-Ero Sılo Fiştan Sılo! Tı mı rınd nas kena, Haqi ra ve xêre, to rozê kuna ra mı dest! Tı zana ke ma zê sıma ne zure keyme, ne ki bêbextiye. So, se kena bıke, qumandari inam kerdene de. Ragıp dırvetın kut ma dest, ma kerd wes. Hefê mı ve emegê mı yeno, nanê pa ki sıma zanê.  

Sılê Phıti ve Ragıp Bey ra vırande besnê jüvin ra. Sılê Phıti tufongê Ragıp bey da ve cı, raê mıskıte cı, vake "Oğur  vo".

Ragıp Bey zuqar de ho dıma sêrkerdêne, vake "nê vo mıranê". Tenê ke raê vete, reyna ho dıma sêrkerd ke qılafetê Demenu nêasanê, fêl u emelê hora ar kerd.

g0h

Göktepe de Ahmet Beg eşt vi. Kam ke şiyêne dormê bonê  dey ke kelepur biyaro, nêşikiyêne. Astorê de yi eşt vi, zof namli vi, kam ke şiyêne bese nêkerdêne astori zere ra teber kero. Sılê Phıti hêşiya pê ke Göktepe de mesela de niyanene esta, olvozunê horê vake:

- Hêfê sıma ke jü Tırk na Göktepe de esto, bêgê Tırkano namê xo Ahmet Bego. Zalımkaro, dano şüananê horo, cinu ra mılqi keno. Sıma bese nêkenê ke astorê yi teber kerê.

Sılo Phıt dirê teni havalê ho gureti, jü zengel ve resena eşti ho ser kuti raê pesewe şi dormê Göktepey de kuti sarge. Sılê Phıti olvozunê horê vake:

- Sıma ita ra melewiye, ez son lewê boni, hadar vınderê meverdê Hemed Beg tever bo, ez astori an tever.

Qonağ, dı qat vi. Qato seren de Ahmet Beg, qatê bın de moravaê ho niştene ro. Axure kınarê qonaği de kınarê aralığe de vıraste biye. Axure eve kelpiç vıraste biye, dormê qonaği de zê surê Diyarbaqıri dês ontayi vi. Sılê Phıti ke kut nejdiye axure vengê çutê kutka ısıjiya pesewe kerde letey. Sılê Phıti zengel da axure ro, düyar phısqıt, kut zerê axure astor ont tever, zên kerd pıro, nist cı ramıt tever. Kemerê este camê Ahmet Begi. Ahmet Beg cıle de vi,  xılê ho seri vi, çıla nêfite ra cı, ama çıxmey sero vınet, vake:

-Kamo?

Sılo Phıt:

- "Sılê Phıti"yo ke vanê ezo. Ahmet Beg, to honde ho goynêne, ez nao astorê to bon. Bese kena bê mıra bıcê.

Ahmet Beg sas kut ve cı, vake:

-Honde aşıri amay nêşikiay astorê mı berê, honde jivegi[4] amay nêşikiay, rast to ke Sılê Phıti 'be xowa, helal u xos vo, ez torê thowa ki nêkon. Dormê bonê mı fırrçêwırme torteo[5] , tek çêber tede ro, hende şüwanê mı estê, to merta ke merta.

g0h

Demenu lêle ra mığara de têra vi. Qemer Ağay ho pişt têra, qutiya ho vete, qılawunê ho pê tutun hengna. Şi vırniya locıne de çhok da ro, wele fite arê, bıne ra çhikê guret, na qılawunê ho ser. Qulmê- dı qulmi tutın ont zerê ho. Ama çêverê mığaray ke astarê serê sodıri hona newe berreqino. Veng da bıraê ho Hemedi. Hemed ust ra, tafte ho pist tera. Laceki orğan ho sera eşt vi, şi orğan est laceki ser. Hurdmine bıraa çhekê ho gureti, bi ve tever, şi. Demenu tek ve tek fekê mığaray ra veciay, gula têdine ra buğ veciyêne, her jü bınê jü kemeri ra veciyêne. Dadasê mordemi cerde ro avero veciyêne ser. Derê Laçi; naver tırr, boverr tırr vi. Hesenê Mırzê Sıli, Hesenê Khali, Yivısê sey Khali, ney hiremena a sewe noboti guret vi, şüya serene de pitêne. Hemedi firişkiye dê pıro, hiremena eve qifa amay lewê mordemunê ho. Wertê bırri de cao de belek eşti vi, uca nişti ro, qesey kerd. Xevere gurete ke esker hetê İksore dero, a rocê Dolu Baba de İksore de meterıs guretene mınasıb diye. Hemedê Cıvraili tertif da olvozunê ho, têdine kıncê eskeri gureti pıra, tufongê ho zê eskeri eşkera eşti hermanê ho. Hemedi vake:

-Tenê eve qifa şime hona ke tariyo meterıs bıcêrime. Seke esker cerde ra ağme bi, ho cıverdê, qumandana beli kerê. Raver inu ranê, bado zê dinu serbest wertê yinu de bıfeteliyê, dormê hode panê, wertê merge de kes sıma nasnêkeno, kıncê dinu marayê.

Demenu şi waxto ke mejil guret, kuti meterıs esker pit. Tiji ke biye şirin esker ğılğıliya bi nejdi. Nejdiyê perroci koti qêwğa. Hesê Gêwe, İbısê Sêy Khali, Sılêmanê Phıti, Qemerê Usênê Çhuli, Lacê Cıbrail Ağay Usên Ağa, Hesenê Mırzê Sıli, Hesenê Khali, her jü caê ro ağme bi. İvışi hem da pêro, hem şuwari vati. İksorcu  yüzbaşi ra mınete kerde, eskeri ve milisana vıneti, dot ra vengda, vake:

-Lao; sıma ke pir u rayberê xo naskenê, saatê tıfong b'oncê, İbıs marê şuwarê vaco.

Demenu tufong ont, İbişi şuware vate. Alê Mamudi ki veng dard we Yibişi de şuwari pia vati. Dı xêfay bi ve nejdiyê Demenu, veng da, vake.

-La lao, sıma ke heqi zanê hukmat vano xefif makinay Demenu de estê. Jü ki vanê: Mordemê xam ve Hermenia lewê sıma derê, na xebere rasta?

Hemedê Cıvraili Sılê Phıti salıxê yina da, vake:

-Hermeni wertê made rê, Hermeniyê ma nao. Çhekanê ma ki nıka no vırazeno.

Demenu taê hetê Anavare ro şi, taê ki hetê Pir Xatune ro şi. Kaso Luk de esker veciya, uza hurendia Demenu doz kerde, dot ra nay ve Demenu ra. Serê kaşi de top ronayi vi.  İbısê Sêykali, cêro veciya ser şi, rest hurendia tope, cêro destê ho derg kerd, bajiyê topçi de pêguret, xilkerd est. Na topçi ra, o uca kist, tope ki thon dê, kas ro gındırr kerde. Qêwğa dı saati dowam kerd, vêngê tufongi her ke şi hetê Hemedê Cıvraili ser bi ve qalınd. Hetê Hemedi ra ki tıfong erciya, hama tufongê eskeri her ke şi hetê Hemedi ser bi nêjdi. Zor ke da, Hemedi veng da bıraê ho Qemeri, vake:

-Ero bıra; tıfongê albozonê ma ra veng nêvecino, tıfongê eskeri ki sılxet erjino, her ke şi na heti ser yenê. To vacê, esker pêy de ama alvozê ma, hêşir gureti? Ma İbıs şi top cêkerd, gındırr kerd, beho ki caê de nêasenê, tufongê ho nêerjino. Ez tibar nêkena.. urcerê ma şime.

Taê na verr ra, taê boverr ra amay cêr zerê derêy, uca; mığara biye, awe ki lewê de biye. Hemed ve Qemeri ra şi, şi ke awe bısımê. Hurd'mine sêr kerd ke meyitê İbişi ardo uza, olvoji dorme de niştê ro, fekê keşi kardi nêkena ra. Hemedi ve Qemeri ra bi pêsma çeqere, hên hurendia hode amay zoniya ser. Dest u paê têdine bi vi serdın, nuğde fêkê keşi ra nêveciye.

İbıs; hona cênc bi, vist u dı serre bi. Hem bêters bi hem sayir bi, kılami vatêne, vêngê ho zof wes bi. Xeyle bêvengiye ra têpia Hemedi ebe vengê keleberi vake:

 -Se kişiya ?

Yine vake:

-İbiş ke top gındırr kerd, taê esker tabure ra xeleşiya, veciya serê tumi. İbişi tıfongê ho lewê made na ro. Kas ro apur da, ebe pencurrkana veciya ser şi, serê yi tum de dı eskêr vınete vi. E ke rest uca, duliyê tufonganê eskeru na heti ser radae vi. Destê ho hurdimêna raday, destê jüya jü tıfong, destê bini  tufongo bin pêguret, na heti serr onti.  Eskero jü perra, o bin dest de nêama. Tayine ho dard vi we, xevera Yivişi yine ra çine biye, jü eskeri hover de na pıra, uza kişiya. Ma tufongi nay pıra yine vozda, remay şi. Ma şime meyit guret amayme ita.

