AUTOR: José Dolores Medina
Suárez.
Usti: ma iuiri.
CUENTO: (CASTELLANO)
UN
ARBOL LEÑADOR Cierta ocasión, un leñador que cortaba demasiados
árboles y que además no usaba toda la leña, soñó algo que cambió su vida, soñó que
él era un árbol: Pájaro -¿Cómo amaneció usted señor árbol? Arbol Bien a Dios gracias ¿y usted señor pájaro? Pájaro Yo también a Dios gracias. Arbol Pero yo no soy un árbol, soy un leñador. Pájaro Un leñador no es tan grande y bello como
usted, además mire sus hojas. El miró sus hojas y dijo: Arbol Este... Soy un árbol. Pájaro -¿Por qué se asusta, no le gusta ser un árbol? Arbol No me gusta. Pájaro Por qué? Arbol Porque no puedo caminar, tampoco tengo manos
ni puedo ganar dinero y no veo a mis amigos. Pájaro -¿Dinero es lo que usa la gente en el pueblo? Arbol Sí, con él puede comprar muchas cosas. Pájaro Ya veo que mucha gente se olvida de sus
hijos para ir a trabajar y ganar más dinero. Arbol Es verdad... Pero quiero salir de este árbol. Pájaro -¿Por qué? Sí de aquí puede ver todo el cerro,
el pueblo, puede platicar con el viento, los árboles, con las aves... Y además aquí
todos somos amigos. Arbol Es verdad, ser árbol es más bonito que ser
gente. Después de platicar toda la mañana, don pájaro se fue a
buscar comida y don árbol se durmió. Cuando regresó don pájaro despertó aprisa a don
árbol y le dijo que los leñadores estaban cerca de allí, don árbol se asustó y le
dijo a don pájaro. Arbol Me van a matar ¿qué hago? Pájaro No tenga miedo amigo, usted es fuerte y
además tiene muchos amigos y le vamos a ayudar. Cuando los leñadores llegaron con don árbol también
llegaron el viento y la lluvia para ayudar a don árbol. Los leñadores se fueron porque
no podían cortar árboles con lluvia y viento. Así pasaron muchos días y al señor ya le gustaba ser
árbol porque comia rayos de sol y agua fresca. El día de año nuevo don árbol estaba platicando con don
pájaro: Pájaro -¿Por qué esta triste? Arbol Me gusta ser árbol, pero quiero estar con mi
familia. Pájaro Usted ya es de aquí. Arbol No, yo soy del pueblo, éste cuerpo no es
mío. Pájaro Quiero ayudar, pero no se como. Arbol Buscarías a mi familia y le dirías que estoy
aquí. Pájaro Yo buscaría a tu familia, pero no sé
hablar como la gente. Entonces llegaron los leñadores, don árbol pensó en su
muerte, don pájaro fue a buscar al viento y a la lluvia pero no los encontró. Cuando un leñador empezaba a mover su hacha don árbol
comenzó a hablar y pedía que no lo cortarán, pero los leñadores no escuchaban nada
porque no entendían el lenguaje del árbol. En ese momento despertó el señor y dijo: Gracias a Dios que era un sueño, desde hoy ya no
cortaré tantos árboles, cortaré los que necesite y usaré toda la madera, plantaré
muchos árboles y los voy a cuidad. Desde entonces el leñador cuida a los árboles, porque
supo que un árbol también puede sentir miedo, puede querer, que tiene una gran familia y
amigos que tiene vida.
