ChÜÖng II

(ti‰p theo)

ChiŠu hôm Çó, hai bän phúc trình chi ti‰t cûa phiên h†p nÀy t§i tay Tòa ñåi sÙ MÏ. M¶t bän do Phø Tá an ninh cûa ông ThiŒu. TÜ§ng Quang ÇÜ®c yêu cÀu báo cáo nh»ng gì Çã xäy ra ª Phû T°ng ThÓng. ThiŒu vÅn bi‰t nhÜ vÆy. Và còn khuy‰n khích ông nÀy làm nhÜ m¶t nhân viên CIA tåi Çây n»a. Nh© Çó mà ông ThiŒu ÇiŠu Ç¶ng ÇÜ®c m¶t vài ngÜ©i MÏ cûa Tòa ñåi sÙ trong lúc h† vÅn tÜªng h† là "thÀy" trong trò chÖi nÀy. NgÜ©i ViŒt Nam bên nào cÛng th‰ Çã có m¶t kinh nghiŒm lâu Ç©i vŠ nghŠ gián ÇiŒp rÒi, cä nhÎ trùng lÅn tam trùng ! NgÜ©i MÏ thì m§i Çây thôi.

Bän báo cáo thÙ hai xuÃt phát tØ m¶t trong nh»ng thành viên cûa phiên h†p vØa rÒi.
Có rÃt nhiŠu s¿ "thoát tin" nhÜ vÆy ª SàiGòn và Hoa thånh ñÓn, và có nhiŠu ngÜ©i "bán tin" nhÜ vÆy chung quanh T°ng ThÓng, Thû TÜ§ng, và nh»ng ngÜ©i có trách nhiŒm hành chánh và quân s¿. CIA Çã gài rÃt nhiŠu máy thu âm trong dinh T°ng ThÓng. H† tin ch¡c r¢ng trong hàng thân cÆn cûa ông ThiŒu phäi có m¶t ngÜ©i làm viŒc cho Hà N¶i . Ai ? Quang, Häo, hay m¶t ngÜ©i nào khác ?

T°ng Tham MÜu TrÜªng Liên Quân Çã ÇÜ®c thông báo vŠ nh»ng quy‰t ÇÎnh cûa phiên h†p quan tr†ng vØa qua. Ông ta Çã nhÆn ÇÜ®c chÌ thÎ, và ông chuÄn bÎ Ç‹ thuy‰t trình cho nh»ng ngÜ©i khách MÏ quan tr†ng.

Ngày 9 tháng giêng, trong gian phòng thuyŠt trình r¶ng l§n cûa B¶ T°ng Tham MÜu, tÜ§ng Viên t°ng k‰t cho các sï quan cûa ông m¶t bän phúc trình dài 11 trang. Ông thông báo k‰t luÆn : "m¶t cu¶c tÃn công quân s¿ Çåi quy mô cûa B¡c ViŒt", m¶t cu¶c tÃn công mà T°ng ThÓng Çang ch© Ç®i."

NgÜ©i ta nói tÜ§ng Viên "che dù" m¶t ti‰ng lóng cûa gi§i quân s¿ ViŒt Nam . Ông không có sáng ki‰n mà cÛng không có khä næng phân tách hay giäi Çoán tình hình mà lë ra ª cÜÖng vÎ cûa ông là phäi có ÇÀy Çû. Ông nhanh chóng chÃp nhÆn là B¶ Tham MÜu cûa ông hoåt Ç¶ng trong vai trò cûa m¶t cÖ quan tÜ vÃn, m¶t nhiŒm vø mà bÃt cÙ m¶t Çåi tá quèn nào cÛng Çäm trách ÇÜ®c . Phäi chæng Çó là cái giá phäi trä Ç‹ ÇÜ®c ngÒi mãi ª chÙc vø nÀy ? Ông thích ngÒi thiŠn (yoga) hÖn là Çi thanh tra ch§p nhoáng ngoài m¥t trÆn, v§i m¶t tÜ§ng Çi tÜ§ng ÇÙng khá ÇËp lúc nào ÇÀu cÛng Ç¶i mÛ ÇÕ cûa binh chûng nhäy dù. Ông không khúm núm nhÜng chÎu vâng l©i. TÜ§ng Quang cÓ vÃn an ninh, là ngÜ©i soån k‰ hoåch Çåi cÜÖng vŠ chi‰n lÜ®c và chi‰n thuÆt cho ông ThiŒu. Sau khi T°ng ThÓng chÃp thuÆn thì ông Quang chuy‹n lÎnh thi hành xuÓng cho B¶ T°ng Tham MÜu. Chính ông Quang Çã cho lŒnh tr¿c thæng vÆn Ç° 200 biŒt kích dù xuÓng PhÜ§c Bình Çang bÎ bao vây.

