ประเภทของรถสินค้าที่ใช้ในกิจการรถไฟของไทย

     รถบรรทุกสินค้าที่ใช้อยู่ในรถไฟฯ แบ่งออกเป็น ๓ ประเภทคือ
ก. รถเปิด คือ รถที่ไม่มีหลังคาคลุม
ข. รถปิด คือ รถที่มีหลังคาคลุม
ค. รถพิเศษ คือ รถที่ใช้สำหรับบรรทุกของใหญ่และหนัก หรือสิ่งของที่จะบรรทุกบนรถประเภท ก. และ ข. ไม่ได้
     รถบรรทุกตามแบบ ก. และข. มี ๒ ชนิด คือ ชนิด ๔ ล้อ โดยมีล้อพร้อมเพลาติดตั้งอยู่กับโครงประธานโดยตรงคันละ ๒ เพลา ๔ ล้อ และชนิดโบกี้ ๘ ล้อซึ่งมีแคร่โบกี้คันละ ๒ แคร่ และมีล้อพร้อมเพลาติดตั้งอยู่แคร่โบกี้ละ ๒ เพลา ๔ ล้อ รถชนิด ๔ ล้อ จะมีขนาดเล็ก กว่ารถบรรทุกโบกี้ ๘ ล้อ
     รถบรรทุกทั้ง ๒ แบบนี้ ยังจัดทำให้มีลักษณะแตกต่างกันออกไป เพื่อให้เหมาะสมกับสินค้าต่าง ๆ ที่จะทำการบรรทุกอีกด้วย
     รถบรรทุกแบบพิเศษ คือ รถที่ออกแบบไว้เป็นพิเศษ เพื่อบรรทุกของที่มีน้ำหนักมากและมีขนาดใหญ่ เช่น บรรทุกหม้อน้ำหรือเครื่อง จักรกลที่มีขนาดหนักและใหญ่โต รถแบบนี้มักจะออกแบบและสร้างให้ตัวรถยาววางอยู่บนแคร่โบกี้รวม ๘ ล้อ บางแบบลดตัวพื้นรถให้ต่ำลง มาเพื่อสิ่งบรรทุกจะได้ไม่สูงเกินไปจนไปกระทบสิ่งปลูกสร้างริมทางรถไฟและโครงสร้างของสะพานรถไฟ รถบางอย่างออกแบบไว้สำหรับการบรรทุก น้ำมันเครื่องเคมีที่เป็นของเหลว และปูนซิเมนต์
     นอกจากนี้ก็ยังมีรถสำหรับบรรทุกสินค้าที่ต้องการอุณหภูมิต่ำ เช่น รถบรรทุกปลาและเนื้อสัตว์ ผลไม้ ผัก รถบรรทุกที่มีอุณหภูมิ ต่ำนี้ใช้น้ำแข็งก้อนเก็บไว้ในถังภายในรถแล้วปล่อยให้ความเย็นมาหมุนเวียนภายในรถ บางชนิดก็ใช้น้ำแข็งแห้งแทน ภายในตัวรถบุด้วยฉนวนกัน ความร้อนโดยรอบ
ถ้าเป็นรถที่จะใช้ขบวนสินค้าเร็ว ก็ออกแบบให้มีเครื่องเคลื่อนไหวและตัวรถให้เหมาะสมกับความเร็วสูง เพื่อการทรงตัวจะได้ดีขึ้น
     รถพ่วงเป็นชื่อเรียกรวมบรรดารถที่ใช้ในการบรรทุกสินค้า และคนโดยสารในกิจการขนส่งโดยทางรถไฟ รถพ่วงจะถูกนำเอามาพ่วงต่อกันจำนวนหลายคันประกอบเป็นขบวนรถ แล้วใช้รถจักรทำการลากจูงต่อไป รถพ่วงมีอยู่ ๒ ชนิด คือ
๑. รถบรรทุกคนโดยสาร เรียกว่า รถโดยสาร
๒. รถบรรทุกสินค้า เรียกว่า รถสินค้า
รถพ่วงโดยทั่วไปมีส่วนประกอบที่สำคัญ คือ
๑. โครงประธาน ทำหน้าที่รับน้ำหนักตัวรถและสิ่งบรรทุก
๒. ลำตัว ทำหน้าที่บรรจุสิ่งบรรทุกและป้องกันแดด ลม ฝน ลำตัวยึดติดกับโครงประธาน
๓. ล้อพร้อมเพลา ทำหน้าที่รับน้ำหนักรถและสิ่งบรรทุกให้ลงบนราง และทำให้เคลื่อนที่ไปบนรางนั้นได้สะดวก
๔. เครื่องลากจูงและเครื่องพ่วง สำหรับพ่วงต่อรถเข้าด้วยกัน และถ่ายทอดกำลังฉุดลากจากรถจักรไปยังรถพ่วงแต่ละคันที่พ่วงกันเป็นขบวน
๕. อุปกรณ์อื่น ๆ ที่เกี่ยวกับการอำนวยความสะดวกแก่การโดยสาร และการบรรทุก

รถตู้ใหญ่	รถข้างสูงและรถข้างต่ำ	รถข้างโถง
รถบรรทุกน้ำมัน	รถบรรทุกซีเมนต์	รถพ่วง

ที่มา : สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน เล่ม 4 เรื่องรถไฟ