Giorgi Leonidze (1899-1966)

 

Dilek Ağacı

 

Papaz yardımcısı Elepteri, bir akşamüstü köyün meydanında durmuş, köylülerle sohbet ediyordu.
Bu Elepteri, geçen ay köydeki bir şenlik sırasında kendini bilmez konukların, senin adın neden Elepteri diye dövdükleri Elepteri’ydi. Elepteri için köyün papazı şöyle diyordu. 
“İki Elepteri’m olsa, hiç düşünmeden birini boğardım!”

Elepteri bir din adamı olmaktan çok keyif ve eğlence adamıydı; şaraba düşkünüydü ve su gibi şarap içerdi. Duaları, Kitabı Mukaddes’i son derece isteksiz biçimde, adeta mırıldanarak okurdu. Ama “Mezmurlar”daki o bölümü, “Şarap insanın yüreğini ferahlatır” diye yazan bölümü, büyük bir aşkla, büyük bir inançla, sesini yükselterek söylerdi.

Hava kararmak üzereyken otlaktan geri dönen sürüden herkes kendi hayvanını alıp evine götürdü ve köy meydanı tamamen boşalmıştı. Yapacak hiçbir işi olmayan Elepteri’nin elinin altında yalnızca zavallı köylü Eliozi kalmıştı.

“Peki, kederli kardeşim,” dedi Eliozi’ye, “Sen Veşa pınarının ölümsüzlük suyu olduğunu biliyor musun?”
Elepteri oradan geçmekte olan kızın, Abdia’nın elinden, ıslak testiyi çekip aldı ve ağzına dayadı. Suyu önce ağzında yuvarladı, sonra kana kana içti. Mutlu ve memnun bir halde sakince sürdürdü konuşmasını. “Vah sana, eğer Veşa pınarının ne olduğunu bilmiyorsan, vah sana!”
“Nerede bu Veşa pınarı?”
“Karlı dağlarda.”
“Ne işe yarıyor ki bu ilaç,” diye sordu Eliozi çekinerek.
“İlaç değil bu, ölümsüzlük!”
“Ölümsüzlük de ne demek ki?”
“Hep hayatta olmak demek!”
Eliozi duraksadı, biraz geri çekildi.

“Hayır, istemem! Bu çaresiz ve zavallı halimle ne yapayım ben ölümsüzlüğü?”
“İyi de sana zaten kim verdi ki, Allahın fukarası! Senin gibiler Veşa pınarına yaklaşamaz bile,” dedi Elepteri ve gözleriyle küçümseyici bir ifade takındı. 

Papaz yardımcısı, büyük bir şaşkınlık içinde, gücenmiş olarak bakıyordu Eliozi’ye. Zarafetten böylesine yoksun, adeta kör biriyle yüz yüze olmaktan mutsuzdu. Adam ölümsüzlük ilacını reddetmişti.
Papaz yardımcısı boşuna sinirleniyordu. Eliozi, iflah olmaz bir zavallıydı.
“Öyle, öyle, kapısında köpek olsa açlıktan ölür,” derlerdi komşuları. Gerçekten de Eliozi’nin yıkık-dökük sığınağı önünde, içi yeşil sineklerle dolu bir gölet olurdu daima… Paçavralar... Çer çöp… Kir… Açlık… İğrenç yoksulluğun ölümsüzlüğünü neden istemeliydi zavallı Eliozi?
Ancak yumuşak kalpli bir adamdı Eliozi. Öte yandan tam bir hayalperestti. Yaşamın acımasızlığı bile onun ruhundaki hayal kıvılcımını söndürememişti. Vahşice üstüne varan gerçeklere karşı kendini, kurduğu tuhaf hayallerle koruyordu.

Önce, altın yumurtlayan tavuğu aramıştı çalılıklarda. Sonra köpekbalığı yakalamaya takmıştı kafayı ve paçalarını sıvayıp bütün gün İori deresinde beklemişti. İori’yi iyice karıştırmış, altüst etmiş, ağ serpmiş, zoka atmıştı; İori’nin sularını boşaltıp balığı elle yakalamaya çalışmıştı. Ama bir sonuç alamamış, köpekbalığını bir türlü ele geçirememişti.