 Hemedi fekê hode pıspısna vake:

            -Phêşta bêterşiye ra şi.

g0h

Rocê perodis ra têpia verason vi. Demenu ağme cêrdi bi ebe vırandiyana çhêkê eskeri topkerdi, ardi kerdi qausanê dar u bêri, dardi we. Taê kerdi bınê wele. Yiyê ke werte de rındêk bi, dı hirê têni ardi mığara. Fisêgi ki jubini ra barekerdi. Demenu ra  boa goni amêne, vêsan u tesan vi. Şi dormê dewa de Nazmiya, uza pers kerd, vake:

-Naca durumê kami rındo, kam bese keno pırtıkê nu dano ma?

Yine vake:

-No çêo.

Demenu o mordem nas nêkerdene.  Şi dormê bonê de dı qati. Qatê seri ebe nerdgana veciyêne ser, verê çêvêri de ki kelpê rakote vi. Shılê Phıti çarıxê ho veti, nêrdgan ro veciya ser, uza astırê guret, astır est kutıki ser, kutık guret vırandia ho, şivıg ro est bıne. Dest est çêver, rakerd kut zerê boni. Wayirê çêyi heşiya ho, çımê ho ke gınay ra Shılê Phıti, vake:

-"Qomıtanım sen nasıl geldi, köpek ne yapti?"

Sılê Phıti kıncê eskeri guret vi pıra, mordmeki hên zana ke eskerê hukmatiyo. Sılê Phıti va:

-Ez qomutan niyu.

Mordemanê Sılê Phıti ra dı teni koti ve zere, ciniya mormeki ho pist têra amê, mordmek pıren u tumana vera lerzefiya, vake:

-Ala rosê.

Sılê Phıti vengo de nerm ra vake:

-Ma Demenıcime, alvozê mı na cor mı pinê, tenê non bıde ma, ma horê sonime, jianê de ma torê çino.

Wayirê çêyi vat:

-Nonê ma çino!

Ciniya mordmeki vat:

-Mêrık! nonê ma ki esto, ronê ma ki; her çiyê ma esto, naê sukır! Cüamerdi amê, urce tenê nun cıde ayıvo!

Mordmeki dest sana ciniya ho, thondê. Sılê Phıti  alvozonê horê vake:

-Lao ala bonê pey de sêrkerê thaba esto, biyarê. No mordem çetıniye veceno?

Tıfongê merıki düyar ra dardekerde vi, Sılê Phıti o guret mekanizma cıra vete hên pençere ro est tever. Alvoji şi bonê pey, amay ke jü teneke rono rovıleşiaye, jü postê thoraqi, jü  teneke hemgen, jü qıdıxê noni pırr, gureti ardi lewê çerxbaşiyê qoli. Jü demenıci ki sandıqe kerde ra, çığıne este herd, kerde ya ke kıncê ciniye teyê. Ciniya mordmeki Çerxbaşi rê vake:

-Guna mına vılê tode, ciniya to ke dustê mıde ra, ney kıncu bıcê cırê bere!

Çerxbaşi cinike rê va:

-Ana m', ma çiyo niyanen nêkeyme, no karê ma niyo, ciniya mı dustê tora bo- nêbo, ez qarısê hermetu nêbon.

 Alvozonê horê vake:

-Rêsen biyarê!

Yinu rêsen ard, çi kerd çuwal. Çerxbaşi salage dê ra wayirê çêyi phisti, çêber cinike sero ont. Cinike Demenıci dıma vengda, vake:

-To ke ney wes verdana, guna mı yê to bo! Ney ke loqmê nun eve zerreweşiya sıma dêne, sıma ki niya nêkerdêne.

Demenu dewe ra veciay şi lewê goçi, salage uza nê ro. Zav u zêç qeste merd vi, qelebiay cı, non fit tıra, nono cew be tenekê ronê rovıleşayi ra a deqa de qediay. Yine ke pizê xo kerd mırd, çerxbaşi mordemunê horê dızdiya vake:

-Sıma gıra, gıra b'onciyê, ez ney meriki oncia peyiser bon dewe, teşlimê ciniye kon, yen. Ma ke nıka ney raverdime; no keno hayleme, esker na coro veng hesneno, qewğa bena têra. Ma ewro zaf qefeliayme.

Sılê Phıti mordemek guret berd çê. Se ke ciniye mêrdê ho di, vake:

-Axx! Sılê Phıti to çaê no peyiser ard? To bıkıstêne! İson raa Haqi de loqme dano! Ni ke niya nêkerdêne, no is ki sarê ma ser nêamêne.

Sılê Phıti mordemek teşmilê çêyi kerd, çêber ont, bi ve  tever. Dewe hem gurlağe biye, hem goz-moji tey vi. Sılı Phıt werte ro xeyle ke vêrd ra, o mordemek kut pençerê boni, veng da, vake:

-Lao Demenu, Demenu! Demenu ra Sılê Phıti çê mı tar u tur kerd, berd!

Sılê Phıti endi mejil dard bi we, ho-hode va; "va ho vero şêro bıqirro". Sefkan veciya ser, şi ko.

g0h

Besa şaê Korkes de ciniya muxtari biye. Yüzbaşi şi dewa Korkeşi ke muxtari bivêno, se ke çımê ho gınay ra Bese, rındekiya aye de hekmete de mend. Yüzbaşi be cendermana çê de nişti ro, nat-dot ra qesey kerd. Yüzbaşi çımê ho Bese ra nêgureti. Muxtar ki tey vet, hama vengê ho nêvet. Bese Kırmancki eve vengê kemi vake:

-No qedaê mı [guretayi] çınayrê çımi rıkê mı kerdê?

Muxtari vake:

-Nêtê ni leyrê kutıgi nêto rınd niyo, heq bıçarno ra xêre ser!

Yüzbaşi Kırmancki fam nêkerdêne, vake:

-Muxtar sıma heqa mıde çı qeseykenê?

 Muxtari vake:

-Nê qumadar beg, cênike vana belka ney vêsanê.

Yüzbaşi ust ra muxtari re vake:

-Sodıra bê qereqol gurê mı tode esto.

Muxtar a roce merex de mend, ho-hode vake "çı gurê ni mewrani mıde bıvo ke... Çı ke esto gere ke çê mıde ki pekala mırê vano!.."

A sewe hata sodır hewnê Muxtari nêame, pesewe Bese hayıgê ho biye  ke merdê ho hawo usto ra vera locıne de cığara sımeno. Bese vake:

-Nê lao çıko to vışiya pêro,  axıri yüzbaşiyo, qa to nêfino dare!"

Terso ke zerê muxtari de tersê cani nêvi, fêk ro cı nêcêra ke ciniya horê vaco. Eve a delğe şafaqê sodıri sana cı, muxtari ho pişt têra uşira de ho kerde ho dest eve peya kut raa qereqoli.

Muxtar ke bi ve nejdiye qereqoli nobıtçiyê qereqoli taf de muxtar naskerd. Nobıtçi eve desta tarıf kerd ke hurendia hode vındero. Muxtar lıngu sero pay vınet, pıt-pıta zerê muxtar bi, estêne. Nobıtçi şi yüzbaşi di, yüzbaşi zerê oda de verê pençeri de payra qarşiyê ayni de riyê ho terdêne. Nobotçi sılam da cı, amayina muxtari cırê vate, yüzbaşi vake:

-Verê çêveri de sandali cıde va roniso, ezo yen.

Waxtê ra têpia yüzbaşi ama lewê muxtari de nişt ro. Jüo de şao malkın u lese bari vi. Mendi ve qılaçiya, hama ri de şifetê mordemu çine vi. Tenê hal-xatır ke pers kerd, yüzbaşi riyê ho çarna çhemê Marçigi, vake:

-Muxtar, tıya ke ciniya ho mırê biyarê, gere ke mıde hewl bo.

Se ke hên va, saê ke koê Jêle peyra qılayiya ra, ama demdiya muxtari ser. Qefesa sênê muxtari biye teng, helmê ho bi kêmi. Tenê ke dızdi helkejiya eve vengê nêçarine vake:

-Namussızenê! Sımade qê vijdan çino? No namuso, ma serva şeref u namusê xo herd sero fetelime! To çıtur vana ke "ciniya to bero lewê mı"?

Yüzbaşi xeyle ke jüan da muxtari, sêrkerd ke raji nêbeno. Hurendia hora vest ra, çopolê dê ve muxtari ro, muxtar sandali ra demdiya herd. Muxtar ust ra, saqpa hoa ke perrê hard gurete, dest da ve pıro, arınge sanê ro, eve keleberi kut raa çêyi. Raê ra nêzonêne payneno herd, ya ki hawa ra sono. Eve delğe u ğeyalanê qereveluğu şi. Ho-hode vake: "Koraniya haqi ma guretime, ma çhêkê ho top kerdi dayi. Ney kerdeni ki marê senıkê".

Muxtar ke ama çê, Bese wertê gorre de malê perroci dıtêne, qafa ho sana vi doçê bıze, gonanê bıze ra sıt zê thirkifane estêne wertê bıroşi, eve qeydey vengi vetêne. Bese serê ho dard we ke merdê ho hao amo çardağe de nişto ro. Bırosê sıti est destê ho, uste ra wertê mali de tik vınete. Sêrkerd ke mêrde pozgıno, dest esto çarê ho, hover de sêrkeno, aye vake:

-Mêrık xêra çıko! To çınayrê honde pozgına?

