Jaromir the Zutphen
A.C.W.Staring
'Alweer van Jaromir?' Ik kan 't niet helpen, Lezer!
Hij liep, ten derde maal, mij klakloos voor den voet;
En of mijn Held aan Moldau of aan Wezer
Gefokt zij; of hij mij de derde reis ontmoet,
Of de eerste, en Monnik zij of Heiden;
Hij mij onbekeken goed:
Verstaat hij slechts, wanneer mijn rijmkoorts woedt,
De ziektestof genezend af te leiden.
Laat Jaromir u dus zijn platgeschoren bol
Nog eens zien, heb geduld! het zal aan mij niet schorten,
Dat hij uw leegen tijd naar krachten poog' te korten,
Bij 't spelen van zijn nieuwe rol.
Welaan dan, ik begin! Hou' slechts uwe aandacht vol!
Heeft iemand van den Booze wat te vreezen,
Hij ga niet ver om hulp; zijn man is Sint Michiel.
Kort voor het tweetal Klepels viel,
Met Lochems Klokken eerst ten hoogen opgerezen,
Moest Jaromir hem juist indachtig wezen.
`Bij Sint Michiel!' roept met ontplooiden mond
De Pater, dat het kerkhof dreunt in 't rond;
De Heilig hoort; kijkt uit; ziet slingrend zich verheffen
Wat straks verraderlijk hem die daar schreewt zal treffen;
En staat reeds, maar verhuld voor 't menschlijk oog beneen.
Het schild is aan zijn arm; niet voor den pronk alleen:
't Heeft, met een zwenk, op weg de vaart gebroken
Van 't neergesmakt metaal - des niet te min vrij zwaar
Op 's Monniks hoofd beland! Vriend Jaromir ligt daar,
Als had de Dood zijne oogen reeds geloken.
Zijn longen zijn van ademtogt verstoken,
Terwijl het bloed hem langs de slapen vliet.
Nogtans de levensvonk ontsnapt het ligchaam niet!
Een arm - een been, dat aanvangt zich te rekken -
Doen blijken, dat Michiel geen lijk heeft op te wekken.
Het kost hem slechts een schrupeltjen bewijs
Van Balsem uit het paradijs
Om, binnen weeks verloop, wat gaapt weer digt te kleven;
En Hij, wien 't in een droom is g'openbaard,
Wat Heilig hem onzienlijk heeft bewaard,
Verspreekt, door pligtbesef gedreven,
'Eé dingsdag van de twèè te vasten, hem ter eer,
Tot zijn Getij de aanstaande herfstmaand keer'.'
Dit woord was tusschen hem en zijn Patroon gebleven:
In petto gaf hij 't, op 't bedaarde ros geheven,
Dat, als convalescent, hem aan vervelingspest
Ontdraagt, en redt naar Zutphens grijze vest.
Daar wil hij bij de Wijsheid les gaan nemen,
Die, in een Kerkgewelf, befaamder dan te Bremen
De Grafcel, eeuwen tijds aan boei gelegen heeft,
En - Proteus wedergaa - geketend antwoord geeft.
Zijn ijver baarde gunst! men laat hem niet verlegen,
Schoon hij ter scheemring toe zijn drokke studies rekk':
Een dubble Sleutel wordt van Kerk en Boekvertrek
Hem toebetrouwt; De Koster hoeft zijn wegen
Slechts hulpzaam over dag, maar niet, bij 't henengaan,
Des avonds, gaa te slaan.
Wat, onder 't werk, 's namiddags onzen Pater
Tot sterking dient, daar waakt een oud Begijntje voor.
Pas opent hij de deur, of 't hengelmandje staat er:
De Custos komt er mee; hij zet het aan zijn schoor
Van 't welf, eerbiedig groetend, neder,
En gaat.
Zoo kwam en ging, die hem verzorgde, weder.
't Was de eerste keer 's Mans EXTRA-VASTENDAG;
Doch had de Non, die in zijn Vesperbrood voorzag,
Van zijn Gelofte niets vernomen;
En toen zijn spijsuur was gekomen,
En 't korfjen openging, bleek, wat het bovenst lag,
EEN HOEN te zijn. 't Vereischte geen ontleden;
Reeds was het naar de kunst, den eter voorgesneden.
