Znaczenie tej źródłowej publikacji trudne jest do przecenienia. Wszystkie teksty zostały bowiem opublikowane nie tylko po polsku, ale także po niemiecku i angielsku. To bardzo ważne, bo na świecie dominuje jednostronne spojrzenie na stosunki polsko-żydowskie podczas ostatniej wojny.

Już wkrótce partię nakładu zabierze ze sobą minister spraw zagranicznych Władysław Bartoszewski w swą podróż do Stanów Zjednoczonych, gdzie spotka się z przedstawicielami środowisk i organizacji żydowskich. Jest też pomysł, by antologię "Polacy - Żydzi 1939 - 1945" wysłać wszystkim amerykańskim parlamentarzystom.

Wbrew narzucającemu się przypuszczeniu książka nie powstała w związku ze sprawą Jedwabnego. Historyk Andrzej Krzysztof Kunert, autor wyboru źródeł, mówi, że pomysł wydania kilku pozycji źródłowych dotyczących najnowszej historii Polski, przeznaczonych dla zagranicznego czytelnika, powstał parę lat temu podczas jego rozmowy z Andrzejem Przewoźnikiem, sekretarzem generalnym Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Temat polsko-żydowski wybrano jako pierwszy, ponieważ budzi on zawsze żywe emocje w świecie.

Publikacja "Polacy - Żydzi 1939 - 1945", której uroczysta promocja odbyła się w piątek w Zamku Królewskim w Warszawie, zawiera komplet oświadczeń i stanowisk rządu RP na uchodźstwie oraz wszystkie odnalezione dokumenty władz polskiego państwa podziemnego. Informowały one świat o zbrodni popełnianej na Żydach i zawierały jej potępienie. Są też dokumenty Rady Pomocy Żydom "Żegota". Jak przypomniał Kunert, jedynej tego rodzaju instytucji konspiracyjnej w okupowanej Europie. A także artykuły z prasy podziemnej, głosy żydowskie i dokumenty niemieckie.

Tomasz Stańczyk

"Polacy - Żydzi, Polen - Juden, Poles - Jews 1939 - 1945. Wybór źródeł". Opracowanie: Andrzej Krzysztof Kunert, przedmowa: Władysław Bartoszewski. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Instytut Dziedzictwa Narodowego, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 2001

Powrot