Ngày 17 tháng giêng, ông Viên nhÆn ÇÜ®c m¶t bän phúc trình cûa tÜ§ng TrÀn væn Trung, T°ng cøc trÜªng T°ng Cøc Chi‰n Tranh Chánh TrÎ . Bän phúc trình ÇÜ®c chuy‹n Ç‰n Thû TÜ§ng và T°ng ThÓng, và ngày hôm sau nó cÛng Ç‰n tay ñåi sÙ Hoa Kÿ .

Bän phúc trình nghiên cÙu vŠ k‰ hoåch cûa c¶ng sän trong næm 1975:

" Chi‰n dÎch nÀy có th‹ së chÃm dÙt vào tháng 6 dl. Nh¢m ti‰n chi‰m m¶t sÓ quÆn và tÌnh, nhÃt là thu¶c các tÌnh Tây Ninh, PhÜ§c Long, Bình Long, Ki‰n TÜ©ng và Ki‰n Phong" C¶ng sän së cÓ c¡t ÇÙt ViŒt Nam C¶ng Hòa theo m¶t con ÇÜ©ng kéo th£ng tØ Kontum xuÓng miŠn duyên häi Quäng Nam. Trong nh»ng tháng sÃp t§i h† së tìm cách phá cho nŠn kinh t‰ cûa MiŠn Nam y‰u Çi. H† së ÇÒng loåt tÃn công các cÀu, các kho nhÃt là kho Çån và Ç¥c biŒt nh»ng cÖ sª thu¶c kÏ nghŒ dÀu hÕa. H† cÛng së cÄn thÆn vì h† cÛng muÓn gi» cÖ cÃu hå tÀng Ç‹ h† së còn khai thác và xº døng ÇÜ®c m¶t khi h† n¡m ÇÜ®c quyŠn hành ª Çây. H† së tåo cÖ h¶i Ç‹ b¡t MiŠn Nam phäi nhÆn cä triŒu dân di cÜ. Và lÒng các n» cán b¶ Çäng vào các tråi di cÜ k‹ cä các tråi di cÜ cÛ, Ç‹ tåo bi‰n loån. C¶ng sän së nuôi dÜ«ng các phong trào chÓng ông ThiŒu Ç‹ ông không th‹ ra Ùng cº næm vào tháng 11 næm 1975. H† së hô hào : "Chi‰n tranh vÅn ti‰p diÍn khi nào ông ThiŒu còn ª chánh quyŠn" . Nh»ng t° chÙc cûa c¶ng sän nhÜ thanh niên phø n» và trí thÙc së h®p tác v§i phong trào " Çòi Hòa bình" ª Hoa Kÿ Ç‹ ngæn cän T°ng ThÓng Ford không cho viŒn tr® quân s¿ cho MiŠn Nam . Trong chi‰n dÎch nÀy c¶ng sän hy v†ng së dùng nh»ng c¿u tù binh MÏ. N‰u k‰ hoåch và chÜÖng trình hành Ç¶ng nÀy ÇÜ®c thi hành thì vào khoän tháng 6/1975 ViŒt Nam C¶ng Hòa b¡t bu¶c së phäi kš m¶t hiŒp Ü§c khác và së phäi chÎu thành lÆp m¶t chánh phû liên hiŒp. ChØng Çó nh»ng toán tuyên truyŠn së cÓ g¡ng xé nát tÃt cä các ÇÖn vÎ cûa QLVNCH. Nh»ng Çåi bi‹u c¶ng sän trong chánh phû liên hiŒp së tåo thêm nhiŠu khó khæn trong m¶t hay hai næm, và cái Chánh Phû Çó së bÃt l¿c , các thành viên c¶ng sän së tØ nhiŒm, và m¶t Chánh Phû khác së ÇÜ®c thành lÆp: Chánh Phû Ç¶c lÆp "QuÓc Gia Dân Chû C¶ng Hòa MiŠn Nam ViŒt Nam" m¶t Chánh Phû "cÃp ti‰n, xã h¶i cûa giai cÃp vô sän" . Và ba bÓn næm sau, m¶t "chánh phû Ç¶c tài" th¿c hiŒn viŒc thÓng nhÃt hai miŠn Nam B¡c së thay th‰ Chánh Phû cûa giai cÃp vô sän kia.

Chung quanh ông ThiŒu, ngÜ©i ta tin là c¶ng sän së tÓn ít nhÃt 2 hay 3 næm n»a. Chánh Phû ViŒt Nam C¶ng Hòa tuy là cô ÇÖn nhÜng së ÇÙng v»ng. CÀn nhÙt là tình hình kinh t‰ phäi tÓt ÇËp hÖn. Các t°ng b¶ trÜªng phäi gia tæng tuyên bÓ khích lŒ thêm lên. ñ¥c trách vŠ kinh t‰ ông Häo cam k‰t së gia tæng xuÃt cäng. BÎ hÓi thúc, ông nói g° và ngÜ häi sän có th‹ së mang vŠ 100 triŒu mÏ kim h¢ng næm. Ông nói hÖi quá: trong næm 1974 MiŠn Nam phäi nhÆp cäng 929 triŒu mÏ kim và chÌ xuÃt cäng ÇÜ®c 76 triŒu. NgÜ©i ta Ç° cho Chánh Phû ÇiŠu hành lãnh v¿c kinh t‰ không tÓt, ngó lÖ các cu¶c mua bán ngoåi tŒ và ch® Çen.