Muxtar ust ra ama eve hurdi destu çitê çêverê gore pêguret, ciniya horê vake:

-Besê, çêvesayi Besê! Çımê yi leyrê kutiki todero! Caê ke rast ama, eke yaxê to nêverda ra, to ke çareşiye nêdiye, helmo peyen de ke manena ki ho bıkıse, ya ki ho caê ro b'erze war.

g0h

Zımıston vi, Sılo Phıt ve olvozunê ho Derê Bor de vore sero heji fitira sero hewn ra şi . Heza sero velg fit ra vore ra kerd berz ke miyanê ho vore nêgıno. Têde hewn ra şi hama Sılê Phıti corê hode asmen ro niada. Raa cadi[6] zof qerevelığe biye. Dı hirê astarey qurfiay eve zerpa verdi ra şi. Sılê Phıti ho-hode vake "oncia kot de kam kişiya". Hewni o nêguret, ust ra tenê bota şi gostavia ho rısne dı. Roştia asme ra tozıka vore zê kemera olmaşti berreqiyêne. Rêça de lüye uza ro vêrd bi ra vıradejibi, zê nexsê Khala vore neqesna vi. Mijia Sılê Phıti vore vılosnêe ro, semserde ho bıne de lone kerde. Lone biye ve sur, reçê lüye jüvin ra qurfnay. Sılê Phıti a lone ro sêrkerd ala herd aseno nêaseno, hên teğbin kerd ke hirê metrom vore esta. Cera ra, bınê postala de vore qırrç-qırrç veng vetene, sero ki kıncê eskeri eşti vi, gocêge panturanê ho raê ra eşti ve cı ama lewê olvozo. Eve düliya elemani küt olvozo ra vake "urze rê êndi sonime."

A Pesewe Ko ra eve lıngo lekani onti şi Xêçe. Zargovit de tever ra vıneti, ho dard we, Demenu ra jü şi çê Mustafa Yeşildaği peyser ama vake, "çê mınasıvo, Mıstafa vano “berê zere”." Demenu phonc mordemi vi, şi zerê çêi. Ciniya Mıstafa Begi uste ra cılê domonu raê sera onti kınar. şiye oda peyine locıne de kuçiki ardi tertif, adır kerd we towa nêeser. Mıstafa Begi oda verene de koli çıpıxnay locıne adır kerd deyra, Demenu kurşi gureti dormê adır de ho kerd jüa. Nonê ho ke werd, koti qesa. Mıstafa Begi vake "Sıleman milisu guvistê eskeri kerdo, vato ke Sılê Phıti amo çê mısayıvê ho, uza ra her zu mordemi   hirê tenekey genım nun eve salage berdo Bor. Esker yeno honde heqeretu pê kenê oncia ki inkar keno, nêvano ke yeno sono. Hirê roci merrednenê herd ra lıngu gıredanê fiştnenê ve howa eve zonpu danê bınê lıngu ro ke hurendia to vaco."

Sılê Phıti zof merex u tas kerd ke serva ey mısayıvê ho derd u bela onceno. Movet ke bi qalınd, Sılê Phıti serva Dêrsımi kam danopero, kam eve zerre weşiya nonê dano yino sero qeseykerd, vake:

-Alişer Beg ve ciniya ho Zerif Xatune hem zof baqıle hem ki zof zerre vesaiye. Rınd dest erzenê ma, raê muskınê, diyağ danê ma. Wertê made serva hukmati pêsanaine wazane, Ma eve qewete yi ki eve aqıl gurine. Wertê ma aşuru de haştiyê wazanê, camatciyê, xıraviye ke  biye camat kenê. Yi marê vane ke, Dewleta Tırki tarıqê xode en çêkê hoê gırani made sınemış kerdi, gurenay. Naê sero Alişer xevere da dugelanê teveri, Urışi rê vato sıma ney çheku danê Tırko, ney ni çheku serva qomê mınê mazlumi rê kefen derzenê. U waxt vake yine ki tel onto Anqara ke sıma zof telefeti vetê. Alişer Beg vano Ni emıru İsmeto Kerr dano. Mıstafa Kamıli  pers kerdo vato İsmet ma Dêrsımi se bıcime? Kherri vato Aşıru pêverdê ho ve ho jüvin bikisê. U wo ke wertede baqılo do wendene, ya dewletiyo eyine ki pêbıcê rê ya bırusnê ğerv ya ki berzê hepıs. Yiyê ke teşmil nêbenê têdine qırrkerê.

Mıstafa Begi vake:

-Sılêman Ağa mı gevera to sekera bırnê, Sey Rıza çı halde ro, to haqi zana?

Sılê Phıti tasê awe çarnê ho serde, dest kerd fekê hara vake:

-Sey Rızay rayvero. Dêrsım têde yi pilê ho naskeno. Haq bela ho ve Rayberê Qopi do. Qop bırazaê Sey Rızayo, Bavaê sey Rızay Qopi da kıstene. Sey Rıza bi ve heso dırvetın, şine fişte ra cı, Viyaleke de boni vıraşti. Nıka ki dorme de Qırğo estê, ne yi phoşti danê cı, ne ki mordemê ho estê. Aşire ra jü Qopo, jü ki Zeynelê Aliyo. Qopi Zeynel ki xapıto, fito hetê ho. Sey Rıza se bıkero.

Mıstafa beg:

-Eke tenge de ro va hetê sımaser bero.

Sılê Phıti:

-Ma cırê elçi rusna raê nêberda ser. Nıka o ke bero lewê ma, ma yi keyme qutiya sêmıne keyme serrê zerria ho.

Tam na sıre de ciniya Mıstafa Begi bışi poti vi, xonça sero nay ro, bışiya ra bux dariyêne we. Demenu çapıxra ğırê serê honça vi, hervi hervi deşti şi gule, ceray tase. Mıstafa Begi honde ke de dest berd tase hedi hedi meymana de dest est tase, heniska testê hoê ronini nê zaniye ho ser vake:

-Sılêman hem bore hem qesey ke, sodır ma riyê to nêveneyme. Hetê Bextera ra caru veng vecino, cepê Xozati Qoco kerdo thol.

Sılê Phıti hem bışiya kırrçıne çüte hem mobet kerd, vake:

-Saan Ağaê Bextera wendoğo, serrê ho qıciyê, hama zof zanoğo. Çheka ke hetê Xozat de erzeno kes besey nêkeno. Merık xısmê tavurano, eke kono wertê elayiye, tı vana gao şao. Mavenê Koê Sıpi ve Koê Sıncıke eskeri Tırki rê kerdo cenneme, duman cırê ardo, fırsend nêdano cı. Alişer ve Saan Ağaya ke kıstenedere soğıniya Koê Dersımi çina? Kokê ma belka milişi biyarê, yi ke ra u olağu nêmusknê, dewlete ma wa nêşikina. Ebe goliga qewete nêbena, Dêrsım her ca tırr u teriso, ma koymê vırniye, çhek u non cıra ceyme, esker zê leyrıkanê pısıngu ağme beno, raê nêveneno ke vazdo. Pırrpırkade[7] ho esta, yena ma ser de fetelina ma nayme pıra nêşikina ke alçağ bo. Têpia peyser cerêna ra sona. Çê feleki bıveso, bêbextê wertê ma ke nê bê, aşir ke aqıl têsere kerê, Ma ki hukmatê ho nayme ro.

g0h

Qolê Mırzê Sılê Hêmi Derê Koê Jele de gına sargi ro. Dı cini amay kıstene, Hemo Sur bi dırvetın. A roce Demenu Hemo Sur nêdi, uca caverda. Qorê Yi wo rast dırbetın vi. Qersune gınabi cı astık sıkıt vi, ver ard bi pey. Yi ho dıma kaskerdena zor ont bınê yi khêndi, derganiya awe ser merediya ra. Lasêr ama bi fekê derey de bınê bırri tast bi berd vi, uza bi vi qaus. Hemo Sur eve a dırbetia fêkê derey de ho sana a qaus, dawadardene. Esker, sêwe u rocê ama lewê yira awe gozıte berde, o nedi. Tam elayiye biye, zê mırcolıki[8] ğılêne, dormê yi ro feteliyêne. Kınarê yi de, qarşiyê yi de eskeri amay awe, mabênê yinu de dı hirê gami mesafe eşti vi. Hemê Suri ver çara Jele düay kerdi. Vat: “Jêlê, eke tode kıramete esta mı destê ni zalumu mede”.

g0h

Sêyxıdıro Khuresıc seisê astorê Saan Ağay vi, çarşiyê  Xozati de feteliyene, işliga Saan Ağay pıra biye. Milisê govistê subayi kerd, subayi cendermey rusnay Khuresıc ard qısla, cırê vatke:

-Na isliga Saan Bêgiya to gureta pıra.

 Khuresıc est hepıs. A roce biyê son İbrahimo Bexterıc ki ard est zere. Khuresıci va:

-Lao İbrahim to çaê arda ?

 İbrahimi vat:

 -Ez serva to arda, tode fetelina, vanê phêçıka ni ki Saan Ağay de esta. To aye mavace pirê ma Sêy Divaney ki vat, Sêyxıdıri rê wayir mevece, O; Saan de feteliyo marê bela bêdakeno, esker ma qırrkeno.

