اتل و جوليوس روزنبرگ
«خبر كوتاه بود...»
شعري از هوشنگ ابتهاج
براي روزنبرگ ها
در ۱۹ جولاي ١۹۵٣ زوج قهرمان و پيشرو امريكايي، اتل و جوليوس روزنبرگ، به اتهام جاسوسي براي شوروي در امريكا اعدام شدند. اعدام ايندو انقلابي بي باك در جريان كارزار ضد كمونيستي دوران جنگ سرد صورت گرفت كه در ايالات متحده جو «مك كارتيزم» حاكم بود و جنبش هاي رهاييبخش و مردمي در سراسر جهان بوسيله طبقه حاكمه امريكا سركوب ميگشت.
ايندو در تابستان ١۹۵۰ بازداشت شدند و اتهام وارده به اينان گويا تحويل اسرار بمب اتمي امريكا به اتحاد شوروي بود. اما محكمه به بهانه مسايل امنيتي، از ارائه هرگونه سند و مدرك به دادگاه در اين رابطه خودداري كرد. در ماه مارچ ١۹۵۱، پس از محاكمه‌اي كه يك ماه به طول انجاميد، هيات منصفه پس از كمتر از يك روز مشاوره، اتل و جوليوس را گناهكار شناخت، و در روز پنجم اپريل، قاضي فدرال، ايروين كاوفمن، بدون مجوز قانوني و خارج از حيطهء اختياراتش، براي آنان مجازات اعدام را تعيين نمود.
صدرو اين حكم موجي از خشم و اعتراض در سطح جهان را برانگيخت كه تا زمان اعدام شان هر روز ادامه و گسترش يافت. تنها چندين سال پس از اعدام اين قهرمانان روشن شد كه اطلاعات مورد اشارهء محكمه در مورد اسرار بمب اتمي امريكا كاملا علني بوده و قبلا در كتب علمي مختلف منتشر شده است، به ويژه، در اين رابطه دو دانشمند برجسته امريكايي كه در ساختن بمب اتمي امريكا نيز شركت داشتند، مكررا اعلام داشتند كه هيچ چيزي در مورد چگونگي ساختن اين بمب سري نبوده است و هركسي ميتوانسته چنين اطلاعاتي را از منابع مختلف به دست آورد. ديويد گرينگلس، برادر اتل روزنبرگ و مهمترين شاهد عيني در پرونده روزنبرگ ها، در مصاحبه‌اي چندي قبل فاش ساخت كه محكمه به زور او را وادار به دروغ گفتن كرد.
سرويس هاي امنيتي و محكمه امريكا همه گونه ترفند را براي اعمال فشار به روزنبرگ ها به منظور گرفتن اقرار به گناه از آنان به كار گرفتند كه هيچكدام كارگر نيفتاد. به جوليوس فشار آوردند كه در صورت شهادت عليه اتل، از مرگ رهايي خواهد يافت ولي ايندو به مقاومت خود ادامه دادند. گفته ميشود كه ايزنهاور، رئيس جمهور وقت، تا لحظه اعدام از طريق تلفن مستقيم با مقامات زندان سينگ سينگ در ارتباط بوده است، بدين اميد كه شايد در لحظه رويارويي با مرگ، آنان دست از مقاومت بردارند.
بالاخره اين زوج والامقام و نترس در ساعت ٨ شب ١۹ جولاي به استقبال مرگ رفتند و به لشكر عظيم شهداي راه رهايي انسانيت پيوستند.
چند ماه قبل از اين، جوليوس در يادداشتي كه در درون زندان براي اتل فرستاد، نوشت: «جدا از اينكه چه اتفاقي بيافتد، مبارزه در راه اهداف والاي انساني، خود يك پيروزي است.»
امانوئل بلوك، وكيل روزنبرگها، در بيانيه‌اي كه پس از اعدام آنان صادر شد نوشت: ((اين حكم مرگ غيرمنتظره نبود. بايد اتفاق مي‌افتاد. بايد قضيه روزنبرگ ها را ايجاد مي‌كردند تا بتوانند با تشديد هيستري در جامعه، جنگ كره را به مردم امريكا بقبولانند. بايد وحشت و هيستري جامعه امريكا را فرا مي‌گرفت تا افزايش بودجه هاي نظامي به تصويب برسد. و بايد در قلب جنبش چپ دشنه‌اي فرونشانده مي‌شد تا اين جنبش بفهمد كه از اين پس نه فقط با «قانون اسميت» و مجازات هاي يك تا پنج سال زندان،كه با مرگ روبروست.))
اتل روزنبرگ
اگر ما بميريم
خواهيد دانست، پسرانم، خواهيد دانست
كه چرا ما
براي آراميدن زير چمن ها
آواز را سر نداده
كتاب را نخوانده
و كار را تمام نكرده
رها كرديم.ديگر سوگواري نكنيد، پسرانم، ديگر نه
دليل همه دروغ ها و تهمت ها
دليل همه اشك هايي كه ريختيم
دليل همه دردهايي كه تحمل كرديم
روزي بر همه آشكار خواهد شد.زمين لبخند خواهد زد، پسرانم، لبخند خواهد زد
و نيز سبزهء آرامگاه ما،
كشتار پايان خواهد يافت، و جهان
در برادري و صلح پايكوبي خواهد كرد.بكوشيد، پسرانم، و بسازيد
يادبودي از عشق و شادي
به ارزش همهء انسانيت
براي ايماني كه پاس داشتيم
براي خودتان، پسرانم، براي خود تان.
