เราลองมาดูแนวทางการเขียนแผนและรายละเอียดเกี่ยวกับการฝึกซ้อมดับเพลิงและการฝึกซ้อมหนีไฟเพื่อขออนุญาต(ความเห็นชอบ)ต่ออธิบดี มีหลายๆ คำถามที่บริษัทสอบถามถึงการฝึกซ้อมดับเพลิงและการฝึกซ้อมหนีไฟเป็นประจำว่าเป็นอย่างไร มีกฎเกณฑ์อะไรบ้าง หลายๆแห่งก็ถูกผู้ไม่หวังดี(เอาแต่เงินค่าฝึกซ้อม) ซึ่งแต่ละครั้งเสียเงินเสียทองเป็นจำนวนมาก และยังไม่ถูกต้องตามกฎหมายอีก น่าเจ็บใจจริงๆ
สิ่งที่ต้องอธิบายกันก่อนเอาอะไรคือกฎเกณฑ์???
กฎเกณฑ์ที่ว่านี้คือประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การป้องกันและระงับอัคคีภัยในสถานประกอบการเพื่อความปลอดภัยในการทำงานสำหรับลูกจ้าง(หน่วยงานที่ดูแลคือกองตรวจความปลอดภัย กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน) ข้อ 36 ที่กำหนดให้สถานประกอบการ(ที่เป็นนายจ้าง)จะต้องจัดให้มีการฝึกซ้อมดับเพลิงและฝึกซ้อมหนีไฟเป็นประจำอย่างน้อยปีละครั้ง(จะฝึกปีละหลายๆครั้งก็ไม่ว่า เป็นผลดีต่อการเตรียมพร้อมของสถานประกอบการ) หากเราดูถ้อยคำของกฎหมายที่กำหนดไว้ในวรรคสองและสามจะเห็นว่าการฝึกซ้อมฯ นั้นสามารถทำได้ 3 กรณีกล่าวคือ
1. ขอให้หน่วยงานราชการ (ส่วนกลางคือกองบังคับการตำรวจดับเพลิง ส่วนภูมิภาคต่างจังหวัดคือเทศบาล องค์การบริหารส่วนตำบล หรือองค์การบริหารส่วนจังหวัดที่มีหน่วยป้องกันสาธารณภัย) เป็นผู้ดำเนินการฝึกซ้อมให้ ทั้งนี้จะต้องให้หน่วยงานดังกล่าวเป็นผู้ออกหนังสือรับรองจากองค์กรนั้นๆ (หมายความว่าผู้บังคับบัญชาสูงสุดของหน่วยงาน เช่นผู้บังคับการตำรวจดับเพลิง นายกเทศมนตรี นายกองค์การบริหารส่วนตำบลหรือผู้ที่มอบหมายปฏิบัติราชการแทนเป็นต้น มิใช่หัวหน้างานสาธารณภัย หรือผู้บังคับการสถานีตำรวจดับเพลิงหน่วยนั้นๆ) และเป็นหนังสือรับรองที่ถูกต้องตามระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยงานสารบรรณที่มีเลขที่หนังสือ และรับรองสามารถใช้ยืนยันที่ระบุความชัดเจนการรับรองการฝึกซ้อมดับเพลิงหรือฝึกซ้อมหนีไฟ(โดยเจตนารมณ์ของการฝึกซ้อมจะต้องดำเนินการควบคู่พร้อมกัน คงไม่มีใครบ้าที่ว่าขณะเกิดเพลิงไหม้อยู่ แต่ระแวกใกล้เคียงกลับไม่รู้สึก หรือเฉยๆโดยไม่เตรียมการอพยพหนีเอาตนเองรอด)ตามประกาศกระทรวงฯ เรื่องใดในหัวข้อกฎหมายนั้นๆ เมื่อไร สถานที่ใด จำนวนเท่าไร
2. หน่วยงานเอกชนที่ได้รับรองจากกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงานตามประกาศกรมสวัสดิการฯ เรื่องหลักเกณฑ์การขอใบรับรองเป็นหน่วยงานฝึกซ้อมฯ ซึ่ง ณ ปัจจุบันมีหน่วยงานที่ของเป็นหน่วยฝึกซ้อมฯ ประมาณ 53 แห่ง(ข้อมูล ณ 30 เมษายน 2544) ทั้งนี้อย่าลืมขอหนังสือรับรองของหน่วยงานเอกชนนั้นๆ เพื่อใช้แนบประกอบการรายงานผลการฝึกซ้อมๆ ตามแบบข้อ 36(แบบที่อธิบดีกำหนด) ด้วยเช่นเดียวกับหัวข้อแรก โดยให้นายจ้าง(ผู้มีอำนาจของนิติบุคคล)ลงนามและยื่นต่อพนักงานตรวจแรงงานท้องที่ที่สำนักงานนั้นตั้งอยู่ภายใน 30 วันนับแต่ฝึกซ้อมเสร็จ
3. หรือกรณีสุดท้ายที่ผมคิดว่าสถานประกอบการหรือนายจ้างรายใดที่มีความสามารถและพร้อมที่จะฝึกซ้อมเองก็ได้ ซึ่งสามารถประหยัด SAVE MONEY สำหรับ(การจ้าง)ขอความช่วยเหลือจากหน่วยงานตามข้อ 1 และ2 ที่กล่าวข้างต้นนั้นคือ การเขียนแผนและรายละเอียดเกี่ยวกับการฝึกซ้อมต่ออธิบดี (ส่วนกลางกรุงเทพฯ ยื่นต่อผู้อำนวยการกองตรวจความปลอดภัย ส่วนภูมิภาคต่างจังหวัดยื่นต่อสวัสดิการและคุ้มครองแรงงานจังหวัดนั้นๆ โดยผู้ว่าราชการจังหวัดเป็นผู้มีอำนาจ)ให้การเห็นชอบ โดยต้องยื่นก่อนการฝึกซ้อมไม่น้อยกว่า 30 วัน และต้องได้รับหนังสือให้ความเห็นชอบก่อนจะฝึกฯ เพื่อใช้แนบประกอบการรายงานตามแบบข้อ 36 ทั้งนี้ไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายใดๆ ในการขอความเห็นชอบ แต่จะต้องเขียนแผนและรายละเอียดตามขั้นตอน ซึ่งมิได้มีความยุ่งยากแต่อย่างใด แต่ทั้งนี้จะต้องครบตามหัวข้อ 7 หัวข้อใหญ่ 3 ข้อย่อยของการฝึกซ้อมดับเพลิง และ 5 หัวข้อใหญ่ 2 ข้อย่อยของการฝึกซ้อมหนีไฟ ซึ่งจะกล่าวในรายละเอียดดังต่อไปนี้