Hãy noi gÜÖng cá nhân ông Häo: "hành Ç¶ng có Çåo ÇÙc"

Ông cùng v§i ñô trÜªng SàiGòn Çi kh¡p các ch®, nh»ng nÖi có chÙa hàng lÆu thu‰, thuÓc lá, rÜ®u tây, hàng ngoåi , máy thu phát âm thanh c¿c chính xác .... ông cÓ thuy‰t phøc ngÜ©i bán là nên chÃm dÙt chuyŒn mua bán bÃt h®p pháp nÀy Çi, ÇiŠu làm cho ngÜ©i ta vØa kinh ngåc vØa tÙc cÜ©i. Trong s¿ ngây thÖ nÀy ít nhÃt ông cÛng Çã tÕ ra thành thÆt. Cä ngÜ©i mua và ngÜ©i bán ai cÛng cÜ©i. Báo chí nghiêm kh¡c chÌ trích ông Phó Thû TÜ§ng : t© ñiŒn Tín vi‰t: nh»ng chuy‰n Çi dåo ch® cûa ông Phó Thû TÜ§ng Häo ÇÜ®c chi‰u trên vô tuy‰n truyŠn hình là hành Ç¶ng có tánh cách "cÓ tình khoa trÜÖng".

NgÜ©i dân ÇÙng Ç¡n ai cÛng bi‰t là n‰u có tham nhÛng, hÓi l¶, Ç‹ ÇÜ®c giÃy phép nhÆp cäng hÆu hï hay giÃy phép xây cÃt bØa bäi, ho¥c chuyŒn mua bán ngoåi tŒ v..v.. thì nh»ng thÙ toan tính Çó không ai dåi gì Çem ra ngay gi»a ch® Çâu.

Ÿ "ch® tr©i" nÖi các món hàng Çánh c¡p, hàng lÆu thu‰... ÇÜ®c bày bán lÅn l¶n v§i m†i thÙ l¥t v¥t v§i giá hå, ngÜ©i ta mua Çi bán låi Çû m†i loåi hàng tØ chi‰c máy thu thanh c¿c nhÕ Ç‰n bàn máy Çánh ch», ÇÒ trÆn, và ÇÒ lót b¢ng väi kaki, tØ ÇÒ h¶p, thÙc æn khô cûa binh sï Ç‰n nh»ng máy khoan ÇiŒn cÀm tay xuÃt xÙ tØ California Ç‰n nh»ng Çôi giày da cá sÃu cûa ñài Loan. Trên quÀy hàng Çû loåi xà phòng còn nguyên xi trong h¶p n¢m lÅn v§i các mÛ lÜ«i trai. "ThÜ®ng vàng hå cám" thÙ gì cÛng có, tÓt xÃu gì cÛng có..... nhÜng tØ khi 500.000 lính MÏ hÒi hÜÖng rÒi thì " ch® tr©i" mua bán hÖi ‰ Äm..

VŠ khách hàng thì ª ch® tr©i nÀy, ngÜ©i ta nhÆn thÃy Çû m†i tÀng l§p ngÜ©i trong xã h¶i , giàu sang có, nghèo hèn có, dân quê tØ các tÌnh MiŠn Tây lên có, tØ các tÌnh miŠn ñông giáp gi§i Cam BÓt xuÓng có, công nhân và th® thÀy cûa hàng ngàn công ty ª SàiGòn có, quân nhân m¥c quân phøc có, sï quan và binh sï ngoåi quÓc thu¶c Ñy H¶i QuÓc T‰ có... Ngoài ra ngÜ©i ta còn nói nhiŠu vŠ m¶t sÓ không ít "cao bÒi", quÀn Óng túm, tØng c¥p tØng c¥p lÜ®n qua lÜ®n låi Çèo nhau trên các xe Honda, Ç‹ thØa cÖ h¶i Çông ngÜ©i chôm món nÀy chÌa món n†... Çôi khi làm phiŠn khách du lÎch. M¶t sÓ ngÜ©i ngoåi quÓc thÜ©ng nhìn bŠ ngoài hào nhoáng, thÖ m¶ng, khó thÃy nh»ng gì Än kín cûa thành phÓ. Ÿ SàiGòn phäi trên 100 tiŒm thÜÖng mãi m§i có m¶t tiŒm hút thuÓc phiŒn, trên 1000 tiŒm æn hay chåp phô m§i có m¶t quán nhäy. ñô thành Saigon r¶ng l§n v§i Gia ñÎnh, Ch® L§n và các quÆn ngoåi thành, ngoåi ô, có khoän tØ 3 triŒu 500 ngàn Ç‰n 4 triŒu dân, trong Çó có m¶t sÓ tØ các tÌnh Ç° vŠ, Ç‰n, ª m¶t th©i gian, rÒi Çi... không cÓ ÇÎnh.