Phonc roc ke bi tamam, roca seşine Seyxıdiri  sêrkerd ke tawla de jibayis yêno. Veciya teber ke taylım yüzbaşi dano mormêke ro. Yüzbaşi eve cızmana veciya verê mormeki ser, dewesna, o mordemek ki bıne de jiva. Derê Hemırxani ra, Khuresa ra Saan Ağay xete nustna da yi mormeki rosno elayiya Xozati. Seyxıdıri mordemek nasnêkerdene. Yüz başi a xete dawendene, Saani hên nusna vi, vat bi:

-Mordemê de mı sıma pêgoreto, yi verdanê ra raverdê, nêverdanê ra ez ewro pesewe sona basquniya qereqolê Qereğlani, neferêde sıma wes nêverdana.  

A xeta ke Saan Ağay rusna kota yüzbaşi dest, yüzbaşi xete gurete berde lewê albay. Albay veng da Seyxıdıri berd qatê sêri. A xete muskıte cı, cıra ra perskerd, vatke:

-No yajîê kamiyo ?

Seyxıdıri vat:

-No yajiyê Saan Ağayo.

-Saan Ağay çhen sêrri wendo ?

-Nêw serri wendo.

-Çend sêrriyo ?

-Vişto dı serra de ro.

Resmê Saan Ağay estê ?

-Resımxananê Xozati de estê.

Albay yüzbaşi rusna çarşiyê Xozati, rêşmi ardi pıro sêrkerd. Se ke pıro sêrkerd, albay tarmêle bi şi, qê fek nêlêwna. Seyxıdır verdara.

 Seyxıdır hepıs ra veciya, hêşiya pê ke Saan Thanjiye de ro. şi çê piyê ho, pi cırê qırvanê kerde.

Pir Hesen dustê Saan ra vi. Cırê Ağaê Khêji vatêne, hirê burcê ho est vi. Bêro Ağayine ağa bi, bêro sêydine sêyd bi, bêro hukmatine mamuro pil bi. Pir Hesêni Seyxıdırê vatke:

-Aptullah Alpdoğani sıftekerdo, Xozat de qısla vırazanê. Mıletê ma ğarê cı kerdo têy gurinê. Sona koa de fetelina se kena, mıleto ke sono qısle de gurino yine de so Xozat, marê çi biya .

 Seyxıdır şi Xozat, qısle de dı roci guriya, roca hireine cırriya Saani amê. Khuresıci, qısle caverda, fotografê de Saani guret eve olvozê Xozat ra gınay raê ke sêre Bêspuxar. Eke  amay pê qıslêy ra vêrdi ra yinu sêrkerd ke Xıdırê Lıli, Xıdırê Phırçoy jü ki Tornê İbê Mıstê Sate İbrahim haê dot ra yenê. Kıncê gonini pıraê, Elemanê Saani herme de ro, duzmê fisega be durda Saani vılê de dardekerdaiya. Yi verdi ra şi Xozat, Khuresıji rêşti Dewa Dewrêşi, Efendiyê Hesê Dêdi uca mali verde bi, dot ra veng u Khuresızu da vatke:

-Xêğênê, xêğênê sıma sonê koti? Eskêri dormê Bêspuxari gureto, zê bızêka sıma serebırneno, Qerağlan ro sêrê. Sıma vanê Saan weso? Sıma dest u baji semernê we sonê.

 Khuresıci şi Qerağlan, qereqol uza raê sero vi, eskeranê qereqoli Seyxıdır naskerd. Cenderma ra Boluli Memedi, awe sero riyê ho terdêne. Cendermey Seyxıdıri rê vatke:

-Çhêkê ke todi, sona meyitê Saaniyê bê serey pina?

 Cendermey ke hên va, say ke burosê awa serdıne verdiye Seyxıdıri ser. Cendermey kaê ho yinara kerdêne, hama desbera yina thowa nêama, perr u paê yinu şikiay bi. Vêrdi ra, şi paga çê Sımıki. Her ca gon u golasur de vindbiyayi vi. Ebe sımsêrê de khaniya serê Saani lesê ra bırnay vi, sımsêr thuz nêbi têde xısırkerd vi. Khurêsıci şi verê qereqoli ke Sule Bêgê muxtar be lacê ho Sukri, jü ki mordemê ardê uza cendermey sana bi dorme. Seyxıdıri vat:

-Sule Beg...! Kami to arda ?

-Lacê kerckıni[9]

-O mormeko ke lewê sımade o, kamo ?

-Lacê Xelê Abaşo ke des u phonc tên cendermey  na Qereğlan ra kistê, o wo.

Hama mormeki na sapqa ho yan na bi qafa ho ser, qebedayi feteliyene, qê hode nêvetene, nêvatene ke mı kisenê. Sırrı onbaşi veciya teber vat:

-Xıdır xêr ama.

-Xêr miyandebê.

-Koti ra yena ?

-Xozat ra yen..

-Sona koti?

-Ezo şeri dewe, cendermu ra Bolu"lu Mehmeti mırê vake"bê çhêke todi so Saani bipiye.

Se ke Seyxıdıri  hêni vat, yüzbaşi cendermêy têde dayarê, tê şirta iştima kêrdi. Sıra wa da têdine ro, henî gırmıki sanay ra ke çhiki çımanê yine ra perray, vatke:  

-Dolanê kutıgi...! Dêma Saan gewexno, kaê ho ve cı kenê ? Saan ke amêne ita çaê sıma miji verdêne ho? Sıma roca Hêqi non u pêndirê Saani werdêne, kababanê Saani çêf kerdêne, ewro çaê ebe candêgê Saani kaê ho kenê ?

g0h

Ciniya Dedali peyiser ame fêkê Çhemê Muzıri, çê Usênê Fındıqi ki eskêri ver rema vi, uza holıke vırast vi ware de vi.  Usênê Memi ki rest cı, cırê wara de bıçıka towa pote, yinu pizê ho kerd mırd, onciya gınay raê şi Pırdê Sırpati. Pesewe kote, asme zê kıle vêsêne, roşt vi. Yinu catkerd ke pırd ra bovervışiye, sêrkerd ke boverê pırd ra dı hirê qılati koti çımanê yinu ver. Dot ra amay lınga pırd ke naver vışiye, yine ki mordemê naveri  di yi ki texeliyay. Tenê waxt ke vêrd ra ciniya Dedali sêrkerd ke veng çino, vake "dema esker niyo, şime". Pırd ke nême kerd, dı hirê qılatiye mordema dot ra amay bi nêjdi, nêmê pırd de reşti pê. Yine ra jü vatke:

-Mıstafa...!

Bıra Mıstafay vatke:

-Saan Ağa[10] ..!

Vırandi besnê jubin ra ke Saan Ağaê Bexterano. Kılê ho jubin ro bırna, pêrşi kêrdi. Saan Ağaê Usıv Ağay duzum u çhêk gıreda vi, postali guret vi pıra. Eve dest u pay vi, zê calasur vi. Dı mordemê ho ki tey vi, yi ki eve çhek vi. Mıstafê Lacê Dedali rêw rêw şiyêne Khela Gogane. Yi uza vat bi: “Moa mı vana:"Kêşka jüê fıreqet pêyra tufongê mırano, mı bıkiso. Ez niya kemer kuçê yabani ver de, rau ulağa ra fetêlnais ra bêzara. Domananê mı çımanê mı verde kisenê, ya benê erzenê hepıs mırê guc yêno".   Saan Ağa ki rocê ama bi uza, ni xeberê moa Mıstafay cırê qesêy kerdi vi. Tenê hal dem ra têpia jüvin ra koti dürr, yi qesê moa ciniya Dedali  amay Saan Ağay viri, tepiya cêra ra vake:

-Vêyvê...! Ala vınde tora dı qesa perskeri. To lewê cüamêrda de pia pil. Mordemê ke dormê tode, xeber u qesa ho zanê, caê beliraê, mêrdiyê. Ma vayme to tenê diyağ madêrê. Çıke ma herb keyme, ni merevê Tırk ve Kırmanc de cüanike ma zê cuamerda dest berzê ho. Ma tora naê pime, çênêrıjaye! Ni senê qesê fêkê tora veciyê?

Ciniya Dedali vake:

-Saan Ağa, destê eskêri ke ma eswetega gıno, ni qesey marê merdene ra guc yene. Cüamêrd  marê her daim sıtaro. No Koê Sultanbabay ve na awa  bımbareka[11] ke ma sero vınetime, şiya sıma ma sera nêbero. Na roştia Anafatma[12] sıma qeda u qusuranê gıranau ra, xafılanê çetınu ra bısevekno. Heq bajiyê sıma bıcêro, hama ez kerdenanê mordemanê xamu ra tersena. Hên ke nêbo olım amo xêr amo. Waxtê Urış[13] de çı ama qomê ma ser de to zana.

Saan Ağay vake:

-Hata ke ro bınê na gocega mıde ro, ez nê verdan destê zari[14] sıma reso.