แนวทางการเขียนแผนและรายละเอียดเกี่ยวกับการฝึกซ้อมดับเพลิงและการฝึกซ้อมหนีไฟ
กรณีนายจ้างจัดให้มีการฝึกซ้อมเองตาม ปมท.ฯ ข้อ 36 วรรคสอง

1. แนวทางการเขียนแผนและรายละเอียดเกี่ยวกับการฝึกซ้อมดับเพลิง
การฝึกซ้อมดับเพลิง จะต้องมีองค์ประกอบในเรื่องต่อไปนี้
1.1 ข้อมูลเกี่ยวกับปัจจัยเสี่ยงที่ก่อให้เกิดอัคคีภัยในสถานประกอบการ
1.2 แผนผังของสถานประกอบการ (ทุกชั้น ทุกอาคาร และบริเวณทั้งหมด สถานที่ใกล้เคียง ทั้งสี่ด้านและเส้นทางเชื่อมถนนสายหลัก)
1.3 รายละเอียดและลำดับขั้นตอนการปฏิบัติของแผนการดับเพลิงในสถานประกอบการ
1.4 เหตุการณ์สมมุติ จุดจำลองเหตุการณ์ จำนวนผู้เข้าฝึกซ้อม วันเวลาที่ฝึกซ้อมและขั้นตอนในการฝึกซ้อมดับเพลิง โดยการฝึกซ้อมต้องอธิบายแผนการดับเพลิงแก่ผู้เข้ารับการฝึกและให้มีการแนะนำ การสาธิต การฝึกปฏิบัติจริงในเรื่องดังนี้
1.4.1 การใช้เครื่องดับเพลิงแบบมือถือ ตามประเภทของเชื้อเพลิงที่อาจเป็นสาเหตุในการก่อให้เกิดอัคคีภัยของสถานประกอบการ
1.4.2 การใช้สายส่งน้ำดับเพลิง ข้อต่อสายส่งน้ำดับเพลิง และหัวฉีดน้ำดับเพลิง
1.4.3 การใช้อุปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยส่วนบุคคล
1.5 อุปกรณ์ที่ใช้ในการฝึกซ้อมดับเพลิง
1.6 ผู้ดำเนินการฝึกซ้อมดับเพลิง อย่างน้อยต้องผ่านการอบรมด้านอัคคีภัยหลักสูตรการฝึกอบรมการดับเพลิงขั้นต้น จากหน่วยงานที่ทางราชการกำหนดหรือยอมรับ
1.7 วิธีการและหลักการประเมินผลหลังการฝึกซ้อมดับเพลิง

2. แนวทางการเขียนแผนและรายละเอียดเกี่ยวกับการฝึกซ้อมหนีไฟ
การฝึกซ้อมหนีไฟ จะต้องมีองค์ประกอบในเรื่องต่อไปนี้
2.1 แผนผังเส้นทางหนีไฟทั้งหมดของสถานประกอบการ (ทุกชั้น ทุกอาคาร จุดรวมพล)
2.2 รายละเอียดและลำดับขั้นตอนการปฏิบัติของแผนการอพยพหนีไฟในสถานประกอบการ
2.3 เหตุการณ์สมมุติ เส้นทางหนีไฟที่ใช้ในการฝึกซ้อม จำนวนผู้เข้าฝึกซ้อม วันเวลาที่ฝึกซ้อมและขั้นตอนในการฝึกซ้อมหนีไฟ โดยการฝึกซ้อมต้องอธิบายแผนการอพยพหนีไฟแก่ ผู้เข้ารับการฝึก และมีการฝึกปฏิบัติจริงในเรื่องดังนี้
2.3.1 การอพยพหนีไฟ
2.3.2 การช่วยเหลือและค้นหาผู้ประสบภัยเบื้องต้น
2.4 ผู้ดำเนินการฝึกซ้อมหนีไฟ อย่างน้อยต้องผ่านการอพยพด้านอัคคีภัยหลักสูตรการฝึกอบรมการดับเพลิงขั้นต้น จากหน่วยงานที่ทางราชการกำหนดหรือยอมรับ
2.5 วิธีการและหลักการประเมินผลหลังการฝึกซ้อมหนีไฟ