Du khách thÜ©ng hay chÖi ª trung tâm thành phÓ, chung quanh dinh ñ¶c LÆp, nhà bÜu ÇiŒn trung ÜÖng, nhà th© chánh tòa, ÇÜ©ng T¿ Do con ÇÜ©ng chính Çi th£ng tØ nhà th© ñÙc Bà Ç‰n Sông SàiGòn là nÖi có nh»ng nhà hàng n°i. Du khách Çi dåo chÖi chung quanh ch® SàiGòn và các khách sån, nhÜ Continental mà ngÜ©i chû Philippe Franchini kín Çáo ª ngay tåi Çó, Caravelle tÓi tân có máy ÇiŠu hòa và ngang Çó là Graham Greene.... Du khách thÜ©ng æn ª các nhà hàng do ngÜ©i Pháp hay ngÜ©i Corse làm chû, và giao dÎch v§i 18 chi nhánh ngân hàng ViŒt Nam ho¥c 14 ngân hàng ngoåi quÓc..

Gi§i quÓc t‰ sang tr†ng thì ª nn»ng khu ÇËp hÖn, ª quÆn 3 và quÆn 1, nÖi Çó ÇÜ©ng sá såch së hÖn v§i nh»ng hàng cây cao bóng mát hai bên ÇÜ©ng, có nh»ng biŒt th¿ tráng lŒ kín c°ng cao tÜ©ng, v§i nh»ng hàng rào cây xanh ng¡t, bông hoa cây ki‹ng. ñây cÛng là khu gia cÜ cûa gi§i thÜ®ng lÜu trí thÙc , công chÙc cao cÃp, ngÜ©i Âu Châu, NhÆt Bän và Hoa Kÿ. ñÜ©ng phÓ ª Çây rÃt yên tïnh nhÜ chìm trong giÃc ngÛ trÜa vÆy vì ít ngÜ©i qua låi. Trong cu¶c chi‰n mà B¡c ViŒt g†i là "chÓng MÏ cÙu nÜ§c" hay là "cu¶c kháng chi‰n thÙ hai", hàng træm hàng ngàn ngÜ©i MÏ cÜ trú ª SaiGon. Ngoài các khách sån hay trong doanh tråi, h† còn thuê hay mua nhà ª nh»ng khu sang tr†ng và yên tïnh nÀy, m¶t di sän ki‰n trúc rÃt ÇËp cûa ngÜ©i Pháp Çã Ç‹ låi cho ViŒt Nam .

NgÜ©i dân SàiGòn thì ª các nÖi khác, nhÜ quÆn 5 quÆn 7 Òn ào Çông Çúc hÖn, chen chúc nhau dài theo các con ÇÜ©ng nhÕ hËp hÖn, có khi không ÇÜ®c tráng nh¿a, không ÇÜ®c såch së l¡m. NhÜng cÛng không Ç‰n Ç‡i nghèo kh° nhÜ Calcuta hay Dacca Çâu. NgÜ©i dân SàiGòn nào mà không tìm ÇÜ®c nhà 1, 2, hay 3 phòng ª n¶i thành, không có ÇÜ®c nhà xây gåch thì h† së ª nh»ng dãy nhà xây cÃt b¢ng vÆt liŒu nhË, b¢ng cây, hay trên nh»ng nhà sàn hai bên b© råch, ho¥c trên nh»ng nhà bè, nhà n°i, trên thuyŠn bè lÜu Ç¶ng. Ch‡ nào cÛng Òn ào v§i ti‰ng Ç¶ng cÖ máy móc cûa các xÜªng thû công nghŒ, sän xuÃt ngay tåi gia Çình tØ nÒi niêu song chäo b¢ng nhôm Ç‰n m†i vÆt døng b¢ng nh¿a, m¶t loåi chÃt dëo cûa th‰ gi§i thÙ ba cÛng còn ÇÜ®c g†i là th‰ gi§i Çang phát tri‹n. Gi§i bình dân SàiGòn là th® sºa chºa Çû loåi, tØ chi‰c xe Çåp Ç‰n mô tô, tû lånh.. h† hành nghŠ ngay trong cæn nhà †p Ëp trÓng träi cûa h†, dÜ§i mái tôn nóng bÙc. Hai bên các con råch nÜ§c Çen ngòm låi còn có nh»ng cæn nhà nhÕ nhÜ ° chu¶t. TrÈ con trÀn truÒng chÖi Çùa vui vÈ vô tÜ gi»a các thùng cây, các bao lúa hay các vÆt liŒu ph‰ thäi bÄn thÌu, vÕ ÇÒ h¶p, thùng giÃy, Óng cao su ...cûa gia Çình thu nh¥t ÇÜ®c.

