MEHNAME - dengê çande, wêje û zimanê kurdî
Serrûpel Hejmar 53, pûşber 2004

Naverok
  • Diyarî
  • Nivîsar
  • Helbest
  • Pexşan
  • Weşan
  • Nûçe
  • Zarok
  • Ziman
  • Gelêrî
  • Mizgînî
  • Name
  • Pozname

  • Helbest
  • Jîr Dilovan: Mehname dijî nirxên kurdan tê bikaranîn (û bersiva Kovara Mehname)

  • Evîndarno, dem e (12 helbest)
    Mewlana Celaledînê Rûmî (1207 - 1273)


    Evîndarno, dem e

    Evîndarno! Evîndarno! Dema hevgihînê ye. Ji esmanan gaziyek tê: Rûheyvîno, virve werin! Kêfxweşno! Kêfxweşno! Kêf bi cilên xwe ve hat. Me benê wê girt, wê xwe avêt cilên me. Vexwarina birqdar tê raberkirin cinê xeman xwe vede aliyekî! Efrîtê bi xemên mirinê hatî dewisandin ji vir dûr keve! Meygêrrê herheyî, spehî kerem ke! Heft esman ji te mest bûn! Em ax in di dest te de, em ji te çêbûne, hezar car ser çavan hatî! Dengê mîna hingivî nerm, awazşirîn, zengilên li gozekên xwe bizingîne. Jiyan, hespê xwe kurtan ke, bayê hên, li canê me bide! Dengê şirîn yê bilûrê mêvanê êvarê tama şekirê bi şev û roj dengê te bêna baweriyê diîne. Ji nû ve dest pê ke, dîsan ji destpêkê awaza xwe hê bijenîne bi ahenga xwe civatê bibişirîne, ey tav, ey bêrîkirî. Bêdeng be! Perdeyê nedirrîne! Ji cerrikê kêmbêjan vexwe! Perdeyê bikêşe ber! Bila dilovaniya Yezdanî bo te nimûne be.

    Tu, yar

    Min heye yar min heye ewlehî min heye jana kujer ya evînê. Tu yar î, tu ewlehî yî, hêja min biparêze! Tu Noh î tu can î tu kilîl î tu qilf î tu dilê rût û recifok î li ber deriyê raza min. Tu ronahî yî tu roşan î tu siûda pîroz î! Tu teyrek î li Çiyayê Sînayê, ez goyînek im li ber nikilên te. Tu dilop î tu derya yî tu rehm û xezeb î. Tu şekir î tu jehr î bela xwe ji min veke! Tu odeya tavê yî tu odeya Perwînê yî tu gulistana hêviya yî bihêle bêm cem te, yar! Tu roj î tu rojî yî tu meaşê me parsekan î. Tu av î tu cerrik î qurtekê bide min hema carekê jî! Tu tov î tu torr î tu mey û meydan î. Tu kelandî yî tu xav î min nehêle xav! Xwezî bedena min hinde xwe nequlipanda, negeviziya dilê min hinde nezivirriya. Tu çûyî. Yan hinde zêde nedipeyivîm.

    Were

    Were de were! Hogirek wek min peyda nabe: ma li hemî dinyayê aşiqek wek min heye? Were de were! li der û doran negerre diravê te tenê li dikaran min serf dibe. Tu coyek hişkbûyî yî ez baran im bajarek kavil î ez mîmar im. Ti kesî li ti derê şopên şadiyê nedîtine û nabîne lê ez rojhilata şadiyê me. Hezar dirûvên demdemî di xewna xwe de dibînî lê dema vediceniqî bi tenê yî kesî nabînî. Çavên xwehr bimiçîne çavê hişyariyê veke çiku nefsa mezin ker e û hesûdî mîrkut e. Ji gulistana evînê li ava şirîn bigerre siriştê mirovan sihikfiroş e tiriyê tirş dizirviçîne. Were, were nexweşxaneya Afirmendê xwe çiku yê nesax nikare bê nojdar be. Bêyî Mîr dinya mîna benek bêser e xwe bike şaşik li dor serî bipêçe. Dest ji neynika xwe bernede ger ne reş bî: giyan neynika te ye beden jeng e. Ka bazirganê bisiûd berdiliyê stêran? Dixwazim bi coş bazarê bikim hemî embarê bikirrim. Were were û li Min bipûnije çiku min hinêra pûnijînê daye te. Ji kolgeha min dikarî bi baran yaqûtan bikirrî. Were were, bimeşe berev Wî ve yê pî dane te bi herdu çavan li Wî binere yê çav dane te. Kefên destên xwe li hev bide ji kêfa Wî yê kef ji deryaya Wî radibe. Ger hogirê keyfa Wî bî ne kul hene ne jî kovan. Guh bidiyê bê guh bê ziman li gel bipeyive çiku peyivîna bi zimanî bi xwe re nîqaş û nefretê diîne.

