1000 Brussel
1787 - In de tweede helft van de 18e eeuw onteigende de Oostenrijkse keizer Jozef II heel wat kloosters. Zo ook het Klooster van Jericho. De Nieuwe Graanmarkt werd in 1787 aangelegd op de toenmalige kloostertuinen. Men wilde er een classicistisch plein van maken in het genre van het Martelaarsplein.
Er kwamen 4 straten uit op de Nieuwe Graanmarkt : Jerichostraat (huidige Dansaertstraat tussen Oude en Nieuwe Graanmarkt), Lepelstraat (huidige Dansaertstraat tussen Nieuwe Graanmarkt en Papenvest), Hopstraat en Moutstraat. Dit waren oorspronkelijk de 4 symmetrisch aangelegde zijstraten
1900 - Tijdens het interbellum doorbraken enkele ingrepen, zoals de aanleg van de L�on Lepagestraat en de bouw van een reeks handelshuizen, de eenvormige architectuur. Decoratieve details op de gevels verwijzen naar de functie van deze huizen : invoer van groenten en fruit.
1907 - De L�on Lepagestraat werd aangelegd na een beslissing van de gemeenteraad in 1907. De Dansaertstraat werd verbreed en diende samen met de Lepagestraat als uitvalsweg naar de nieuwe Brusselse haven.
1973 - Tot in de jaren '70 diende de Nieuwe Graanmarkt als markt, waar Brusselse winkeliers zich dagelijks in de schaduw van de platanen kwamen bevoorraden. Straatnamen zoals Hop- en Moutstraat verwijzen naar deze handel. Deze markttraditie verdween met de bouw van een nieuwe vroegmarkt aan het kanaal op de grens met Schaarbeek.
Van Helmont studeerde in Leuven, gaf er al op zeventienjarige leeftijd les in heelkunde en promoveerde in 1599 tot doctor in de geneeskunde.
Hij reisde door verscheidene West-Europese landen, vestigde zich in 1605 als geneesheer in Brussel, verhuisde in 1609 naar Vilvoorde om zich aan alchemische en pyrotechnische experimenten te wijden, maar kwam terug naar Brussel in 1616 om er opnieuw te praktiseren.
Hij legde zich toe op de chemie en zocht een universeel geneesmiddel. Zijn verdienste als chemicus ligt voornamelijk op het gebied van de studie van gassen (begrip en term 'gas' zijn van hem afkomstig).
Het plein is omzoomd door een dubbele rij platanan die regelmatig gesnoeid worden. De buitenpleintjes waren oorspronkelijk ook omzoomd, maar dan wel door een enkele rij.
Op het buitenplein (kant Dansaertstraat) staan nu een ander soort bomen en dienen als begin van de Lepagestraat.
Aan de andere kant van de Nieuwe Graanmarkt hebben de platanen plaats moeten maken voor een parking.
Op de benedenverdieping is een meubelwinkel.
Het gebouw werd al snel te klein, en de school verhuisde in 1923 naar een kasteeltje in de d'Oultremontstraat. In de Lepagestraat 33-35 werd een kerk gebouwd (klaar in 1928). De nieuwe kerk werd verlaten in 1995 en later verkocht aan Russisch-ortodoxen na het besluit samen te werken met de Hervormde Kerk op de Nieuwe Graanmarkt.
Momenteel staat de gelijkvloerse verdieping te huur.
In 1970 verhuisde de Hervormde Kerk van het Sint-Katelijneplein naar de Nieuwe Graanmarkt n� 8. Voorheen huurden ze verschillende aan��ngesloten panden, nu is de kerk eigendom van de kerkgemeenschap.
In 1995 smolten de Hervormde en Gereformeerde Kerk samen waarna de kerk in de L�on Lepagestraat 33-35 verkocht werd (zie ook n�5).
Zondagsdienst om 10.15u
Oorspronkelijk heette dit pand het Lepelhuys. Het diende als tolkantoor voor de graanhandel op de Nieuwe Graanmarkt.
Gebouwd door de GOMB tussen 1 juni 1999 en december 2001 in het kader van een nieuwe sanering van de wijk.
Architect : JH. Boudon (A+U - Brussel)
Aannemer : Cei-Construct
Studiebureau : M & A Van Wetter - Brussel
Budget : � 8.000.000,-
Momenteel wordt het gebouw gebruikt door het Institut De Mot-Couvreur, een franstalige stedelijke school waar technisch en beroepsonderwijs wordt gegeven.
In die tijd bevonden alle handelaars in groenten en fruit zich in de omgeving van het waterbekken van de Vismarkt. Na het dichten van de laatste dokken in de jaren 30 en door een te kleine behuizing verhuisde de firma naar de Nieuwe Graanmarkt in 1932.
Aan de voorgevel bevinden zich 2 grote gevelversieringen met allegorische afbeeldingen die herinneren aan de oorspronkelijke bestemming van dit pand.
Door toegangsmoeilijkheden en plaatsgebrek verhuisde Van Damme opnieuw in 1974, ditmaal naar Ternat.