Ÿ cái th‰ gi§i h‡n Ç¶n nÀy trÈ con ÇÜ®c æn uÓng no Çû, nhÜng các cÖ quan y t‰ không chi‰n th¡ng ÇÜ®c bÎnh thi‰u sinh tÓ và bÎnh sÓt rét. Cu¶c chi‰n tranh và s¿ có m¥t cûa ngÜ©i MÏ Çã tåo ra ÇÜ®c m¶t s¿ phÒn thÎnh bŠ ngoài hay tåm th©i thì Çúng hÖn (mà b¶ máy tuyên truyŠn B¡c ViŒt sau 1975 g†i là "phÒn vinh giä tåo"). HÆu quä cûa s¿ phÒn thÎnh nhÃt th©i ª Çây së rÖi vào l§p ngÜ©i không ÇÜ®c Üu Çãi nÀy. Ngoài m¶t sÓ ít tråi tœ nån, không có m¶t ngÜ©i dân MiŠn Nam nào Çói h‰t. Næm 1975 ngÜ©i ta Ç†c ÇÜ®c trên báo chí các nÜ§c r¢ng MiŠn Nam ViŒt Nam vÅn còn là m¶t nÜ§c nông nghiŒp (Ç‰n 80 %) . ChÜa Çúng l¡m, vì bÎ änh hÜªng cûa chi‰n tranh, bÎ ÇÒng lÜÖng hÃp dÅn, nhiŠu nông dân ch£ng nh»ng Çã trª thành công nhân, mà còn Çã bi‰n thành th® hÒ, th® máy, th® tiŒn, th® ÇiŒn hay cä nhåc sï n»a . Các chuyên viên xã h¶i h†c cûa Hoa Kÿ Ç‰n MiŠn Nam ViŒt Nam không có thì gi© Ç‹ thÃy rõ ÇÜ®c hiŒn tÜ®ng nÀy , vì h† còn Çang bÆn v§i k‰ hoåch bình ÇÎnh, và ÇiŠu tra các tù binh viŒt c¶ng. Xã h¶i MiŠn Nam ViŒt Nam thay Ç°i, ti‰n lên lÀn lÀn v§i th‰ k› XX, có ngÜ©i nói là huy hoàng, có ngÜ©i cho là suy søp. Chi‰n tranh làm cho gia Çình ly tán, sanh ra Çï Çi‰m nhÜng cÛng tåo ra nh»ng công nhân giÕi và th® khéo, nh»ng bác sï và dÜ®c sï lành nghŠ, nhiŠu chuyên viên cÃp cao, nhÜng cÛng làm cho m¶t sÓ hàng chøc ngàn thÃt nghiŒp, phÀn l§n nhóm sau nÀy vào quân Ç¶i Ç‹ sÓng. Con sÓ công nhân ª SàiGòn ch¡c ch¡n phäi nhiŠu hÖn ª Hà N¶i.

Vì h† Çoàn k‰t ch¥t chë v§i nhau nên trên 500.000 ngÜ©i Tàu sÓng ª Ch® L§n ít có ngÜ©i thÃt nghiŒp. TØ lâu rÒi trên nguyên t¡c Hoa KiŠu bÎ cÃm buôn bán cá, thÎt, väi vóc, s¡t thép, chåp phô và gåo. H† cÛng không có quyŠn có cºa hàng tåp hóa, buôn bán xæng dÀu và chuyên chª công c¶ng. NhÜng ª ViŒt Nam luÆt lŒ là m¶t chuyŒn còn thi hành luÆt là m¶t viŒc khác. NgÜ©i Trung Hoa ki‹m soát h‰t hŒ thÓng các thÜÖng h¶i, trong Çó tÃt cä nh»ng cÖ quan an ninh mÆt vø và trÜ§c h‰t là CIA, khó mà tuy‹n ÇÜ®c ngÜ©i l¡m. Trên th¿c t‰ ngÜ©i Trung Hoa nhÜ các thÀu khoán, các ngÜ©i làm viŒc , ÇŠu núp kín dÜ§i tên h† ViŒt Nam nên h† ÇŠu có ru¶ng , là chû các hãng xÜªng, sän xuÃt tØ b¶t, dÀu æn, ÇÒ h¶p v.v.. Ç‰n cä nÜ§c m¡m n»a, h† còn là chû khách sån, các tiêm æn, nhà hàng sang tr†ng, các tiŒm "låc son" (bán ÇÒ s¡t ÇÒ ÇÒng ), và các tiŒm bán th¿c phÄm. Nh»ng ngÜ©i bán dåo, các tiŒm bán thÙc æn thÙc uÓng ÇÀy rÅy kh¡p m†i nÖi kh¡p các thành phÓ. H† còn có chân hay làm chû m¶t sÓ l§n công ty xuÃt nhÆp cäng, các hãng buôn sï bán lÈ. TÃt cä nh»ng dàn x‰p tính toán trong viŒc mua bán ÇŠu ch¡c ch¡n và khä tín vì trong chuyŒn làm æn l§n nhÕ có dính dÃp Ç‰n tiŠn båc, thì m¶t l©i nói cûa ngÜ©i Tàu dù không có giao kèo kh‰ Ü§c ÇŠu ch¡c nhÜ Çinh Çóng c¶t, ÇŠu là vàng. H† liên låc ch¥t chë v§i m†i ngân hàng, m†i công ty tín døng ngoåi quÓc, tØ Bangkok Ç‰n Singapore, Hong Kong, ñài B¡c. Không gì qua ÇÜ®c ngÜ©i Tàu khi muÓn chuy‹n tiŠn ra ngoåi quÓc, hay muÓn Ç°i tiŠn ViŒt Nam ra mÏ kim, ÇÒng quan thøy sÌ, hay ÇÒng mark cûa ñÙc v.v.. mà không cÀn phäi Çi qua sª HÓi ñoái.