Ciniya Dedali hetê Holka Gule ser Saan Ağa Hetê Tılage ser şi. Domanu dormê Holka Gule de kaykerdene, eve dıstaryai wele reynêne ra. Amnan vi endi malê peroci am vi.  Taê cüamerdi eve çhekana uza veciyay, taê na hetê warey ro, taê a hetê warey ro eve qifa amay vêrdi ra. Jüo de zımelxist u babayit  tey vi, No Zeynelê Ali vi. Ciniya Dedali bıros kerd bajiyê ho kınarê gora mal ro şiye ke mal bıdoso. Lacunê aye ra Xıdır be Sılemani ra dorme maê de şiyêne, xafıl de Sıleman zırça bi husk, nata rema. Maê sêrkerd ke qafka de khurre kerda darê ra arda kemera wertê meğelê mal de naro, gon de surkena. Maê kerd hayleme vatke:

-No çhıko, Heq adırê sıma wadaro..!? Bêtera niyanêne kemerê darê yaban ro nêro. No serê kamyo ?”

Mıçê Khıle ama, veng fit ho, vatke:

-Nê çhıko, veyvê, vêyvê, a mı arde uza. Alişêr Efendi ve Zerifa Xatuna kistê. Bırazê Alişêr Efendi kişiyo, Vonk ra Efendi ki dırbetıno, altunê Alişêr ki berdê”. No serê Alişeriyo, beyme Koê Bokıre de teşmil keyme ke hukmat bereta ma veco.

Maê vat ke:

-Qeda be sıma gıno, xerrepiyaêne. Hêrdisa to biya sıpe, Kırmanc cara  Kırmanci rê niya keno?

Abasıce domani gureti şiye qarşiyê Pırdê Vonki de mığara şirte de mende.

g0h

Demenu hirê serri ko de kerd tamam. Serra hereine usar şi Koê Suri. Milisa kıncê eskeri guret bi pıra wertê eskeri ra nêveciyêne, Demenu dıma esker fetelnêene. Demenu hata ke tenge nêkutene, hata ke eskeri dorme nêguretene, esker de nêdêene pero. Çıke goça ho tey biye, mal u dowar, domani, cini tey vi. Milisa ke esker yinu dıma berd Koê Suri yina têpia goça ho gurete şi  Merga Çeqere. Merga Çeqere de Hemedê Cıvraili bıraê ho Qemer Ağa rusna ke Demenu ra cüamerdu topkero têare. Verasan ra daviştê mordem bınê berefê kemer de ronistayi vi. Hemedê Cıvrali vake:

-Bıraênê, marê vanê Demenu kotê vırniya sarri, mal ardo, dowar ardo, şiyê Çarsancaq nezo şiye koti. Na rasta, ama ma vesan manime, ma mecbur manime. Ma ki qulime, hermetê ma bê kınce, domanê ma vırraniye, orğanê ma çino, hevê cılıkê ma esto ma esto ho ser, ha ta ye ma, ha ita yê sıma ca ve ca fetelime.

Sılo Phıt kot wertê qesa vake:

-Hemed, Hemed vatena to rasta hama qolê made caru kes namusê mêrdê Kırmanci rê çımê kotiya sernêkeno. Zoru zorbajiye çina, kami ke eve zerreweşiya nonê dêe ma ceyme dewa ra vecime.

 Hesê Gewe vake:

-Sıma nıka se vane, Haqê ma bilê ma caverdayme, Koê Dêrsım de kes ma Demenu rê alaqutare nêvano. Alişer Beg kıst, serê Saan Ağay werd, Tornê Bavay pêguret. Ko de dara de mawa tike nêmende ke horê şiye de araşime. Sıma naê ra têpia heqa ney sêa ney ciniyanê via se pers kenê? Loqmê nun nêmendo, vore hona Ko ra nêdariya we, se kenê?

Hemedê Cıvrali qesa Hemedi ra têpia destê ho dardwe ebe vengê nermia dowam kerd, vake

-Ney milisanê Usıvu halê ma kerdo koti. Ma şime Salvank ma dıma esker ard uza, ma şime Borginiye, şime Bağır Bava ma ra nêvışiay". Ma ke nêarime hasav yinu nêkışime no derd serê zerria mara nêseno. Ma kotime tenge, werdê ma ki nêmend. Ma dürbine de nia da, Verê Jele de xeyle dowarê eskeri esto. Sılêman to dire mordema bıce so, se kena bıke taê dowari esker ra bıce rê biyarê. Ez ve Bıraê ho jü ki Qemerê Sılemanê Bazar ki soyme diariya Hemê Suri. O feqır nıka a dırvetia tenge de ro.

g0h

Sılê Phıti hirê mordemi gureti şi cerdê Koê Jele.

Uca ra veng da, vake:

-Lau Sılo Fistan, Sılooo!

-Ha, haaaa!

-Ma dürbine de nia da hona howtaê sere dowarê sıma esto, hiris u phoncine natade bero, nêrusnêne ki sıma zanê.

Qumandarê eskeri vake:

-Yi kamiye se vanê?

 Sılê Fistani vake:

-Demenunê nemê de bêla dowari wazanê.

 Qumadari vake:

-Sılo, make dowari nêrusnime se kenê?

Sılê Fiştani vake:

-Wullayi durum kotiyo qumadar beg, yi tenge de rê. Erzenê ma ser ita de kokê ma anê. No Sılo Phıto, meremet ke nêdi, zê vergê yavani fırsend nêdano keşi.

Qumadari nata çerxda, bota çerx da, bi  pêsma çeqere, vake:

-Eke heniyo rewra nemê dowari abırnê cırê burusnê.

Sılê Fistani be hirê cendermana, wertê dowar ra hiris u phonc serê gırşi mordi, dowar ra bırnayra, sanay ho ver xeyle ca bota day. Demenu dowar ramıt hetê Merga Çeqere ser ramıt berd.

g0h

Hemê Cıvê Khêji, Qemê Sılê Bazari be bıraê ho pesewe şi Derê Koê Jele. Yi şi ververê derey ro sêrkerd, pê Hemê Suri feteliay. Xeyle ke feteliay Qemê Sılê Bazari veng da, vake:

-Hemê Suri Hemooo!

Vengê qemeri dere ro bi vıla, nato-dot gulvang da. Hemed fêke derey de bınê khên de vi, uza nalêne. Hawazgêe gos ro şi hên zana oncia eskero amo awe beno, her ke şi ho peyiser ont, solğê ho hode guret. Veng her ke şi bi alacağ, Hemi sêrkerd ke vengê Qemê Sılê Bazariyo, yi taf de naskerd. Birde kerkele da zerê Hemê Suri, zê domana zırriye nê cı berva, berbis u sabiyaine kote tê miya, eve ğızkerdena bınê khendi ra veciya, lınga howa dırvetıne kote thamara viyale, vılê ho temeşiya kot vertê awe. Destê ho eşti ho ver, serê ho awe ra vet, awe nat u dotê khafe ro rışiye herd. Vesani ye ra thaqate ki tey nêmend vi, zor ard bajianê ho ser, sêne ho dard we vake:

-Ezu ita, ezo fekê awe de.

Hirmena voşti şi Qemeri Hemed kerd phoştia ho, fekê çhemi ra vet, avero berd. Hirê mordemu eve sıra wa dırvetın eve phoşti berd Mirê Çorso. Uza eve phaça dırvete piste, areşiay ra, Hemedê Cıvrali vake:

-Ma vêsanime qê nonê to bırr ra çino ?

Hemê Suri vake:

- Hirê olçêği ardê mı bırr de wadardêe. Bınê Kemerê Bêl de belemuriye esta, wertê qawusa aye de tenekêe esto.

Qemê Sılê Bazari ve bıraê ho şi ke ardu biyarê. Hemedê Cıvrali ki şi, çê Khalıkê İsanê Naze ra bızê bıherno. Hemedi Mırzali ve Sılê Phıtia gureti, pia bıze hêrnêe pesewe şi lewê Hemê Suri. Mırzali Hemed kerd phoştia ho taê ca berd. Herd de na ro. Hemê Cıvê Khêji velg sıkıt kerd bıne ra, awa ke dere ro yena kemerê arde bêbın kerde, aye ra qelfê derbaz kerd, dêzkerde vaê sanê cı, arde lewê ro viyarnê ra berde. Beho ververê Hemê Suri de phoşti ser merediya ra puşiya ho este riyê Hemê Suri ser, wertê hêwn u hayıg de mordemunê lewê horê vake:

-Sıma butın wêşê sonê fetelinê.  A bıze sarebıbırrnê, gost sole kerê, wertê na komelê bırrê sığ de berzê daru ser. Tiji ver ra beno husk. Astıku pocê borê, gostê nêrmi verdê, no ke bi vêson horê dest danura cênu erzenu ho fek, gunao.”