Eliozi, gönlünü sonunda, dilek ağacını bulmaya ve meyvelerini yemeye kaptırdı. Bu arzusunun gerçekleşmesi, aynı zamanda zengin olması demekti. 
Eliozi şöyle düşünüyordu: “Ocak ayının korkunç soğuk gecesinde ya da gece yarısında eğer ormana gidersem ve gök yarılmasına rastlarsam, o zaman peri masallarına özgü muhteşem çiçekleri olan ağacı görürüm. Bundan daha güzel ne olabilir! O ağaç bir saat içinde yeniden çiçeklenir, meyveler verir. Onun meyvelerini koparıp yedim mi, iş tamam. Yoksulluk o anda sonsuza kadar yok olur!” Bunu ona kim söylemişti, kimden duymuştu, bugün de bilmiyorum! Ne var ki, Ocak gecelerinde, soğuktan gökyüzünün çatlamak üzere olduğu gecelerde Eliozi, gök yarılmasını ve o dilek ağacını görme umuduyla yapayalnız, iki büklüm, sık sık ormana gider olmuştu. 

“Issız dağlarda böyle savunmasız dolaşıyorsun, ayıdan korkmuyor musun, kurttan ya da sırtlandan?” 
Ne var ki Eliozi’nin gözlerinin önüne yalnızca, kırmızı-sarı meyveler vermiş, çiçekler açmış ağaç geliyordu. Bunun dışında hiçbir şeyi görmüyordu. Ne korku, ne de tehlike... Yırtık pırtık giysilerin içindeki vücudu da hayallerle yanıyor, kavurucu soğuğu da hissetmiyordu.
Karısı ve çocukları yalvararak ormana gidişini engellemeye çalışıyorlar, ama o bundan hiç vazgeçmiyordu. Sonunda bu duruma onlar da alıştılar ve umursamamaya başladılar. Hiç değilse dönüşte ormandan odun getiriyordu ve bu da aileyi sevindiriyordu.

“Ne yaptın, Eliozi, dilek ağacını buldun mu?” diye sorardık gülerek.
“Henüz değil, ama bulacağım!”
“Bu yakıcı soğuklarda, buz gibi ormanda kanın donmuyor mu?”
“Bunun senin için ne önemi var?”
Bir kış sabahı, soğuğun uluduğu bir gecenin sabahı, kaskatı kesilmiş Eliozi’yi bir salla ormandan getirdiler. Dilek ağacını ararken, ona bakakalmış halde ve umutlar içinde, buzlarla çiçeklenmiş ağacın altında donmuştu.
Aynen böyle olmuştu…

Eliozi’nin tabutunu, kendisinin yıkık dökük samanlığının tahtalarından yaptılar. 
Papaz yardımcısı Elepteri, Eliozi’nin cenaze yemeğinde bir kez daha sarhoş oldu ve böylece son hayali de gerçekleşti. İkinci gün üzüntüsünü dağıtmak için yalnızca şarap içmeyi düşünüyordu. 
Zavallı Eliozi, ne yazık ki gerçeklerden kaçamamıştı ve hayali bir ağaca kurban gitmişti.
Yalnızca şairler kâğıt üzerinde ritimlerle konuşurlar. Ama dünyadaki pek çok kişi de şair gözüyle, şair kalbiyle ve büyük hayallerle bakar yaşama.

Gürcüceden çeviren: Fahrettin Çiloğlu

Leonidze Nioletidan (Dasamobi, Imerxevi).

 

Nioleti ← Niolizemahallesi ← Niolize ← Lionize ← Lionidze ← Leonidze

 

 

The ancestors of the family Leonidze were refugees (16th century) from village Leonidze located in the old Georgian province Shavsheti (this village is modern Nioleti, in Turkish - Niolize-mahallesi, the part of village Dasamobi, in Shavshat-Imerkhevi, Turkey).

 

 გიორგი ლეონიძე

ნატვრის ხე


ხეა ხეა ხერავანდი, 

ზედ ასხია შარავანდი. 

ხ ა ლ ხ უ რ ი 


დიაკვანი ელეფთერი საღამო ხანს სოფლის მოედანზე იდგა და გლეხებში საუბარს გულს აყოლებდა.


ეს სწორედ ის ელეფთერია, რომელსაც გასულ თვეს სცემეს კეტებით დღეობაში მოსულმა ჭირვეულმა სტუმრებმა – ელეფთერი რათა გქვიანო! ამ ელეფთერზე იტყოდა სოფლის მღვდელი: ორი ელეფთერი რომ მყავდეს, ერთს უსათუოდ ჩამოვახრჩობდიო! 