Ÿ Ch® L§n, ngÜ©i ta không thÃy m¶t bi‹u ng» nào cûa chánh phû. Bây gi© thì ª thû Çô Çang có treo m¶t bi‹u ng» m§i: "PhÜ§c Long së ÇÜ®c tái chi‰m". Bi‹u ng» m§i toanh, ÇÜ®c treo ª trÜ§c các công sª.

Còn rÃt ít ngÜ©i chú š Ç‰n "BÓn Không" cûa ông ThiŒu :

- "Không thÜÖng thuy‰t v§i ÇÎch" còn có š nghïa gì n»a sau bao nhiêu th©i gian dài ª bàn h¶i nghÎ Ç‹ Çi Ç‰n HiŒp ñÎnh Paris 1973.

- " không công nhÆn c¶ng sän ª MiŠn Nam ViŒt Nam " : Çi‹m chánh trÎ cæn bän cûa T°ng ThÓng ThiŒu.

- "Không có Chánh Phû Liên HiŒp", khi m¶t ÇiŠu khoän cûa HiŒp ñÎnh Çã có d¿ trù m¶t H¶i ñÒng Hòa Giäi Dân T¶c .

-"Không nhÜ®ng m¶t tÃt ÇÃt cho c¶ng sän " , trª thành chua chát sau khi mÃt PhÜ§c Bình....và tÌnh PhÜ§c Long.

CÛng tÜÖng t¿ nhÜ ª MiŠn B¡c , ª MiŠn Nam các bi‹u ng» ÇÜ®c dán, treo hay vë lên tÜ©ng. NhÜ: "ñØng bán gåo cho c¶ng sän" hay "ñØng nghe nh»ng gì c¶ng sän nói mà hãy nhìn nh»ng gì c¶ng sän làm", ho¥c " H®p tác v§i c¶ng sän là t¿ mình uÓng m¶t viên thuÓc Ç¶c có b†c ÇÜ©ng" v.v...

Ÿ SàiGòn n‰u không có nh»ng hình thÙc tuyên truyŠn nhÜ vÆy, không có các bän tin tÙc truyŠn thanh truyŠn hình, không có báo chí, tin ÇÒn, chuyên nhãm nhí .. ª kh¡p các quÆn, không có binh sï m¥c quân phøc... thì ngÜ©i ta có th‹ không nh§ gì Ç‰n chi‰n tranh.

ñôi khi ngÜ©i ta nghe ti‰ng Çåi bác b¡n ª xa xa, nhÜng không còn có nh»ng vø Ç¥c công hay n° mìn ª SàiGòn n»a, hàng rào këm gai Çã rÌ sét , bao cát thì rách và lính gác trÜ§c quÆn hay doanh tråi thì th© Ö, thÜ©ng ngÒi nhiŠu hÖn ÇÙng. May m¡n thay cho SàiGòn m¶t thû Çô yên tïnh lå lùng trong cu¶c chi‰n, SàiGòn có m¶t vÈ ÇËp duyên dáng, vui tÜÖi, ÇÀy nh¿a sÓng.