Zijn tanden waatren! Evenwel hij doet zijn pligt,
En dwingt het afgewend gezigt
Op Vaders Augustijns Confessies neer te kijken.
Dit middel geeft allengskens baat!
Hij vat steeds meer er meer den zin van 't geen er staat -
Peinst op 't geleezne - en voelt de kwaa begeerte wijken;
Als ... hoor! - daar valt iets!' 'klink! - klinkklank!' Wat mag dat zijn? -
De sleutels waren 't der twee deuren. Augustijn
Of de elleboog had schuld; ten minste naar den schijn.
Snel bù de Lezer, zonder zien, om ze op te rapen;
Maar de open hand - dwaalt af - en vindt het Hoen! -
En nu die Hand niet toe te doen;
't Gegrepen Boutje, plots gelijk een schorpioen
Te laten vallen; of druiloorig aan te gapen,
Als waar' het uit een knol gesneen!
Het niet te proeven! - Van die reepjes òòk geen èèn -
Geen twèè! tot ongemerkt het halve Hoen verdween!
Hadt GIJ 't gekund? Indien gij jà zegt, ik zeg nèèn!
IK had, helaas met Jaromir gegeten;
Maar 't had mij ook, met hèm, tot in mijn hart gespeten.
Daar zit hij nu, en schudt het diepgebogen hoofd.
Zijn DINSDAGSVASTEN was den Heilig duur beloofd.
Ondankbare als hij is! `Waar zal ik uitkomst vinden!
Wie kan mij van mijn schuld ontbinden!'
Zoo kermt hij; en te valscher smuilend loert
Zijn oude Vijand, die, wat hij een toeval waande,
Met schelmschen klaauw heeft uitgevoerd,
En door verzoeking hem den weg tot struiklen baande!
Te meerder kittelt zich die Onverlaat, die daar
De Sleutels van den lessenaar
Geworpen heeft, als korts de Klepels uit de wolken:
De Klokkenist van Lochems Waterkolken;
Wiens keelgat thans het uiterst van zijn kracht
In wondren doende werking bragt,
Om Jaromirs provisies op te slokken;
Waartusschen, als bedeesd, het halve Hoen nog schuilt!-
Het masker van een HOND is door hem aangetrokken.
Dit voegt bij zijn exploot.
De Pater hoort hem schrokken -
En zièt hem nu! zijne oogen uitgepuild,
Door 't langzaam glijden van de grof gekaauwde brokken;
De haren piekregt langs den rug omhooggezet! -
Zoo ziet hij hem, en springt te been! een tred
Terzij'; doch onderwijl zich pogend te bezinnen
Op 't kwaad latijn, dat ieder Helspook kan verwinnen.
Zijn GAST, die 't argwaant, hapt eer 't hem de Ban belet,
De SLEUTELS weg; is door den wand gevlogen,
En staat, een mijl vandaar, aan elk gevaar onttogen.
'Maar zijn die SLEUTELS min den KLEPELS Kerkengoed?
En waarom dèe genaast, en dèze weggesmeten?'
Zoo vraagt gij. Lucifer, gelieft gij des te weten,
Kweet met de Sleutels, op hun beurt, zijn teer gemoed:
Hij bragt ze weder. Die de Boekcel kwam ontsluiten,
Vond ze aan den ring der deur. Daar hingen zij, VANBUITEN;
En, ach, VANBINNEN, zat, tot aan de Vroege Mis,
De Zondaar in 't _cachot_.
Eerst meent hij nog te droomen:
Alleen, uit deze Spijsben is -
Zulks voelt hij al te zeer! - niets in zijn maag gekomen,
Dan 't halve Hoen; en leeg is zij!
En, eindlijk spreekt te luid dat SPOOR VAN HONDENSTAPPEN,
Waarme de Vloer 't gebeurde aan 't nageslacht zal klappen.
In werkelooze wanhoop gaat
Het licht voor hem te bed; en, eer van Walburgs toren
De wachter driemaals zijn getoet heeft laten hooren,
Brengt hem de nacht geen goeden raad.
Kwam deze traag genoeg, 't was toch niet al te spaad.