ელეფთერი ღვინის კაცი უფრო იყო, ვიდრე სულისა, თავქეიფა, ლხინიკო, ღვინის ხაპია! წირვა- ლოცვაზე საღვთო წერილს სულ უღიმღამოდ, ლუღლუღით ჩაიკითხავდა, მაგრამ ფსალმუნის იმ ადგილს, სადაც წერია: “ღვინო ახარებს გულსა კაცისასაო“, დიდი სიყვარულით, დიდის რიხითა და ხმის ამაღლებით წარმოთქვამდა.


შებინდებამდე მინდვრიდან ნახირი დაბრუნდა, ყველამ თავის საქონელს მიაშურა, სოფლის მოედანი დაცარიელდა. უსაქმურ ელეფთერს უღარიბესი გლეხი ელიოზიღა შერჩა ხელთ. 
– მაშ, ეს კი არ იცი, შენ, ძმაო, დაღონებულო, -მიმართა ელიოზს,-რომ ვეშა-წყარო უკვდავების წყალია?!


დიაკვანმა გამვლელ გოგოს, აბდიას, სველი ლიტრა გამოგლიჯა ხელიდან და მიიყუდა, ჯერ პირში წყალი დაიგემოვნა, მერე დაახრიალა, ახლა ზედიზედ იწაფა და კმაყოფილმა, ბედნიერებით მიბნედილმა, წყნარად თქვა: ვაი, ჩემი თავი მოგიკვდეს და აღარა გყავდეს, თუ არ იცი, რა არის ვეშა-წყარო!


– სად არის ეგ წყარო?
– თეთრობიანის მთებში.
– რის წამალია?– მორცხვად იკითხა ელიოზმა.
– წამალი კი არა უკვდავებაა!
– უკვდავება რა არის?
– სულ ცოცხალი იქნები!
ელიოზა შეკრთა, უკან დაიხია.
– არა არ მინ და! რათ მინდა, ამ ტანჯვასა და სიღარიბეში?
– მერედა ვინ გაძლევს შე საცოდავო! განა შენისთანებს მიესვლებათ ვეშა-წყაროსთან?!– და თვალები გადაუბრიალა.


დიაკვანი განაწყენებული შესცქეროდა ელიოზს, დიდად გაკვირვებული, რომ ასეთი ბნული და უხეში კაცი ნახა, რომელიც უარს ამბობდა მის მიერ აღმოჩენილ უკვდავების წამალზე.
ტყუილად წყრებოდა დიაკვანი. წვრილშვილი ელიოზი უსაშველოდ ღატაკი იყო-ასეთია, ასეთი, რომ მშიერი ძაღლი პურს არ გამოართმევსო!-იტყოდნენ ხოლმე მეზობლები და მართლაც უმამულო, უსარჩოო ელიოზის ჩამონგრეული მიწურის წინ მუდამ გუბე იდგა, მწვანე ბუზებით სავსე...ძონძები... ჩვრები... ჭუჭყი... შიმშილი... საზიზღარი სიღარიბის უკვდავება რად უნდოდა საწყალ ელიოზს?

ნაზი გულის ადამიანი იყო ელიოზი და თან ცხარე მეოცნებე. ცხოვრების სისასტიკეს მის სულში ვერ ჩაქრო ოცნების ნაპერწკალი და თავისივე შეთხზული უცნაური ოცნებებით იფარავდა თავს მხეცივით შემოტეული სინამდვილიდაგან.
ჯერ ოქროკვერცხას, ოქროს მდებელ ქათამს, ეძებდა ბუჩქნარებში, მერე დაეჟინა ნათელთევზას დაჭერა და მთელი დღეები დაკარწახებული იდგა იორში: მოჩხრიკა, ამოხაპა იორი, დაღალა ბადე, ჩანგალი; წყლის ტოტებიც დაწურა, ხელაობასაც გადააკვდა, მაგრამ არ იქნა, ნათელთევზა ვერ იგდო ხელთ და ვერა!