Vào bu°i sáng s§m tinh sÜÖng êm dÎu, SàiGòn thÙc dÆy nhÜ m¶t Çóa hoa vØa hé nª.. GiÓng nhÜ các Çô thÎ l§n ª Á Châu, dân chúng tØ ngoåi ô Ç° vŠ trung tâm thành phÓ. Cänh sát m¥c ÇÒng phøc xám b¡t ÇÀu Çi tuÀn rÕn.. gi»a ti‰ng gáy rân tr©i cûa vô sÓ bÒ câu, Các bà b¡t ÇÀu nhóm lºa ÇÓt lò. Mùi than, cûi hòa lÅn v§i mùi nÜ§c lèo thÖm ngát, mùi xæng, mùi nÜ§c m¡m. ñ‹ Çi làm viŒc, già trÈ gì các ông cÛng m¥c quÀn dài áo sÖ mi ÇËp, các bà thì Ç¶i nón lá, các cô thì m¥c áo dài mÜ®t mà.. Xe Çåp và xe g¡n máy chåy chÆt cä ÇÜ©ng, Các quÀy hàng bày ÇÀy kËo, thuÓc lá, kính râm, nÜ§c hoa, kem Çánh ræng, Ãm tích, bút máy, thau chÆu, cä chim n»a..TÃt cä hàng hóa b¢ng mÛ nh¿a màu s¡c r¿c rª ki‹u Á ñông làm cho ngÜ©i PhÜÖng Tây lóe m¡t. NgÜ©i ta mua bán, Ç°i chác, sºa ch»a .. ª Çây có mùi dÀu båc hà, ch‡ kia mùi nÜ§c ti‹u.. Ch® nào cÛng ÇÀy ngÆp hàng hóa, nhÃt là ch® trung ÜÖng. Dâu, cam, trái väi, bÜªi, §t, khoai, rau muÓng, hành, cà rÓt không thi‰u thÙ gì cä, và nhiŠu n»a. NgÜ©i mua trä giá không phäi Ç‹ cho vui mà th¿c s¿ Ç‹ tìm giá hå. TØ sáng t§i chiŠu, lÜu thông tÃp nÆp, tÃt bÆt và vui nh¶n. NgÜ©i ta tôn tr†ng phø n» hÖn là tín hiŒu Çèn lÜu thông. Xe bušt và xe khách ÇÀy ngÜ©i m¥c dÀu Çã cÛ. Xe Çåp, xe g¡n máy , mô tô, n° rÀn tr©i chåy chen v§i t¡c xi, nh»ng xe Renault 4 ng¿a, cÛ k› màu xanh mà ÇÒng hÒ tính tiŠn không bao gi© nhäy. Tài x‰ cÙ vô sÓ 2 rÒi v†t... SàiGòn là thành phÓ cûa xe Honda, cûa xe Peugeot, cûa xe Renault. Khoän 8 gi© thì ngÜ©i ta thÃy tài x‰ ViŒt Nam trên nh»ng xe Ford Pinto Çen cûa MÏ. Ai cÛng bi‰t r¢ng nh»ng ngÜ©i MÏ ngÒi cånh tài x‰ ViŒt Nam là nhân viên cûa CIA. Xe Ford Pinto Çen là loåi xe Üa thích hay chánh thÙc cûa cÖ quan nÀy. Nh»ng ngÜ©i Tây PhÜÖng khác , nhÃt là ngÜ©i Pháp thì thÜ©ng dùng xe La Dalat hay Méhari. Các xe ba bánh thì chuyên chª các thùng hàng mà h† ràng bu¶c cao ngÃt lên, nhÜng thæng b¢ng nhÜ hát xiŒc vÆy. NgÜ©i ta bÎ chÆn låi hoài, rÒi ngÜ©i ta nhÆn kèn in Õi, ngÜ©i ta v†t lên, càu nhàu lÃy lŒ. M¶t ÇÙa trÈ, hai ÇÙa bé, có khi ba.. ÇÜ®c Çèo phía sau xe, cÜ©i Çùa t¿ nhiên. Ÿ trung tâm thành phÓ ÇÜ®c ghi nhÆn là có nhiŠu ngÜ©i ƒn ñ¶, Có khoän tØ 3000 Ç‰n 4000 dân ƒn ª SàiGòn. H† Ç‰n Çây tØ Coromandel, tØ Malabar, tØ nh»ng chi nhánh thÜÖng måi cûa Pháp. H† chuyên nghŠ mua bán ngoåi tŒ. Vì là dân cho vay chuyên nghiŒp nên h† Ç°i tiŠn n¥ng l©i kinh khûng. Dân Hindous thÜ©ng có thông hành Pháp, và ngÜ©i ta thÜ©ng mÜ§n nh»ng ngÜ©i Hindous nÀy, Çôi khi cÛng có vài ngÜ©i dân Sikh Ç‹ gác Çêm các cÖ sª thÜÖng måi quan tr†ng nhÜ kho hàng hay các khách sån l§n nhÜ Continental.

Có vài trÈ nhÕ khoäng 12 hay 13 tu°i ÇÀu thÜ©ng chåy quanh theo ngÜ©i ngoåi quÓc Ç‹ gå Ç°i tiŠn hay gå tìm gái hay gå bán änh khÕa thân.

Có nh»ng trÈ khác l§n hÖn rû rê Çi tiŒm hút. Nh»ng ngÜ©i sành ÇiŒu thì thÜ©ng ch†n khách sån HÜng ñåo, HÜng ñåo 1 hay HÜng ñåo 2 , nÖi Çây có nh»ng cô gái m¥c áo lót ra ti‰p khách. Cu¶c chi‰n thÜ©ng vÙt vào thành phÓ Çû hång ngÜ©i , tØ ngÜ©i quân nhân v§i b¶ quân phøc mà không có súng Óng, t§i nh»ng kÈ vô công r°i nghŠ, nh»ng ngÜ©i chåy áp phe. Các anh lính thÜ©ng tän b¶ tay n¡m tay, giÓng nhÜ b¶ Ç¶i ª Hà N¶i . SÏ quan thì có vÈ quan tr†ng hÖn Çi xe Jeep hay xe chÌ huy. ñ‰n khoäng gi»a trÜa, hÖi nóng phû m¥t ÇÜ©ng , không khí dày Ç¥c , n¥ng nŠ.. oi bÙc. ñâu Çó có ti‰ng còi hø cûa m¶t xe cÙu thÜÖng.