    Em bidin rê

    Rabin piyan, evîndarno! Rê berev esmanan ve dimeşe. Me ev dinya dîtiye, werin em berev dinyayek dî biçin! Na, na tevî ku gulistan geş in jî bila li pey me bimînin, werin em biçin nik Gulistanvanî! Ser li pêş wek coya avrabûyî em berev deryayê biherrikin ta ku em li ser deryayê avjeniyê bikin kefan li kefê bidin. Em ji kolanên kovanan biçin dawet û dîlanan rûyê bêreng bihêlin da gepên geş bibînin! Dil li bilindahiyê lê didin pel dilerize ditirse dawere, em biçin biheştê, de were! Bên hildifirre em li biyanistanê ne toz radibe em dimeşin hemêza tozê. Mîna bilbilan teyrikên kesk yên çengrengîn em şirîniyan bixwin bifirrin şekiristanê. Şikil nîşana afirînerê şiklan e yê bêşikil. Veşartî ji çavên xirab were em biçin bal Wî yê ne nîşana ti tiştî. Rê têr-êş e lê evîn rêbera me ye me fêrî meşê dike. Tevî ku dilovaniya Paşayî me diparêze jî baştir e em li gel karwanî bimeşin. Em baran in li banek dilopker li kunan hişyar bin berev sivandeyan herrin. Em kevanek xwehr in şida kevanê li gerdena me ye. Dem em zenda xwe rast bikin em ê mîna tîrî bifirrin. Em xwe di xanî vedişêrin mîna mişkan hay ji kitikan hebin! em şêrza ne, werin em biçin bal şêran!

    Îro

    Wa serxweş im wa serxweş im îro ku min xwe ji çerxê avêt. Bawer nakî ka çawan im îro nikarî xeyal bikî ka çawan im. Canê min hilket esmanê eşqê îro tevî ku leşê min her li vir ma. Min guhê aqilî kêşa îro Bifine! min gotê, ji te azad im! Destê xwe ji min bişo, hişo, min berde îro çiku ez li gel aşiqek şeyda me îro. Ûsivî pirteqalek da dest min îro min herdu dest birîn kirin. Cerrikek tijî mey wa li min kir îro û min şkandin sed cerrikên axî. Nizanim li kû me îro lê xinêkar e cihê ez lê. Nesîb hat ber deriyê min bi nazdarî îro lê serxweş bûm, min derî lê girt. Dema ji wir çû bi bezê ketim dû îro kêlîkekê jî min bên venedaye. Dema min bihîst ka em çend nêzî hev bûn îro min êdî xwe neperist. Keziyên xwe girê nede Tava Tebrîzê îro çiku ez masî me li torra pirça te.

    Hekîmê giyanan

    Çûm nik hekîmê giyanan: dest bike destê min ji dest min çûne dil û can aşiq bûme û sermest im. Min sed derd hene ax xwezî tenê derdek ba. Her yek ji van derdan min dikuje. Ma tu nemiribûyî jî wî pirsî. Belê lê dema têna te hat min ji gorrê şiyar bûm. Ew wêneya giyanan ew rojhilata Yezdanî ew Ûsivê Kenanî ku destê min kêr kir hat nik min hêdîka destê xwe danî ser dilê min û pirsî: Di destên kê de yî? Di yên te de. Dema dilwas bûm wî mey tê kir û min vexwar. Rûyê min yê bêreng geş bû û dilwasiya min hinda bû. Paşî min cilên xwe avêtin aliyekî min serserî kir bi sermestî di nav sermestan de li rastê rûniştî. Min hezar qedeh vexwarin hezar şûmî û şêtî kirin hezar şûşe êxistin hezar cerr şkandin. Yar bendiyê te me yar ji te sermest im yar di dest te de me ma tîr im? Yan tilparêzk? Ma şûm im? Te şûm kirim. Ma sermest im? Te sermest kirim. Ma rûreş im? Te rûreş kirim. Ma heme? Te kirim heyî. Te anîm semayê te serxweş kirim. Ger devê cerrikî bigirî ez jî dê devê xwe bigirim.

    Qedehê dagire

    Duh êvarê çûm bal mîrê xwe şevborkê. Min giyanê xwe dît di qedehê re di dest meygêrrî de. Ey giyanê giyanên meygêrran min gotê bo Xwedê qedehê dagire soza xwe neşkîne. Ew bi şirînî kenî: Di xizmeta birêzê berz de me! Nirxê te û nirxê baweriya xwe baş dinasim. Wî qedehek anî, derlêva wê maç kir û da dest min tijî meya geş gep û alekên wî. Min xwe li pêş daçemand û qedeh vexwar vala kir. Wê bi agirê xwe ez şewitandim. Qedehê da pey ya dî wî pêşkêşî min kir zêrrê sor ez li gel xwe birim serekaniya xwe. Gulistana min geş bû ji gepên wî yên sorgulî nanê min hat patin ji sinbilên pirça wî. Bila ji kavilên meyxaneyê her kes para xwe bibîne. Ez kî me? Min para xwe dîtiye: dilsojî ye.