ახლა გულში ჩაედო ხერევანდის ხისა, ანუ ნატვრის ხის ნახვა და მისი ნაყოფის ჭამა; ამ სურვილის ასრულება და მისი ნაყოფის ჭამა; ამ სურვილის ასრულება და მისი გამდიდრება ხომ ერთი იქნებოდა! ელიოზს სწამდა: იანვრის სასტიკ ყინვიან ღამეში თუ შუაღამისას მოხვდი ტყეში და თუ ცის გახსნას შეესწარ, მაშინ დაინახავ ტურფად აყვავილებულ ჯადოსნურ ხეს. არა მშვენიერება მას არ სჯობია! ის ხე თურმე ერთ საათში კიდეც აყვავდება, კიდეც ნაყოფს მოისხამს. თუ მისი ნაყოფი ხელთ იგდე, ერთი გაკვნეტა და მორჩა! სიღარიბე იმ წამსვე ჩამოგეცლება სამუდამოდ! ვინ უთხრა ვინ ჩააგონა, დღესაც არ ვიცი, ეს კია, რომ იანვრის ღამეებში, როცა ყინვით ცა გასკდომაზეა, ხშირად დახეტიალობდა 
დაკონკილი ელიოზი ტყეში, მარტოდმარტო ცის გახსნისა და იმ ნატვრის ხის ნახვის მოლოდინში.

– ან დათვისა არ გეშინია, ან მგლისა, ან აფთრისა, რომ შიშველი ხელებით დადიხარ უღრან ტყეში?
მაგრამ ელიოზის თვალწინ მხოლოდ წითელ-ყვითლად აბრიალებული, აყვავებული ხე იდგა და სხვას ვეღარას ხედავდა-ვერც საშიშს, ვერც სახიფათოს და მისი კონკებში გამოხვეული სხეულიც ოცნებით გახურებული, ეტყობა, ვერ გრძნობდა მოუთმენელ სიცივეს.
ცოლ-შვილი ვედრებით უშლიდა ელიოზს ტყეში სიარულს, მაგრამ მან თავისი არ დასთმო. ბოლოს შეეჩვივნენ კიდეც და თავი მიანებეს, ტყიდან დაბრუნებული შეშის გუდურას ჩამოაყალიბებდა ხოლმე ხელს და ოჯახში კიდეც უხაროდათ. 

– რა ჰქენი, ელიოზ, იპოვე შენი ნატვრის ხე?__შევეკითხებოდი ღიმილით 
– ვერა, მაგრამ ვნახავ!
– ტყეში რომ ცივა, რომ ბაბანებ და თრთი ამ ფიცხელ სიცივეში?
– მაშ როგორ გინდა, შე ოჯახაშენებულო?
და აი, ერთ ზამთრის დილას, როცა სიცივეს ჭახჭახი გაუდიოდა, ტყიდან მარხილით ჩამოასვენეს 
ელიოზი. ნატვრის ხის ძიებაში, მის ყარაულობასა და ლოდინში, ყინვით აყვავებულ ხის ქვეშ გაყინულიყო.

--- მართლაც, ისეთი ლამაზი ხე ამოერჩია საწყალს, რომ იმის დანახვას არაფერი სჯობდა. ყინვას მოერთო ათასნაირი ყვავილებით, არშიებით, რუშებით, ჯინჯილებით, სულ დასურათებული იყო,--- ამბობდა ტყის მცველი ბოდაველი, რომელიც შემთხვევით ზედ წასდგომოდა გაყინულ ელიოზს ბნელ ტყეში.
ასე კი იყო...

ელიოზს კუბო თავის ფარღალალა საბძლის ფიცრებიდან შეუკრეს.
დიაკვანი ელეფთერი ერთხელ კიდევ გამოთვრა ელიოზის ქელეხში და მით მორიგი ოცნება გაინაღდა. მეორე დღეს მხოლოდ დარდის ამშლელ ნაღვინეობას უჩიოდა. 
საწყალი ელიოზი მაინც ვერ გაექცა შემზარავ სინამდვილეს და ოცნების ხეს შეეწირა.
პოეტები მხოლოდ ქაღალდზე რითმებით მოლაპარაკენი როდი არიან. პოეტური თვალით, პოეტური გულით და დიდი ოცნებით გასხივოსნებული სხვაც ბევრი დადის დედამიწაზე!

 

 

 

Back:

 

http://kavtaradze.wetpaint.com/

 &

                http://www.scribd.com/people/view/400119-giorgi-leon-kavtaradze

&

 

http://www.geocities.ws/komblege/index.html