Mırzali ve Sılê Phıtia Sıtê nêle, rono teze, dıme, sanabipê cırê melem vırast, lewê de na ro. Laê guret mavenê dı dara de da ra, gos lay sero fit ra. Xatırê ho waşti çkêki eşti herme kınay ko.

g0h

Hemê Cıvê Kheji mığaranê İksore de 38ira têpia herey destê eskeria ama kıstene. Rocê payız vi, vore vorêe, mız nist herd. Eskeri dormê mığara guret. Hemed bi teber ke sêro sereniya eskeri bıcêro. Mığara ra bi teber kare ro şi, esker vêneno nano pıra, uca gıneno cı. Meyitê yi kesi nêdi. U waxt pey de milişi lewê esker de benê veng danê lacê Hemedê Mırzê Sıli, Ali vanê: "Piyê to vano bêro teşmil bo, mara kes ko de nêmendo, têde teşmil biye". O sono teşmil beno ke xebera henene çina, xapiyo. Poşmon beno êndi nêşkino se bıkero. Zuvin ra cıvışinê xebera xo jubin ra nêbena. Esker yi raê ra kıseno. Hemed ke ama kıstene, Demenu a zımuston ko de mendi a serra bine kes nêmend, têde amay teşmil bi. Hemedê Mırzê Sıli ama teşmil bi berete veciye, pê coy eve emrê Haqi merd.

g0h

Yiyê ke kou de serra 1945ine de cırê efe veciyê. U waxt Demenu ra taê hona kode vi. Ragıp Gümüşpala Erzıngan de Qumadarê eskeri vi. Erzıngan ra ama ke sero Xarpıt, lewê Avdıla Pasay[15] . Mamekiye de  hesna ke Sılê Phıti hona weso, Elejiz de Avdıla pasay re vake:

-Pasaê mı, Sılê Phıti zof mordemo de xırto. Ez dırvetın kota dest, yi asmuna dırvetê mı pişti, ez phêştia hode fetelna kerda wes. Ez yirê can dêndaro. Mı ordiyê hukmati rê hende xızmete kerda. Eke lewê sımade tenê xatırê mı esto, mıneta mı awa ke ez son yi iqna kon, ko ra non ro. Berate cıde va bêro wertê qomê ho.

Avdıla Pasay vat:

-To ke sona ko ra ana rınd beno, hadisey nêbenê, uskıtiye bena.

Ragıp Gümüşpala ama Mamekiye. Ses teni cendermey bêçheke rusnay Şalvank. Şalvank de olvozunê Sılê phıti  noboti pitêne. Sêrkerd ke ses mordemi cêro yene, kıncê cendermo paê, jü eve vostena şi xeverê dêe Sılê Phıti, cırê vake:

-Cendermey naê cêro yenê, bêçhêkiyê.

Sılê Phıti vat:

-Têvderê xo bıcê hama pıra menê, va bêrê no çıwao..

Cendermey amay, dürira vıneti, veng da vake:

-Ma elçiye Ragıp Beyime, Sılê Phıti koti de ro, marê vacê re.

Demenu ra jü dest sıkıt cı, cendermey amay wertê komela de bırri de vıneti. Nobot çi ama veng da Sılê phıti, Sılo Phıt şi lewê cenderma de pay ra vake:

-Sıma çaê amay.

Sılê Phıti kıncê eskero sero vi, cendermey sas kuti be cı, motê riyê Sılê Phıti mendi. Hervi uşti ra ho ser rep u rast lıngo sero vıneti, jü vake:

- Ragıp Pasay ma rusnayme. Wesena ke Sılê Phıti sêro yi bıveno, gurê ho tey esto. Ma ita duti[16] manime. Sılê Phıti ke ama, ma hona ke ita ra sonime.

Demenu sas bi, riyê juvin ro sêrkerd. Tenê waxt ra têpia Sılê Phıti olvozê ho day arê camat kerd, vake:

-Bıraêne! Haq adırê aşiro wedaro, kes xevera hode nêmend. Pilê  ma xarpet de fiti dare, Derê Laçi de qaz sana maver, keşi marê alaqutare nêvate. Candege ma Derê Laçi de bi werdê lüê u kuza. Demenu Marçık de qırrkerdi dere u derxıni kerdi pırr. Xora yiyê ke Derê Laçi de mığaru de qırrkerdi les u candegu ra çhêm pırr şi. Çhemê Muzıri asmuna lêşi ardi viyarnay ra berdi, derya u dengızu. Mara Cıvrail Ağa fitdare, Hemed kışiya, Ali bêbextiya qankerd kıst. Çê Mırzê Sılê Hemi şi taxalet bi. Sorpiyan de Demenu ra Hesê Mışt ve yi bini  qırrkerdi. Dest u paê ciniu ve cüamerda, yê domonu têdine uza gıreday qırrkerdi. Terefê Alu ra Sulu Ağaê yinu, Çuğure de qırrkerdi, çala Çuğure meyitu ra kerde pırre. Terteley sero hawt serri verdi ra ma dadasê mordemi mendime. Eke wazenê ez rê seri Ragıp beyi bıveni belka marê çêvero de xer nino pa.

Demenu coru niya honde duduline nêdi vi. Xeyle waxt ra têpia honde ke Sılê Phıti rê va "to zana, Sıleman".

Sılê Phıti, cera cenderma, veke:

-Hayderê pia şime, sıma ke ita vınderê se beno? Ez ke uza kısta sıma wesbê se beno, bıkişiye çı kono mı dest, suçu qivetê sıma qêytan çino?

Sılê Phıti be cendermo koti raê amay Mamekiye. Uca Ragıp Gümüşpala di, vırandi fişte têra, Ragıpi cırê vake:

-Sılê Phıti ez torê can dêndaro, bê gos mıne ez ney dênê ho bıdi. Hukmat sıma têdine qırrkeno. Merdena torê ki vijdanê mı gotır nêkeno. Mı Avdıla Pasay ra ki soz gureto, ne to fino dare ne ki erzeno hepıs. Hayde şime lewê yi, rêe bıvenime.

Sılê Phıti vat:

-Ragıp Bey, tibarê mı towa bero?

Ragıpi vake:

-Namusê ho sero sond wena ke jiyanê mı to nêreseno.

Sılê Phıti:

-Çheka ho ronênana, sıma ke eve çheka mı, mı benê Xarpêt ez yen.

Ragıp bey gevul kerd, pia koti raê. Mılet heşiya pê ke Sılê Phıti sono Xarpet texeletiye, Aşıri raa ke yi sonê uza de veciay hermunê zubini ser pit. Pilvanku tedê rau sero pit, mılet ama Pêrtage ke Sılê Phıti bivene.

Pertage de qerekolê raê sero vi. Eke şi nejdiye uzay Ragıp Bey va "Sıleman to ita dı-hirê deqqey bıpiye ez son zerê qereqoli thepia yen". Sılê Phıti ama zonio ser, çheka ho kerde vırandia ho, qutiya tutınê ho cêvê hora vete cığara piste tera. Cendermêe qereqol ra ama qarşi Sılê Phıti de vınet, eve venge de kay vake:

-Esqaê kou, to canê çen tena guret?

Sılê Phıti, qutiya ke dest de kute herd ra, gılê tufongi çarna cı, vat:

-Seveta kerdenanê namussuzanê zê sıma, ma veciayme ko. Sıma ne namusê ma verda ne ki şerefê ma. Ewro ki to zê kutıgi geber ken, onci vecin ko.

Gümüşpala qirra vast teber, kut mavenê hurdimine, destê ho dardi we, cêra cendermey, vake:

- Dolê heywani! Senê aqılo qafa tode ez fam nêkon, no mordem nıka dı qersuna mejge tode perneno, to zê kutıgi gever keno, vecino sono.

Gümüşpala cera Sılê Phıti vero, cêra sero, Sılê Phıti guret şi Xarpet.

Xarpet de şi cellat meydani. [17] Uca de Müfettişlik eşte vi, Avdıla Pasa uza de vi. Hên eve çheke Sılê Phıti vet rivalê Avdıla Pasay. Avdıla Pasa sandali sero roniste vi, gojligê ho ardi nemê pırnıka howa qope, Sılê Phıti de nia da. Hên hêrsın vi ke, fırna ra solığ guretene, destê ho lerzêne, ho-hode wast ke ravezo, piştoê ho ho verra bonco, xafıl de aqıl ama sere sêrkerd ke, elemanê Sılê Phıti dest de ro. Tivarê ho nêama, ho-hode vake "Ez qocê generala, coro mı hata nıka mordeme ra nia honde xof nêkerd." Sılê Phıti lese ra kılmek vi çımê hoê henêni eşt vi ke to vana heli vi, mor de sêrkerdene. Gümüşpala lewê Sılê Phıti de tik vınet. Alpdoğani deftera de qolınde vete pıro niada, vake:

-Shılo Phıt, to Derê Laçi de esker qırrkerdo, Nazmiya de şiya basquniya qereqol, Pertage de çê talan kerdo.

Heve heve mordi, sadi namey kerdi, tarıq wend.  Sılê Phıti gula ho kerde pak vake:

-Heya! Mı ney kerdeni kerdi, hama têde rast niye tey zuri ki estê. Ez ke vaci ney mı nêkerdê suc u guna mı ki nêbena kemi, hama taê buğtani estê.

Mübaşiri tat-tak da çêver ro, kut zere, vake "Mordemê amo vano ez wazon sadine bıdi" Alpdoğani eve qafa ho qevul kerd. Çêver bi ra Sorpiyan ra Küçük Ağa kut zere, vake:

-Pasaê"m, eke mısade dana ney eşqiay rê qerrê de mı esto ey torê arz kon.

Pasay vake:

-Çıko, se vana?

Ağay vake:

-Ez serra 37ine de Burma Geçit[18] ro ameêne, no esqiya kut vırniya mı, dı altunê mı jü ki astorê mı mıra guret.