Ook luistert hij daarna, met bei' zijn hangende ooren:
De Rozekrans wordt straks zijn toeverlaat.
Het honderdste amen sluit het honderst paternoster,
Als zijn bevrijder komt - de Koster.
Thans is zijn eenigst wit, dat hij, door boete doen,
Den Heilig weer verzoen'.
Hoe streng kastijdt hij zich, om vrij te zijn van 't prangen
Des zelfverwijts! Waar trekt hij, met gebeen
En litanijen, niet al te heen,
En biedt zijn holgevaste wangen
Te schouw, aan Sint Michiels, op doek ten toon gehangen-
Aan Sint Michiels van hout en steen.
Hem na te reizen zult ge intusschen niet verlangen,
Gij, die dit geeuwend leest, en geeuwend lezen hoort;
Ik spoed mij daarom eindwaarsts voort;
Laat Jaromir zijn schuld in zak en asch berouwen,
En zeg, tot slot, dit enkel woord:
Zich buitens VIJANDS scheut te hou'en
Is raadzaam; raadzaam ook, dat gij geen VRIEND verstoort.
|
Jaromir in Zutphen
A.C.W.Staring
'Again about Jaromir?' I can't help it, reader!
He walked, for the third time, gratuitous in front of my feet;
And whether my hero was bred on the Moldau (river Vitava in Czechia) or the Weser;
whether he meets me on the third travel or the first one,
whether he is a monk or a heathen;
He only understands me unseen well:
when my riming-fever rages,
Leading away the disease-matter in a curing way.
Let Jaromir show you his flat-shaven head again,
have patience! it will not run out on me,
That he tries to shorten your empty time to his best abilities,
by playing his new role.
Ok then, I begin! only keep your attention full!
When somebody has anything to fear from the Evil One (Satan),
he doesn't go far for help; his man is Saint Michael.
Shortly before the two clappers (of the churchbells) fell,
While the bells of Lochem were raised to their highest,
Jaromir was absorbed in his thoughts.
'By Saint Michael!' shouts the Father (Jaromir)
with open mouth, so hard that the churchyard rumbles;
The Holy One (saint Michael) hears; watches out; and sees slinging coming down
that which will treacherously hit him who shouts there (Jaromir);
And already stands there, hidden for the human eye below.
The shield is on his arm; not only for showing off:
It has, with a swing, broken the momentum
of the falling metal - which still fell heavily
on the head of the monk! (Jaromir) Friend Jaromir lies there,
As if death has already closed his eyes.
His lungs are without breath,
while the blood flows along his temples (sides of the head).
Though the spark of life does not escapes his body!
An arm - a leg, dat tries to stretch -
show, that Michael does not have to raise a corpse.
It only costs him a little proof
of balm from paradise
to, within a week, close that which gapes (the wound);
And he (Jaromir), who has been revealed in a dream,
which saint has protected him,
he (Jaromir) promises him (saint Michael), driven by a sense of duty,
To fast (don't eat) one Tuesday out of two, to honour him,
Until his tide turns the next springmonth (September).
This word had stayed between him (Jaromir) and his Patron (Saint Michael):
He gave it, while sitting on his calm steed,
that as convalescent, carries him away from bored-pest (poetical word for being bored),
and rides to the gray stronghold of Zutphen.
There he wants to take lessons from the wisdom (the books in the library),
which, in a churchvault, is more famous than the one in Bremen
the gravecell, has layed on a chain for centuries (the books were kept on chains to avoid theft),
and - Proteus return - answers in chains.
His diligence gave birth to favour! and he was not left asking,
Because he continued his dry studies until shimmer (evening):
A double key to the church and library
was trusted to him; the sexton (head of the church) did not have to watch him
only helpfully during the day, but not after his leaving,
in the evening.
That (the food) which, during work, strengthens our Father (Jaromir) in the afternoon,
is guarded by an old little Bagijn (unmarried woman or widow).
Only when he opens the door, the angler-basket will stand there:
The Custos (?) brings it; he puts it down
while humbly greeting,
and goes.
So came and went, he who took care of him.
