Samen met longaandoeningen zijn tumoren de meest voorkomende gezondheidsproblemen en doodsoorzaken van ratten, voornamelijk bij vrouwtjes. Er zijn twee hoofdtypen tumoren : benigne (1) en maligne (2). Benigne tumoren zijn bijna altijd ingekapseld in een membraan en zitten apart van de weefsels eromheen, en kunnen daarom makkelijk verwijderd worden bij een operatie. Hoewel ze zo snel als maligne tumoren kunnen groeien, brengen ze minder schade toe en ze metastaseren (3) niet. Benigne tumoren veroorzaken niet direct de dood, maar een tumor kan zo groot worden dat de rat niet meer goed kan bewegen en niet meer voldoende kan eten om zowel het lichaam met zijn functies als de tumor te onderhouden. De meeste ratten bereiken dit stadium niet, eerder kiest men euthanasie (4) als de tumor niet verwijderd is/kan worden.
In contrast staan de maligne tumoren, de kankers, die gewoonlijk invasief groeien (5) en daarbij omliggende weefsels beschadigen, en die metastaseren. De dood is nu wel direct aan de tumoren te wijten door het falen van de functie van de beschadigde weefsels/ organen. Omdat kankertumoren zich 'vlechten' door normaal weefsel is operatief verwijderen meestal onmogelijk bij ratten. Meestal zit de kanker bij ratten in de interne organen, goed verborgen, daarom zijn de symptomen meestal niet zichtbaar totdat de ziekte zo vergevorderd is dat enkel euthanasie nog mogelijk is. De symptomen van kanker kunnen zijn: een huidulcer (6), een ulcerende tumor, bloedverlies uit een vleesknobbel, een opgezwollen buik, gewichtsverlies en lethargie (7).
BENIGNE
MAMMATUMOREN
De meest voorkomende tumor bij ratten is de benigne mammatumor, waarvan weer
de meesten fibro-adenomen (9) zijn. Mammatumoren kunnen vrij zacht en dun zijn,
of fors en hard, soms zelfs zo hard als kraakbeen! Omdat tumoren zo snel groeien
kan een deel zijn eigen bloedvoorziening ontgroeien, waarna dat deel sterft,
necrotisch (10) wordt en gevuld wordt met pus. Benigne mammatumoren zijn gewoonlijk
losse vleesklompjes pal onder de huid, enigszins los te bewegen met de vingers.
Als je rat zo'n tumor krijgt, dan mag je er 99% zeker van zijn dat het benigne
is. Als een tumor vastzit aan onderliggend weefsel, dan kan dat een teken zijn
van maligniteit, maar sommige benigne tumoren voelen ook aan alsof ze vast zitten.
De meest voorkomende locaties voor mammatumoren zijn in de oksels en liezen en daartussen op de buik. Maar omdat vrouwtjesratten zeer wijd verspreid mammaweefsel hebben, kunnen ze in feite overal op het lijf zitten. Het is een goed idee om je rat regelmatig te bevoelen zodat je tumoren vroeg ontdekt. Hoe kleiner, hoe makkelijker (en goedkoper) het verwijderen. Het is nooit te laat om een tumor te verwijderen, mits het dier verder in goede gezondheid is. Omdat mammatumoren pal onder de huid liggen, is de ingreep een kleine, en vergeleken met grote ingrepen die de lichaamsholten openen, herstellen de ratten snel. Zolang als de rat verder in goede gezondheid is, kan iedere leeftijd deze operatie in principe aan. Hoewel er een kans is dat de rat later een andere tumor ontwikkelt (aan een andere borst) redt de operatie toch dan haar leven en verbetert zeker de levenskwaliteit voor de volgende maanden.
De kosten voor opereren varieren geweldig per dierenarts. Ook onderzoeken sommige dierenartsen ongevraagd het verwijderde weefsel en brengen dat ook in rekening. Als je zeker bent van een benigne tumor, verlaag dan je kosten door vooraf enkele dierenartsen te bellen en prijzen te vergelijken, en vermeld zeker van tevoren als je geen weefselonderzoek wil. Vermeld de grootte en lokatie van de tumor.
Als je besluit om de tumor te laten zitten, dan kan je verwachten dat de tumor blijft groeien, soms zelfs tot de grootte van de rat zelf. Je moet bereid zijn om binnen een paar maanden, ja zelfs een paar weken, je rat te laten euthanaseren als ze niet langer van haar leven kan genieten. Intussen kan je je rat helpen haar leven kwalitatief op peil te houden door een zeer voedzaam dieet te geven, hoogwaardig in proteinen (11), koolhydraten en vitaminen, omdat de tumor al haar reserves gebruikt.
TUMORPREVENTIE
Er zijn slechts 3 manieren om te voorkomen dat je rat een tumor ontwikkelt.
Ten eerste: geef je rat een voer met weinig vet en calorieen en met weinig aminen
en nitraten gecombineerd. Deze 2 stoffen, die natuurlijk in sommige planten
voorkomen, kunnen in de maag combineren tot een carcinogene (22) stof. Er zijn
vele studies geweest die een vetrijk dieet en obesitas (23) in verband brengen
met tumoren. Ten tweede: zoek goede fokkers die selectief de tumorgevoelige
ratten uit hun fokprogramma selecteren. Deze fokmethode is moeilijk, omdat tumoren
bijna altijd pas na een jaar optreden, en de rat kan dan al generaties nakomelingen
hebben. Ten derde: waarschijnlijk de makkelijkste manier op dit moment is mannetjes
nemen. Mannetjes kunnen ook wel tumoren ontwikkelen, maar de in vrouwen zo normale
mammatumoren zijn relatief erg zeldzaam bij mannen. Hopelijk zullen er in de
toekomst meer 'tumor-resistent' gefokte ratten zijn, maar voorlopig moet je
nog uitkijken bij je ratten voor deze levensbedreigende ziekte.
1.benigne = goedaardig. 2.maligne = kwaadaardig. 3.metastaseren = uitzaaien naar andere plaatsen in het lichaam. 4.euthanasie = inslapen (Grieks: eu = goed, thanatos = dood). 5.invasieve groei = ingroei in het omliggende weefsel. 6.uicer = (meestal etterende) zweer. 7.lethargie = ziekelijke behoefte aan slaap en/of bewusteloosheid. 8.mamma = borst. 9.fibro-adenoma = benigne tumor (-oma) uit bindweefsel (fibrose) en klierweefsel (adeno-). 10. necrose = versterf van weefsel zonder te rotten. 11.proteinen = eiwitten. 12.adenoom = goedaardige tumor uit klierweefsel. 13.Hypofyse = een hormoonklier midden onder de hersenen gelegen. 14.neurologisch = met betrekking tot het zenuwstelsel, zijnde hersenen, ruggemerg en zenuwen. 15.vagina = vrouwelijke geslachtsopening. 16.patholoog = ziekte-deskundige. 17.fibroom = goedaardige tumor uitgaande van steunweefsel. 18.ovaria = eierstokken. 19.urologisch systeem = nieren, urineleiders, blaas en plasbuis. 20.fibrosarcoom = kwaadaardig gezwel van steunweefsel. Een sareoom is, net als een carcinoom, altijd kwaadaardig en dus kanker. 21.squamous-celi-carcinoom = kwaadaardige woekering van bepaalde cellen die zich in de huid bevinden. 22.carcinogeen = kankerverwekkend. 23.obesitas = (ziekelijk) vet zijn van het lichaam.
