KARINA TRINIDAD

Ang Kasal nina Ka Amante at Ka Laura

 

 

BUKAS ANG KASAL nina Ka Amante at Ka Laura. Nakagayak na ang kampong pagdarausan nito. Ngayong umaga ay nagpaalam muna si Ka Amante kay Ka Laura at sa mga kasama para salubungin at kausapin ang kanyang magiging bayaw sa isang bahay ng masang maagwat ang kaunti mula sa kampo.

“Ingat lang, comrade!” ang halos pareparehong bilin ng mga kasama kay Ka Amante sapagkat may balita ng kilos ng kaaway sa paligid.

Mas maagap si Gorio—ang kanyang magiging bayaw—sa kanilang tagpuan.  Malayo pa si Ka Amante ay tanaw na siya ni Goriong palingalinga, hanggang magkatanawan sila pareho.  Nagbatian sila ng tango at ngiti. Mayamaya lang ay nag-uusap na silang nakaupo sa isang bangkong kahoy sa labas ng bahay ng masa.

“Kumusta ba, bayaw!” naunang umimik si Gorio at tinapik pa sa balikat si Ka Amante. “Ninenerbyos ka na ba?”

Tumawa lang si Ka Amante.

Hindi pa sila tapos sa unang paksa ng pag-uusap—kung sino ang hihila ng baboy mamayang hapon papasok sa kampong pagkakasalan, kung sino ang makakatulong sa pagkakatay, pagluluto at iba pang paghahanda sa kasal—nang napansin ni Ka Amanteng hindi na interesado si Gorio sa kanilang huntahan. Nanghahaba ang leeg nito sa kung anong tinatanaw sa likuran ni Ka Amante. Biglang nanlisik ang mga mata ni Gorio, namutla ang mukha, nangatal ang mga labi. Tumindig si Gorio at halos mabuwal ang upuang kahoy, saka kumaripas nang takbo. Takangtakang nilingon ni Ka Amante ang kung anong kinakatakutan ni Gorio.

Sa may ikaapat na silak ng niyog mula sa kanyang kinauupuan, nangingitim ang  kahabaan ng makipot na daan. Untiunti, luminaw ang pagdating ng mga armadong nakapatig at kombatsyus.

Bumalikwas sa pagkakaupo si Ka Amante. Inakyat ang bahay ng masa, nagmamadaling hinubad ang pantalong parachute, at hinila ang marungis na pantalon ng masa na nakasabit sa isang haligi.  Isinuot niya ito at pagkatapos ay itinaklis sa baywang ang isang itak, bumuntunghininga, at saka bumaba ng bahay hagdanan. Nasa paligid na ng buong kabahayan ang mga sundalo ng 42^nd IB PA.

“Hoy!” Kinalabit ng machinegunner sa balikat si Ka Amante.   “Ikaw ba ang maybahay rito?”

“A…e…ala, oho.”

“Sino ‘yung tumakbo? Galing dito ‘yun, ano?” Ha? Bakit hindi ka makasagot? Ha? NPA ka ‘no NPA din ‘yun, ano? Ha?”

“Sssst!” Nakialam si Tinyente Uy. Tumantan sa pag-iimbistiga kay Ka Amante ang machinegunner. Humakbang si Tinyente Uy  papalapit kay Ka Amante. Namutla si Ka Amante.

“Ano’ng pangalan mo?” Medyo mahinahon ang pagtatanong ng tinyente.

“Junior ho,” maagap na sumagot si Ka Amante.

“Ikaw ba ang maybahay?”

Opo.”

“Saan ang mga kasama mo rito?”

Nasa kaingin ho… ang mga Nanay.”

Batangueño ka?”

“Opo.”

“Bakit wala kang punto?”

Ala e…” Napakamot sa ulo si Ka Amante. E, sir, mag-uula po muna ako ng kalabaw.”

“Saan?”

“Sa may sapa po.”

“O sige. Bumalik ka agad.:

“Ala, e oho.”

Sumabat ang machinegunner. “Hindi naman ‘yan Batangueño, e! Putang…”

“Sssst!” Pumihit si Tinyente Uy sa machinegunner.  “H’wag ka munang maligalig.” Muli itong bumaling kay Ka Amante. “Sige na. Bilisan mo.”

Umabante si K a Amante. Kaswal na kaswal na naglalakad papalayo. Nang makublihan siya ng ilang giris ay kumaripas ng takbo pabalik sa kampo.

Pagkatapos ng kwentuhan, tanungan, sagutan at maraming “muntik na” at “maigi na lang,” umatras nang kaunting distansya ang mga NPA sa  mas mataas na bahagi ng kalupaan.

Hindi natuloy ang kasal nina Ka Amante at Ka Laura. Sa isang araw na uli, at sa lilipatang baryo na lang idadaos.

Alumpihit na kung papa’no si Ka Laura habang naglalakad sa loob ng mahabang pormasyon ng NPA papalipat sa kadikit na baryo.  Pagkatapos ng pangyayari kay Ka Amante ay hindi na nilubayan ng tingin ang magiging asawa.

“Ka Amante!” tumawag si Ka Romero mula sa likod ng pormasyon.  “Sumama ka na sa advance force.  Mas alam mo ang daan!”

Hindi pa tapos mag-oryentasyon si Ka Romero ay ngumawa na si Ka Laura.

“Mga kasama naman. Bakit naman si Ka Amante pa?”

Nagtinginan ang mga kasama at nagpipigil na mapangiti.  Hindi na pinursigi ni Ka Romero na pasanibin sa advance force si Ka Amante.

Mag-aalas dose na ng gabi nang sila’y dumating sa isang malaking bahay ng masa sa kabilang baryo.