Het gelijkvloers van dit gebouw wordt momenteel gebruikt door een kledingszaak.
Het project Quartier Latin - een samenwerkingsproject tussen 7 Nederlandstalige hogescholen en universiteiten - zorgde voor meer studenten die (kunnen komen) wonen in de omgeving van de Dansaertstraat. Het werd opgericht in 1999 en wil op termijn een 1000-tal studentenflats aanbieden in de binnenstad.
Papenvest
De Papenvest was een vooruitgeschoven verdedigingswal (1300) buiten de eerste stadswal (1150-1250) en liep van het Begijnhof tot bij het Kartuizerklooster (in de buurt van het Bloemenhofplein).
Na de aanleg in 1350 van de tweede stadswal (op de huidige Kleine Ring) verloor de vest haar functie. De gracht werd in de 16e eeuw gedempt.
In de jaren 1960 was de buurt rond de Papenvest een volkse maar verkrottende wijk. In 1964 sloopte de stad een belangrijk deel en verving het door een reeks woondozen van de Brusselse Haard, een sociale huisvestingsmaatschappij. De overheid had plannen om de hele buurt af te breken en vol te zetten met soortgelijke hoogbouw, maar heeft hier uiteindelijk van afgezien. Door deze onduidelijke situatie bleef de wijk er verwaarloosd bij liggen en werkte dit demotiverend voor priv�-initiatief in de buurt.
Pas in 1998 kwam hierin verandering. In het kader van een wijkcontract richtte de stad het kruispunt met de Hopstraat in als wijkspeelplein met bomen en een windsculptuur (voorstelling van de patroonheilige Sint-Michiel). Richting Nieuwe Graanmarkt startte de Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij van Brussel (GOMB) midden 1999 met de vervanging van enkele verkrotte gebouwen door appartementen, winkels en met een politieantenne op de gelijkvloerse verdieping (zie ook Gebouwen n�15). Sluitstuk van het wijkcontract is een sporthal tussen de 5 blokken die in december 2002 de deuren opende. Op het dak van deze hal zou 's nachts een sterrenhemel te zien zijn.
De woonblokken van de Brusselse Haard zijn inmiddels toe aan een dringende sanering. Het vorige stadsbestuur bestudeerde de mogelijkheid om de hoogbouw te vervangen door een laagbouw. Als de open ruimte optimaler benut zou worden, kunnen het aantal woningen behouden blijven. Andere mogelijkheid is een renovatie, gekoppeld aan een inkrimping van 8 naar 5 verdiepingen. Het aantal appartementen zou drastisch verlagen, maar dit zou de goedkoopste oplossing zijn. Met de verkiezingen van 2000 en de installatie van een nieuw stadsbestuur, is de renovatie op de zeer lange baan geschoven.
Hopstraat
Tijdens de 1e helft van de 19e eeuw werden binnen de Vijfhoek de laatste open ruimten en bleekweiden verkaveld. Zo werd in 1838 de Hopstraat verlengd tot in de Bummel, een open gebied binnen de stadswal. Vandaag wordt deze straat richting kanaal gedomineerd door enkele industri�le gebouwen. De industri�le bakkerij Dandoy bakt in het n�24 haar bekende pain � la grecque (verkeerdelijk vertaald van Bruut van de Gr�cht). N�26-30 herbergden de voormalige Papeteries G�n�rales Belges Ed. Haseldonckx (1912-1940, architecten F.Bodson en Joseph Diongre), terwijl n�47 met de drukkerij van L'Echo de la Bourse (1930, G.Chambon en JF.Collin) een zeldzaam voorbeeld is van Nieuwe Zakelijkheid in Brussel. In 1999 werd dit gebouw aangekocht op een beurs voor collectieve aankopen.
Duivelshoek
Na de doortrekking van de Hopstraat evolueerde de Bummel tot de volkswijk Duivelshoek met beluiken, pakhuizen en ateliers. Tot in de jaren '60 kwamen heel wat verkopers van fruit, kastanjes of caricollen (zeeslakken) uit de Duivelshoek.
Varkensmarkt
Tot in 1832 was de Varkensmarkt gescheiden van de kaaien door Het Veerhuys waar de reizigers naar Antwerpen inscheepten. Het elegante barokke gebouw stond naast het handelsgebouw 'Het Zeepaard' uit 1680 dat op de hoek met de Baksteenkaai staat en dat in 1890 onder impuls van burgemeester Charles Buls werd afgebroken en volledig heropgebouwd. Het Zeepaard stond enkele jaren geleden nog te koop, maar is intussen aan het verkrotten.
Net voor de Eerste Wereldoorlog besliste de stad Brussel om de straten tussen de voorhaven en de Beurs in het stadscentrum te verbinden en te verbreden. Hiervoor werd de ene zijde van de Varkensmarkt afgebroken en de L�on Lepagestraat aangelegd. Vandaar dat er hier heel wat gebouwen zijn uit het Interbellum
Brukselbinnenstebuiten
De Grote Winker Prins
www.ilotsacre.be