Ÿ tiŒm cà phê Givral, "ba chàng ng¿ lâm pháo thû" Çang nhâm nhi ly cà phê ÇÀu tiên trong ngày. VÜ®ng và Cao Giao Çang nghe …n nói chuyŒn, có vÈ chæm chú và n‹ phøc, Çôi lúc kinh ngåc vì tÀm nhìn quá r¶ng và quá chính xác cûa ngÜ©i bån.

Quá trÜa thì các råp chi‰u bóng ÇÀy khách. Phim chi‰n tranh thì quá ph° thông, nhÜng cách Çây chØng ba bÓn chøc cây sÓ ngÜ©i ta có th‹ nghe thÃy tÆn m¡t trÆn chi‰n thÆt s¿, tåi sao phäi xem phim ? Có lÈ vì phim nó có hÒi k‰t cu¶c. Ÿ SàiGòn ngÜ©i ta sÓng bên lŠ cu¶c chi‰n, nhÜng không th‹ quên cu¶c chi‰n ÇÜ®c . NgÜ©i nào cÛng bi‰t là cu¶c chi‰n chÜa chÃm dÙt và không m¶t ai bi‰t nó së chÃm dÙt lúc nào và nhÜ th‰ nào .

NgÜ©i ta ít Çi xem nh»ng cu¶c tri‹n lãm do cÖ quan væn hóa các Tòa ñåi sÙ t° chÙc vì các cÖ quan nÀy cÛng chi‰u phim tài liŒu hÃp dÅn l¡m. NhÜ H†c ViŒn Pháp së chi‰u "BÓn træm phát" ngày 7 tháng giêng, "Jules và Jim" ngày 9, "Cesar và Rosalie" ngày 10. Trung tâm SàiGòn cÛng nhÜ Hà N¶i ÇŠu có lÓi ki‰n trúc cûa Pháp. NhÜng các sinh viên bây gi© không còn ai nói ti‰ng Pháp n»a. Trong nh»ng næm gÀn Çây, ti‰ng Anh thông døng hÖn Ç‹ bÜ§c vào các hŒ thÓng hành chánh hay quân s¿.

Nh»ng ngÜ©i dân tÎ nån Ç‰n tØ PhÜ§c Long tØng nhóm nhÕ, Çi b¶ có, Çi xe cÛng có, vài nhóm quá giang xe quân Ç¶i. H† không làm rÓi loån thành phÓ.

Không nhÜ các thành phÓ l§n khác nhÜ ñà N¤ng hay Hu‰, SàiGòn gÀn nhÜ ÇÙng ngoài cu¶c chi‰n vÓn thÜ©ng xäy ra xa thû Çô, trên vùng Cao Nguyên, trong ÇÒng ru¶ng hay tÆn các làng måc xa... Ÿ nh»ng nÖi Çó cÛng có ÇÀy Çû vÆt døng b¢ng mû, b¢ng nh¿a nhÜng không có Çèn nê ông vì không có ÇiŒn. TrÈ con gi» trâu thÜ©ng Çi b¡t cua cá trên các b© Çê ru¶ng hay trong các ao. Ÿ SàiGòn m¶t ti‰ng súng thôi cÛng làm cho ngÜ©i ta bu låi. NhÜng ª trong ÇÒng ru¶ng, phäi là m¶t ti‰ng bom n° hay m¶t Çån pháo n° bên cånh m§i làm cho các chú bé nÀy ngÄng ÇÀu lên nhìn. B†n chúng Çánh giá s¿ nguy hi‹m b¢ng thính giác. Dân làng cÛng vÆy, h† tìm cách sÓng bên lŠ cu¶c chi‰n, Ç‹ làm viŒc, Ç‹ tìm nguÒn nÜ§c mà trÒng tr†t, Ç‹ mà sÓng và ÇÜ®c sÓng còn. V§i nh»ng Çàn heo Çen và Çàn gà chen chúc dÜ§i gÀm giÜ©ng, dân làng dù sÓng trong nh»ng cæn nhà tranh hay nhà gåch, h† vÅn có Çû nh»ng máy thâu thanh nhÕ Ç‹ nghe ÇÜ®c tin tÙc Çû loåi và âm nhåc. Ngay næm 1975 cÛng nhÜ nh»ng næm trÜ§c , 1965, 1955. hình änh cûa làng måc trong MiŠn Nam là nhÜ th‰, không giÓng nhÜ làng måc ngoài B¡c ViŒt , Ÿ MiŠn B¡c có ÇÜ®c mÃy mi‰ng tôn d®n sóng trên mái nhà là ÇiŠu hi‰m có.

*******

(ChÜÖng III)

Trª vŠ: trang Møc Løc