Około 500 osób przybyło wczoraj do Jedwabnego w rocznicę mordu Żydów. W znacznie łagodniejszym tonie niż wcześniej się spodziewano swoje przeprosiny złożył prezydent Kwaśniewski. Całość przebiegła jednak w tonie oskarżeń Polaków o dokonanie zbrodni.

Spotkanie przebiegało tak jak chcieli tego wszyscy, którzy oskarżali Polaków o popełnienie zbrodni 10 lipca 1941 roku. Wczoraj wzięło w nim udział około 200 przedstawicieli władz i tyle samo innych osób. Na jedwabieńskim rynku przemawiał Kwaśniewski oraz ambasador Izraela Szewach Weiss. Prezydent Kwaśniewski powiedział: "Przepraszam w imieniu swoim i tych Polaków, których sumienie jest poruszone tamtą zbrodnią. W imieniu tych, którzy uważają, że nie można być dumnym z wielkości polskiej historii, nie odczuwając jednocześnie bólu i wstydu z powodu zła, które Polacy wyrządzili innym".

Ponownie, choć znacznie łagodniej niż wcześniej, winą za zajścia sprzed 60 lat obarczył mieszkańców Jedwabnego. - Zbrodniarze mieli poczucie bezkarności, gdyż okupanci zachęcali do takich czynów. Wiemy z całą pewnością, że wśród prześladowców i oprawców byli Polacy - dodał Kwaśniewski. Osobiście błagał o przebaczenie - jak się wyraził - "cieni zmarłych i ich rodzin". W podobnym tonie wypowiedział się ambasador Izraela w Polsce Szewach Weiss. On również potępił to, co się stało w Jedwabnem, wskazując na Polaków jako bezpośrednich sprawców mordu. - Ludzie, którzy żyli tuż obok i znali nawzajem swoje imiona, zamordowali i spalili swoich sąsiadów - mówił przedstawiciel państwa Izrael. Przyznał jednakże, że wśród Polaków byli ci, którzy ukrywali w stodołach Żydów prześladowanych w czasie ostatniej wojny. - W swoim życiu poznałem też inne stodoły - dodał Weiss. Jednak przy tym wyraził przekonanie, że po zakończeniu śledztwa na pomniku w Jedwabnem pojawi się napis "zawierający prawdę historyczną, niezależnie od tego, jak straszna ona była". Dopiero w ten sposób, w jego opinii, zostanie oddana ostateczna sprawiedliwość ofiarom mordu.

Po oficjalnych przemówieniach wygłoszonych na rynku, uczestnicy przemaszerowali na miejsce, gdzie przed 60 laty stała stodoła, w której spalono ludzi. Tam odmówiono żydowskie modlitwy, m.in. kadisz. Delegacje środowisk żydowskich z USA i Izraela, prezydenta Kwaśniewskiego oraz rodzin ofiar złożyły wieńce na pomniku.

Z zapowiadanych kilku tysięcy uczestników pojawiło się ich zaledwie około 200. Wśród obecnych parlamentarzystów przeważali posłowie SLD i UW, m.in. Leszek Miller, Marek Borowski, Włodzimierz Cimoszewicz, Jerzy Wiatr. Wśród unitów można było natomiast zauważyć Tadeusza Mazowieckiego, Bronisława Geremka i Henryka Wujca. W pierwszym rzędzie obok prezydenta, w pokornych postawach zasiedli: szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego Marek Siwiec, redaktor naczelny "Tygodnika Powszechnego" ks. Adam Boniecki, minister Władysław Bartoszewski oraz... szef TVP S.A. Robert Kwiatkowski.

Imprezę obsługiwało dziesiątki akredytowanych w Polsce dziennikarzy, zachodnie ekipy telewizyjne. Choć całość była bardzo precyzyjne przygotowana i wyreżyserowana i tak nie zadowoliła do końca przybyłych do Polski rodzin ofiar. - To za mało - powiedziała Ryfka Twik, krewna jednego z zamordowanych. Inni domagali się m.in. reformy programu nauczania w polskich szkołach, tak by było więcej informacji o holokauście i żydowskiej kulturze.

Maciej Walaszczyk, Daniel Pawłowiec, Jedwabne

Powrot