    Meya evîndaran

    Şîret bo evîndaran bêwec in. Manê kes nikare çemê hilfûr rawestîne. Yê hişmend ti car nizane ka çi di mejiyê yê mestbûyî de ye. Yê bihiş qet nizane ka çi di dilê yê bêhiş de ye. Mîr ji mîriyê dikerrixin dema bên dikin meyê ya ku evîndar li cejna dilan vedixwin. Xusro dest ji dewletê berdide bo Şirînê û Ferhad çiyayî bo dikole. Sirr û sar e jiyan ya bêyî vê giyanê bibore. Rizî ye ew xurme ya nakim nav vê kulîparçeyê. Ger esman ne sergerdan û aşiq ba mîna me dê westîba û gotiba: Bes e! Hew ev çerxîn! Dinya bilûrek e ew lê dide: awazên şirîn ji lêvên şirîn derdikevin. Binere: dema ew pif dike axê yan giyanê hewcedariyê dide evîndariyê dide ku ji janên xwe dinale. Ma dê dilî ji Xwedê dûr kî? Ka bêje: dê bidî kê? Bêgiyan e ew yê bikare hema kêlîkekê jî dilî ji Xwedê dûr ke. Ez ê bêdeng bim. Bi şev zû hilkeve serbanî bang bike kolanên bajarî can bilind gazî ke!

    Xelk dikene

    Bilûra şadiyê dîsan awazek lê daye: çepikan lê de can piyan biqute dil Kolxane agirek geş e xelk dikene sifre hazir e bang hatiye: kerem kin! Ji bêna biharê li nav mêrgê ji evîna dêmên delal em serxweş bûne eywax, eywax! Ew derya em ewr ew xezîne em xopan li ber tavê em mîna zirreyan in. Gêj bûme li min negirin bihêlin methan bikim: ez dê heyvê bi ronahiya Mistefayî şeq kim.

    Dil

    Evîn. Firrîna li esmanan dirrandina hezar perdeyan her gavê. Yekem hilm jidestdana hilmê ye. Yekem gav şkandina pî ye. Nedîtina vê dinyayê ye. Dîtina çavê xwe ye. Min gotê: Dil, pîroz be tu gihiştiyî nav evîndaran. Te li pişt awiran neriye, bi kolanên dilî ve meşiyayî. Dil, ji kû hat ev hilm? Dil, ji kû ye ev bêhedanî? Çivîkê, bo min bi zimanê çivîkan bipeyive ez dizanim guh bidim razan. Dil bersiv da: Ez li kargehê bûm dema dinyaya ax û avê dihat çêkirin. Ji kargehê firrîm dûr dema dinya hat afirandin. Dema westiyam hatim girtin û ez kirim şiklek şibî gogê.

    Esman ji evînê direqise

    Dilê kê bi yê evîndaran dişewite? Yê evîndaran. Kî nalîna yê nesax dibîze? Yên nesax. Ka rondika bihara dilsoj ya ku hemêza deviyê bi sorgulan dadigire? Yên zewqşkîn ji bîr nekin. Bibîzin: bayê payizê bi bêxemî dipeyive. Şkeft biheşt e dema du kes tê ve bin. Esman ji ber nalînê dipeqe çiku nalîna yê evîndar ne bêwate ye. Esman li çerxa xwe dizivire ji ber yê evîndar. Birca şîn ji ber evînê hêdîka dizivire ne ji ber yê firnevan yê necarr yê berrikvan Esman ji eşqê direqise. Rabe! Em jî bireqisin çerx-û-çerx. Ji bîr neke ku Yezdan gotiye: Bo te Min hemî afirand. Ehmedê bijare bîra evînê ye. Niha dem e em ji ber evînê bireqisin; ma hê çend em bo yê mirar bireqisin? Ka çav yên giyanan bibîne? Ew dertên ji deriyan, ji dîwaran. Derî û dîwar ji me re dipeyivin ba û baran û bejayî çîrokan dibêjin. Wek teraziyan bêziman in lê biryara xwe diyar dikin. Evîndar! Wek esmanan li dor xwe bireqise bi pakî bê peyv.

    Bazê sîs yê Paşayî

    Em mest bûn dil ji me revî û bazda. Ew kû ve çûye? Dema dilî dît ku mejî şêlî bûye bendên hişî piçandin û lezî dûr. Ew çûye bal Yezdan daku pê re be. Ji mal lê negerre çiku dil hewa ye, firrindeyek esmanî ye û firriye esmanan. Ew bazê sîs yê Paşayî ye, firriye bal Paşayî.

    Venivîsîn: Husein Muhammed, 5/2004

    Berdest
  • Hejmara nû
  • Hemû hejmar
  • Hemû pirtûk
  • Hemû nivîskar
  • Werger
  • Nûdem
  • Ferheng
  • Lînk


  • [ Mehname | Ev hejmar | Diyarî | Gelêrî | Helbest | Mizgînî | Name | Nirxandin | Nûçeyên çandeyî | Pexşan | Weşan | Pozname | Ziman | Zarok | E-mail ]

    Ev malper herî baş bi INTERNET EXPLORERê tê dîtin. This site is best viewable with the INTERNET EXPLORER.

    Têkilî: [email protected]
    Contact us: [email protected]

    Copyright ©1999- MEHNAME. Hemû maf parastî ne. All rights reserved.
    Hosted by www.Geocities.ws

    1