It was the first time of the man's (Jaromir's) extra-fastingday;
But the nun, who brought him his Vesperbread,
did not knew about his promise;
and when his dinnertime had come,
and the basket was opened, something lay on top,
it was a hen. It did not need any dissection;
it was already well cut for the eater.
His teeth watered! (meaning; he's hungry) but he performs his duty,
and forces his turned-away face
too look into Father Augustijn's Confessions (title of a book).
This helps a lot!
He understands increasingly more of what it (the book) says -
Pounders on what he reads - and feels the evil temptation disappear;
Like a ... hear! - something falls! 'cling! - clingclang' What can that be? -
It were the keys of the two doors. (the ones he was given to enter the church and library)
Augustijn (the book of Augustijn) or the elbow was guilty of it; at least that was what it seemed.
Quickly the reader bended, without looking, to pick them up;
But the opened hand - strays off - and finds the hen! -
And it was now difficult not to close the hand;
to drop the grasped drumstick, like a scorpion;
or gaping at it in a dumb way,
As if it was cut out of a turnip!
Not to taste it! - From those slices not even one -
not two! until unnoticed half of the hen disappeared!
Could YOU have done it? and if you say yes, I will say no!
I would have, unfortunately, eaten with Jaromir;
But it would have, just like him, regretted it till deep in my heart.
There he is sitting now, and shakes his deeply bended head.
His Tuesday-fasting was promised for a holy period.
Ungreatful he is! 'Where can I find a solution!
Who can lift me from my debt!'
So he moans; and with a vicious grin lurks
his old enemy (Satan), who, what he (Jaromir) thought was a coincidence,
has performed this with his evil claw,
and has deliberately diverted him from his path!
The villain snickers, who has
thrown the keys from the desk,
as well as the clappers from the clouds:
The bellringer of the waterwells of Lochem (Satan is believed to ring bells at the bottom of a lake in Lochem);
Whose gullet has performed miracles
to the best of his strength,
To swallow Jaromir's provisions;
Between which, the half hen is still present! -
The mask of a dog he has put on.
This adds to his act.
The Father (Jaromir) hears him gobble -
And sees him now! with his eyes goggled,
by the slow slide of the crudely chewed lumps;
His hair straightly put up on his back! -
So he sees him, and jumps up! a tred
sideways; while trying to understand
the evil Latin, that can defeat every Hellghost.
His guest (Satan), who gets suspicious, eats quickly before the ban prevents him to,
The keys gone; they flew through the wall,
and stand, a mile from there, away from all danger.
But are those keys except the clappers property of the church?
And why spare these, and throw away that one?
So ask you. Lucifer, as you should know,
regretted what he did with the keys:
And he brought them back. The person who came to open the library,
found them on the ring of the door. There they hung, on the outside;
And, ah! on the inside, sat, until the early mass,
the sinner (Jaromir) doing his confession.
At first he thinks he dreams:
Nothing from this food -
so he feels well! - has entered his stomach,
Than the half hen; and empty is she!
And, finally speaks a trail of dogprints,
with which the floor will tell the event to posterity.
With redundant desperation the
light goes to bed for him (it gets dark); and, not until the
guard of Walburg's tower has blown three times,
will the night bring him good counsil.
This came slowly enough, it was not too speedy anyway.
After that he also listens, with both his hanging ears:
The rosewreath will soon be his support.
The hundredst amen finishes the paternoster,
When his liberator comes - the sexton.
Now his only luck is, that he, by doing penance,
has reconciled himself with the Holy One (saint Michael).
He chastises himself strictly, to be free of the burden
of self-blame! Where doesn't he go,
with litanies and on foot,
and shows his fully fasted cheeks (he shows he's keeping his promise of fasting now),
to saint Michael, displayed on canvas -
to saint Michael of wood and stone.
Choosing his path will you probably not desire,
You, who reads this while yawning, and hears it being read while yawning;
I shall therefor quickly proceed to the end;
I'll let Jaromir regret his guilt to the fullest,
And will finally say, this single word:
Stay away from the enemy (Satan)
is advisable, and also advisable is, that you should not treat a friend badly.
|
One of them was A.C.W.Staring, a Dutch poet from the Achterhoek; a small area in the Dutch province of Gelderland.