Avdıla Pasa:

-Êe Sılê Phıti, ney re ki vace mı nêkerdo. Ala cüab ke mı ve to hesavê ho bıvenime.

Sılê Phıti vake:

-Pasa! No mordem rast vano, mı kerdena nianene kerde. O waxt ke hêfê mı eve qersune nêamêne mı neyranêne, ney nıka no ifade nêdêne. To eve na pasayına ho ke o waxt mı dest kotêne mı to ki kerdêne sulf. Lewê mı de domanê sey eşti vi. Ciniyê viay eşti vi, ney tede ki marifetê sıma vi. Sıma dewê ma vesnay, qomê ma sana top u mitraliyoza ver, candegê ma tij vera poynay. Ma ki veciayme ko, bê war u bê wurt, bênon bêawe , bêtutun, bêcıle vêsan u têsan serrana mendime. Yi binu mevace hora çê mıra bêgunakar dı çênêkê mınê mırada verde, jü ki ciniya mı wertê bonê mıde wesa-wes vesnay. Sıma naê çımana nêvenenê, mı jü mordemi ra dı altuni guretê na çaê çımê sımade biya kerdena de gırane.

Xeyle waxt verdra, Avdıla Pasay hem soz da vi Ragıp bey, hem efe veciay vi. Xetê vete nusnê, "Butın ordirê! No mordem kot ke wazeno uza eve serbestiye fetelino, mano, kes qarısê retiya ney nêbeno, na bereta" Vake:

-Sıleman! Çıqa ke to qarşiyê dewlete ama oncia ki to mordemo de merta, to sero mılk tapü kon, bê ita Xarpet de vınde.

Sılê Phıti vake:

-Nê, ez son wertê qomê ho, uza newe de waranê hode locına ho dana dü kerdene.

            Sılê Phıti na berete kerde qutiyê, deste bojiyê hoê çhêpi ra hên feteliya.  Çhol Çayıre, Xasorige, Beyitu yê vıstêwrê Shılê Phıti Hesê Mışti vi. Şi uza mekan guret, mıleti ra jü astır da cı, jü doseg da cı, jü qab day cı, jü bıze jü manga dêe cı eve na hal çê ho newede sanapê. Dı serri vêrd ra hukmati  guret eskeriye.

Eskerina ho qeza suka Vani, Çaldıran de kerde. Uza şindorê dügela bi. Rocê İrani ra esqiyay amay suriya miyanê Tırka tırte, dı teni şüwaney ki kısti. Sılê Phıti ke na xevere hesnê  veciya lewê qumadari. Vake "dı mordema bıde mı, ez ney esqiya dıma son."  La guret, tencık de awê nêe ser. Seker kerd awe girena. La kerd awe, rınd têvda, ebe şiranê sekeri la tada kerd sicim. Sicim kerd awa solıne hode guret, eve dı cendermana  miya dıme şi.

şindor ra vêrd ra, xeyleki şi suriyê miya  vinıt, ho dard we dıma nêvışiya. Dızda, caê de mi kerdi meğel, beho hewn ra şi. Sılê Phıti şi corê suri de vınet, dızdina  sicimo solın kerd gındelıge  verda ra, gındelıka lay şiye lewê miya de vınete. Miya o lao solın lêst, ververê layro avaro onciay amay nejdi. U sıre de dızdi hayıgê ho bi ke mi oncinê avaro sonê, koti dıma. Sılê Phıti na pıra hirê dızdi uza  meskıciye herdi kerdi, mi gureti ama Tırkiya.

U waxt qumandarê  elayiye İsmail Hakkı Pasa vi. Pasa heşiya pê ke mi peyser ardê, veng da yüzbaşi vake:

-No sevkano nianên kamo?

Subay vat:

-No mordem Dêrsım ra wo, nıka ita eskero, hora verdêra esqiya biyo,  tertele de ko de biyo, o şiyo suri peyser ardo.

İsmail Hakkı pasay vake:

-Yüzbaşi, teskera ni mordemi pırr kerê burusnê, no ke ita mend zof telefeta veceno. Hata ke marê belaê bêda nêkerdo, teskera cıde, sevevê teskera ki suri ardene bunısne, burısne sero.

Sılê Phıti serrê de teskera ho gurete, ama çê.

g0h

Serre 1954 de Sılê Phıti eskeriye ra ke ama bonê ho sero horê kelpiç ra pol kerd qatê ser de ki oda de teke vıraste. Eve nerdgana veciyêne a oda, nerdgan mend vi pırdê sırati. Oda de maqat gıreda, meymanê ho zof amay şi. Hedi hedi hegay ramıti, dı hêrê mali kerdi weyi.

Rocê; sodır saate des u nêm de jipa de eskeri amê verê çêverê  yi de vınete. Eskerê ama war, veng da vake:

-Ez eve Sılê Phıti fetelin.

Sılê Phıti  vake:

-Keremke, Sılê Phıti ezu.

Esker hurendia hode bi rep u rast, xo daarê, vake:

-Pasaê mı vêrd ra şi Erzurum, dot ra amaine de qewaa de to sımeno.

Sılê Phıti destê ho berd çarê ho, verva roc de kerd sıtare, çımê ho tij ra sevekıti, vake:

-Pasa kamo?

Eskeri vake:

-Ragıp Gümüşpala.

Sılê Phıti xafte, hetê eskeri ra şi, tenê perpeşiya ra, eve sabiyaisa serê ho beyser berd raver ard, vake:

-Ha, ha...tamam, Ragıp, Ragıp.

Sılê Phıti pers kerd, vake:

-Key yeno.

Eskeri vake:

-Hirê roci ra têpia itao.

Eskeri destê Sılê Phıti guret toqa kerd cera ra şi. Her kes hesna ke pasa yeno, merax kerd, hama nêzanê ke çaê yeno. Lacê Sılê Phıti ki zof  merax kerd,  piyê hora pers kerd,  vake:

-Bao! No pasa kamo, çaê yeno?

Sılê Phıti vake:

-Ero la lacê mı, no tertelê 38ine de Derê Laçi de qumadarê elayiye vi, dırvetın kot ma dest. Ma berd xelesna, eke bi wes, mı berd vet serangiye. Nıka biyo pasao pil, yeno hal-xatırê mı pers keno.  

Meymanê Sılê phıti zof amay, hama no meyman jü mordemo de pêse vi. Wertê homete de her keşi hal u waxtê Sılê Phıti zonêne, hama Sılê Phıti omrê hode hona serva jü meymani koti ve delğe. Qusawa ta ho eşt biye ke cırê nona de rınde biveno. Hama; thabaê ho çê de çine vi. Ne koçıke, nê tase, ne bardağe seker eşt vi, çê jüp u jua vi. bi, Lacê ho ki a serre  zewezna vi, pêrsan vi. Hem meymanê rê none diayine bese nêkerdene. Turuşmege de ciniya Sukê Xeze Hermeni biye, Tırki zonêne, destbera ayê de zof çi amêne, khabanina cinike ki pake biye. Sılê Phıti lacê ho Usen rusna lewê aye. Sukri Beg Orman Dairesi de guriyene, uza de çawus vi. Sılê Phıti  tey kewraine vate ke lacê yi Useni bıcêro kar, o ki bıguriyo. Usen şi lewê ciniya Sukri Çawuşi, cırê va:

-Sılamê Sılê Phıti torê esto, meymanê ho yenê. Piyê mı vano bêro meste marê ordım kero.

 Usen şi cirana, jü ra tusk guret, jü ra koçiki gureti, jü ra sandaley gureti ardi oda de ebe tertifa nay ro cirana ki dest est cı. Sılê Phıti lacê horê vake:

-Ero lacê mı rê so jüê de zanoği ra perske, ala no pasa çı weno, çı sımeno, çı nêsımeno. Çıke mınasıvo ey tıdarek ke, wertê sarri de ayıvo.

Usen şi ard gosê dirê tena ra, jü vake "reqi bije" jü vake "qewa bije, jü vake "sogıs bıke". Kam ke çı va Useni eve dên-dun guret ard çê de naro.

Roca hireyine Xezale sodır rêw ra amê çê Sılê Phıti. Hazırlığiye diyê. Tij ke biye şirin, nejdiye peroci taxşiya de şiaê veciyê, fırna taxşiye de fılamey dardekerde vi eve forsa ramıte, ame verê bonê Sılê Phıti de hegle biye. Eskeri zof qerebelığ nê vi, jü arabê do bin dımera vi. Sılê Phıti verva cı şi, pasa araba ra ama war, zof çêfli vi, tı hên zana ke olvozê hoê eskeriye diyo. Ey ve Sılê Phıti vırandi besnê jüvin ra, toqa kerdi têver têdıma amay, nerdgan ro veciay ser şi zere. Dormê masa de sandaliyo sero nişti ro, hal u demê zuvini pers kerd, movet kerd. Çêneka de azeve tey biye, Ragıp bey dest da ve phêştia çêneke ro vake:

-Sılê Phıti na çêneka mına, İskenderun de mendıza Ziraatiya.

Cêra ve çêneka ho, eve bêçıka Sılê Phıti salıx da vake:

-Çêneka mı, piyê to ez niyo, piyê to nao.