Samasamang natulog sa malawak na papag ang mga babaeng NPA. Ang ibang lalaking mandirigma ay pumwesto sa mahahabang tablang upuan, at ang iba nama’y nagkabit ng duyan.  Si  Ka Amante ay natulog na isang gilid ng  papag, sa bandang paanan ng mga kasamang babae.

Malapit nang magbubukang-liwayway nang biglang bumangon si Ka Laura. Naramdaman ng mga katabi  niyang babae ang pagbangon niya.

“Bakit Ka Laura?” naalimpungatang nagtanong si Ka Julie.

“Ssssh…”

Nagmuestra si Ka Laura para manahimik ang nagtatanong. Pabulong itong nagpatuloy, “May papalapit…”

Nanlaki ang mga mata ng mga kasamang babae, iginala ang tingin sa paligid.  Nakiramdam. Inaabangan ang kung anong papalapit.

“Tatlo sila…”patuloy ni Ka Laura.

Lalong nanlisik ang mga mata ng mga babae.

“Isang mataba…isang payat…isang pandak…”

“Nasaan?” pabulong na tanong ni Ka Juliet.

“Nasa pintuan na sila… Nasa pintuan na sila! Aaaahhh!” Nagwawala na si Ka Laura.

Nagbalikwasan ang lahat. Siniyasat ng mga kasamang lalaki ang paligid. Walang taong mataba, payat, o pandak sa pintuan.  Napaghinuha ng mga  kasama na binabangungot si Ka Laura.

Inawat ng mga babae si Ka Laura. Pero nagpatuloy ito sa pagngawa at wala makilala sa mga kasama.

Sumubok si Ka Amante. “Ka Laura! Ka Laura!” Kapit niya ang balikat ng magiging asawa.

“Aaaahhh!” Lalong lumakas ang ngawa ni Ka Laura. “Ayoko sa ‘yo!” Dinuduro ni Ka Laura ang magiging kabiyak. “Ayoko sa ‘yo! Ayoko sa ‘yo! Pangit ka!”

Tumindig si  Ka Amante at lumayong pailing-iling. Si Ka Juliet ang nangahas sumampal kay Ka Laura, nagbaka-sakaling makaigpaw ito sa bangungot. Napahinahon nga si Ka Laura.

Katahimikan.

Kinaumagahan, kainaman ang kwentuhan at biruan ng mga kasama tungkol sa bangungot habang nagluluto ng iba’t ibang putaheng karne para sa kasal. Untiunti nang dumaragsa ang mga kamag-anak, kaibigan at iba pang bisitang sibilyan sa kasal nina Ka Amante at Ka Laura.

Mag-aalas diyes ng umaga nang magsimula ang seremonya ng kasal. Kasabay halos nito, humahangos na nagbalita ang isang kabataan: May kaaway. Buntunghininga. Maraming kaaway.  Buntunghininga. Papalapit. Buntunghininga. Papalapit ang maraming kaaway. Buntunghininga.

Nag-alerto ang mga NPA. Isang platun ng NPA ang tumaliba sa posibleng daraanan ng mga kaaway. Isa pang platun ang inireserba sa paligid ng pinagkakasalan. May iskwad na tumaliba malapit sa umpukan ng mga bisitang sibilyan.  Nakakalat ang may isang platun ng NPA sa loob mismo n g lugar na pinagkakasalan. Ang kumand: tuloy ang kasalan. Tuloy rin ang putukan kung papasok sa AOR ang kaaway.

Giya ng mga sundalo ang isang konsehal na kamag-anak ni Ka Laura. Pinilit itong sumama sa operasyon ng mga sundalong 76^th IB PA para baybayin ang diumano ang nasasakupang sityo ng konsehal.  Kung hindi dumating ang mga sundalo sa dampa ng konsehal, naggagayak na rin sana ito para dumalo sa kasal nina Ka Amante at Ka Laura.

Nag-aalangang humakbang pahulo si konsehal bagamat ito ang sityong kanyang nasasakupan.

Lakad. Lakad. Lakad.  Ipinapanalangin niyang sana’y umiwas na lang ang mga kasama.

Sugsog-sapa. Lakad. Pahulo. Isang liko na lang at ang lugar ng kasalan ay masusumpungan na.  Tumalilis pabalik si konsehal.  Tumigil sa paglakad ang mga sundalong sumusunod sa kanya.

“Bakit, konsehal?” Mababa ngunit matipuno ang pangangatawan ng CO   ng mga sundalo.

“Maitanong ko lang, sir. Mahal n’yo ga sir, ang inyong buhay? Sampu ng inyong mga kasamahan?”

“Bakit, konsehal?”

“Ala e, mahal ko, sir ang aking buhay.  Kung hindi n’yo na minamahalaga ang buhay n’yo ay kayo na lang ang sumugor riyan. Ala e, maraming NPA ho riyan sa hulo. Mapapalaban kayo nang golpe!”

“Gaano karami, konsehal?”

“Ala e, may walong doble yata sa senyo.”

“Konsehal… saan ang pwedeng atrasan?”

“Dito tayo, CO,” pumihit si konsehal sa mahabang pormasyon ng mga sundalo, “Dito tayo!” At pakaway na minuestra ang direksyong pabalik, palayo sa lugar ng kasalan.  Umatras ang mga sundalo ayon sa oryentasyon ni konsehal.

          Binaybay na nina Ka Amante at Ka Laura ang pormasyon ng NPA na naka-crossrifle.   Pagdating sa may dulo ay iniharang ng magkapares na kasama ang kanilang mga sandata sa bagong mag-asawang lumulusot sa ilalim ng crossrifles.  Hindi nila aalisin ang harang na sandata hangga’t walang “Kiss muna!”