MA
AhATAPU IUIRI Meni jimbó ma iuiri eka pikusïrampti uanikua
anhatapuechani ka eka noksï urasïrampti iamindu chkarini, tsanharhisti ambe ka
mojtakusti chari tsipikua, tsaharhisti eka ima jindespti ma ahatapu: Kuini na erandiski cha tata ahatapu? Anhatapu sesi diosï meiamu, ka cha tata kuini? Ku jijtuni sesi dios meiamu. Anh joperu no jiska ma anhatapu, jiska ma
iuírichka. Ku ma iuíri no jindesti xani keri ka sesi
jasï enga cha. Ka exejtsï chari xukuriecha. Ima exesti chaei xukuriecha ka arhisti: Anh-i... ji jindeska anhatapu. Ku andi cherakuarhisïngi cha? Noksï
anhinchasïngi cha? Anh noksï, jini noksï anhinchasïnga. Ku andi? Anh jimboka ji noksï ysïnga xanharani, ka noksï
jatsiska jajkiechani, noksï usïnga andáni tumina ka noksï exesïnga juchiti pichpiriechani. Ku tuminamiski eka úra je kuiripuni ireteri? Anh jo, usïnga piani uanikua ambe jingoni. Ku ji exesïnga eka uanikua kuiripuni
mirhikurhisïndiksï chitiksïuajperiecha eska nirani anchikuarhini ka andani sánderu
tumina. Anh isïkuastichka... joperu uekasïnga uérani
anhatapueri. Ku andi? Jo ixu anapu usïnga exeni iamindu juatani,
iretani, usïnga uandonstkuarhini tarhiata jingoni, anhatapuecha, kuiniecha jingoniksï ka
ixu iamindu jindeskaksï pichpiriecha. Anh isïkuastichka, jindeni anhatapueska sánderu
sesi jasï jindeninha kuiripu. Tatsekua uandontskuarhinieri iamindu tsipa tata kuini
nirasti jirinhanini akua ka tata anhatapu kuisti. Kani junhuasti tata kuini tsi
nharhisti chikapini tata anhatapueni ka arhisti imani iuriechanha jarhasïrampti
ixujku uératini. Tata anhatapu cherakuarhisti ka arhisti tata kuini: Anh jindeni ninakaksï uandikunini ambe usïngi ji? Ku no ambe jatsijtsï pichpiri,
uinhapitsikacha ka istu jatsiskaksï uanikua pïchpiriecha ka niuakaksï
jarhoatanini. Kani iuiriecha niarasïramptiksï tata anhatapu jingoni
istu niarasïramptiksï tarhiáta ka janíkua ka jarhoatani tata anhatapueni. Iuiriecha nirastiksï jimboka no usïramptiksï pikuni
anhatapuechani janíkua ka tarhiáta jingoni. Isï nitamastiksï uanikua jurhiatecha ka
tateni ia anhínchasïrampti jindeni anhatapu jimboka arhasïrampti tsándecha ka itsï
ambakiti. Jurhiata jimbangi uéxurhinieri tata anhatapu
jarhasïrampti uandontskuarhini tata kuini jingoni: Ku andijtsï mískuarhexaki? Anh jindeni anhínchasïnga anhatapu, joperu
uekasïnga jarhani juchiti majku kumanchikuarhu anapuecha jingoni. Ku cha ixu anapueska. Anh noksï, ji iretarhu anapueska, i anhaxurhikua
nochka juchitiska. Ku ji uekasïnga jarhoatani, joperu no ambe
mitisïnga na. Anh jirínhapiringijtsï majku kumanchikuarhu
anapuechani ka arhipiringi jarhskanha ixu. Ku ji jirinhapiringa majku kumanchikuarhu
anapuechani chari, joperu no ambe mitisïnga uandani eska kuiripu. Jimajkani niarastiksï iuiriecha ka tata anhatapu
eratsisti chiti uarhíkua, tata kuini nirasti jirínhanini tarhiátani ka janíkuani
joperu no ambe tsïmani exeantastiksï. Kani ma iuíri uénasïrampti manátanini
chari tiámuiuírakua tata anhatapu uénastijtsï uandani, ka kurhajkuarhesïrampti
noksïnha pikuaka, joperu iufriecha no ambe kurhásïramptiksï no ma ambe, jimboka
no ambe kurhángusïramptiksï uandakuani tata anhatapueri. Jimajkani tsínharhistijtsï tata ka arhisti: Diosï meiamu jindesïramptinha ma tsánharhikua,
jimajkani iasï ia no ambe pikuaka xani anhatapuechani, pikuaka uetarhiakaksï
ka úraaka iamindu chkarini, ikaraakaksï uanikua anhatapuechani ka niuaka erátamini
anhatapuechani. Jimajkantku iuiri eratásïndi anhatapuechani, jimboka
mitistijtsï ma anhatapunha istu usïndi pikuarherani chéta, usïndi uekani,
jatsistinha ma keri majku kumanchikuarhu anapuecha ka pichpiriecha,
jatsistinha tsipikua.
|