 Oda peyine de werd pociya, cacıx vırajiya, her çi bi hazır. Oda de koti qesanê 38i xori ve xori qesey kerdi. Derê Laçi de se bi, kam merd, kam mend. Pasay Demenu name kerdi, vake "kam merd kam xeleşiya? Zê dı omeda movet kerd, yiyê dormey sas bivi gos dêne cı.

Sılê Phıti vake:

-Gümüşpala mı ke to berda teslim kerda, uca ra xeyle roci têpia vi. Rocê dewa de Nazmiya de sıma çadır fit bi ra, to ve Doxtor Haşmet Begi tê lewê de çadıra ver de ronistai vi. A roce mara zof mordemi amay vi kıstene. Mara boa goni amêene, zerrê ma zondêne. A roce tufongo de dürbinli sıma ra kot bi mı dest. Mı u dürbinli ard dendıkê çarê to mı nisane gurete bıçıke arde lınge ke bonci, hirê rey nisane gurete hirê rey ki texeliya. Mı hohode vake "pani mejgê ni ve doktoriya vılakeri, oncia mı va vınde hende emegê mı rest ney, hêfa mı nirê çino  hama emegê mıre hêfo, ez texeliya.

Ragıp Bey çarê ho kerd tırs, ho pey de berd verde ard, vake:

-Sılê Phıti mı qe reqi nê sımıto, serva xatırê a roce wadare ma qulmê bısımime.

Ragıp Bey bardaği beho kerdi pırr hurdmine susey kuti jüvin ra çarnay ho serde. Uzay dıma non ama masa ser. Cırê sokıs kerd vi, khabanina hermeniye ki rınd bivi, gos kerdvi sorvıka heste. Gümüşpalay eve desta gost pêguret, hên ruçkna, Sılê Phıti, çetele hetê Ragıp Bey ser derker de bıcêro, Ragıp Bey huiya, vat :

-Sılê Phıti, ma 38 de çetele diyêne? Sıma mığara de nediyêne, ma ki çadıra de nediyêne. Ma zê ey rocu desta borime.

Ragıp Bey eve cacıği zof qayil vi. Cırê qewa arde qewa ho sımıte, movet kerd, vake:

-Sılê Phıti nıka Valiyê Tunceliye rê tel kon ra, elay qomtani rê tel kon ra, seke jü to bızeberno, yino vêsnon vaydon. Waxtê eskerina Usên ke ame, xebera mı bıvo, yi cên lewê ho, ez  torê can dêndaru.

Cêra çêna ho, vat:

-Çêneka"m, ez biyo dorvetın, wertê gonde mı sur kerdêne. Alvozê mı şi ez uza verdo, hên zıng teyna mendu. No mordem ama ez phêştkerdu berdo mığara, mordem rusna jü cerre ama dırvetê mı kerdi wes. Nıka caru rındiya nêy merike hovir ra mekerê. Ney rê mektuvo burusnê, karta berzê poste, hal u xatır pers kerê.

Ragıp Bey gewa ho ke sımıte ust ra, Turuşmege de her kes veciya vi bono ser, şiyaina Ragıp Bey rê bi sêrkerdoğ. Ragıp Bey hên oğır de lınga sero veng da dı cendermanê ho, cırê vake:

-Ez ewro son Xarpet, dı roci ra têpia oncia yen. Na dı roci sıma ita vınderê Sılê Phıti rê hurmet bıkerê. Ez ke amo raê sero vındon, sıma berê pia sonime.

Cendermey sılam de vıneti, Sılê Phıti ve Ragıp Bey tê kınar de raa patika ro hata cemsa lıngana hem şi, hem movet kerd. Ragıp Bey destê Sılê Phıti toqa kerd, nist cemsa. Cemsa eve forsa, ho dıma toz vayda çıma ra biye vindi şiye.

Roca bine sodıra vi, Sılê Phıti wertê bostan ra amêne, bela de ho sero biye. Seke ama verê ceverê ho dı cenderma verê ceveri de koli kerdêne hurdi. Yino seke Sılê phıti di hurendia hode vi tik hên rep u rast sılam de vıneti. Sılê Phıti tevdirê ho caro nêvurna destê howo rast dardwe, eve venge de serti, vake:

-Reeeet ewlad"m, rrett, ret.  

g0h

Roca de payiji sonde tebe ra Turişmege de vengê kutka amêne. Jü ciranê Sılê Phıti veciya vi tever huydo kerdêne. Sılê Phıti endi pıren u tuman vera kot vi cıle. A son hata sodır hewnê ho nêama, hayıgina hode tavat ve cı bıriya, çımê ho kerd qapan, cer de ve cerde, şüye ve şüye, dere ve dere şi cau ke kode mendi vi yi cauro feteliya. Zuqarde lewê ho lewiyêne, "Demake hukmati momın mıntıqa kerda serbest". Caro omrê hode sewa de nianena derge nêarde ho viri. Dı hirê rey ama tever asmen ro sêrkerd şi zere, rêa çarine de sêrkerd ke astarê sodıri veciyo, şi ho pist tera. Veciya teber hona kutık ve vergia  jüvin sera nas nêbiyene. Gına raê  hetê Derê Qutiye ro şi. Eke Ama Hegaê Dergi safaqi pey ra sana cı. Çımê ho gınay qurça meyitanê Demeno ser. Qurçe herke şi çımanê dey de biye berz. Çımê ho bi pırrê iştira, hover de sêrkerd, lıngê ho dardi we şi. Eke ama Marçık, tiji sana bi nikila Jêle.

Sılo Phıt uza ye to naza yê mı, Kou gerisa ro hata son feteliya. Ca ca nist ro, berva, caca ust ra vost veciya serê şüya. Kot zerê mığara veciya, kotode ke qav u qacağ dardo we, kotide çheke darda we, kot de olvozê ho gınê cı, koti de esker sano cı tek ve tek zê a roce amay ve vera çımanê yi. şi Rest Merga Çeqere. Bınê şüya derge de karê vêrdêne ra. Kare ra cer neqebêe de qıçkeki de dara de ezgela eşt biye. Na dare seleine biye, beli hên ama vi bıne ke her ca şia kerdêne. Sılo Phıt şi bıne a dare. Serê ho dard we, nikila a dare ro serked, lêe de dare şikiyai vi, lızgey pıra çine vi. Sılê Phıti roca ke gula topi gına vi dare, o lızge sıkıt vi, a roce nejdiye a dare de hirê elemani kerdi bi wertê phaçıka bınê berefê kemeri de dard vi we. şi weteliya cı yi veti, eşti hermê ho wertê bırr de bi vindi.

Pesewe lêl kut vi. Kutıkê Sılê Phıti tever ra khuza, Usen ama verê çêveri ke piyê ho dot ra yeno, derzêe hermi sero wo. Sılo Phıt ama zerê oda, lac sas bivi pıro sêrkerdene. Sılê Phıti derzê ho wertê oda de yowas na ro. şi hurak vet ard lewê ho. Usenê laci ra texte wast. Usen şi Ağure ra texte wo de derg vet ard. Sılê Phıti huraka weteliya wustına zerê çêyi, eve huraka zere da ve ya, hurendia de hirê elemana vıraste. Paçê serê derzê ho vıskıtra, cıra hirê elemani veti kerdi a qawus, texte hondê yi cay bırna kerd qapağ, tutqal kerd pıra, themeqna ustıne ra. Therza qapaği eve mira kerde vindi, bowax kerd ustınera, rêçe kerde vindi. Şi kurşi guret phêştia ho sanê düyar nist ro ustıne de nia da.

Usen pesewe vengê piyê ho hesna hewn ra heşiya ho, ama oda ke piyê ho kurşi sero hewna ver qesey keno. Sılê Phıti bêçıka ho fita howa say ke lınga tufongi oncêno, zuqar de vano “Sıktırbê serê, ma zê sıma xefiyayine, milisine nêkerde. Ma pê tufongê xode merdime. Apo! Yivıs lewê mıde gına cı, ama destê mıra thowa nêama , ez se bıkeri?”

g0h

[1] Ciniya Sılê Phıti.

[2] Domano, sey maneno Sılê Phıti cêno lewê xode fetelneno.

[3] Khuresızo, Bavao,  Khalıkê Bekir Gündoğaniyo.

[4] Eşqiyay.

[5] Sur, dês, düyar.

[6] Asmen ra raa kewranqırani. Kırmanci hên inam kenê ke, kewran uca ro vêrdo ra, sımer rışiyo de.

[7] Thiyara/balane.

[8] Mırcolıki: Mıloçıki ki name benê.

[9] Lacê Lıli, qesasê Saan Ağay.

[10] Ağaê Aşira Bextera wo. Tertelê 38"ine de dustê hukmat de dano pêro.

[11] Çhemê Muzır rê vanê.

[12] Kırmanci asme yeni name kenê.

[13] Herbê Urış de, Dersımca Urış de da pêro. Sey Rıza o waxt Erzıngan de hurendia Wali de ses asmi nişt ro.

[14] Saan Ağa; dısmeno ke koto herdê Dêrsimi yine name keno.

[15] 3. Gn. Müfettiş, Apdullah Alpdoğan.

[16] Hêşir, hepıs.

[17] Cao ke Sey Rıza u alvoji fitê dare, Dersımca namê yi meydani hên no pıra.

[18] Pırdê Mazgêrti.