Okazuje się jednak, że ostatnia z tych tez legła dziś w gruzach. Prowadzone w Jedwabnem śledztwo wykazało, że zginęło tam tylko ok. 200 Żydów. Aby jednak nie pomniejszać "mocy stwórczej" wypowiadanych sądów, zwolennicy owej teorii powtarzają dziś, że "nie liczy się ilość ofiar, ważne jest to, że zginęli tam ludzie". Tego typu sformułowania wnoszą do wyjaśnienia sprawy tyle, co hipotetyczne zdanie o treści: "Nieważne, że w Jedwabnem nie zamordowano Żydów, ważne, że dokonali tego Polacy".

To, że w Jedwabnem zginęli ludzie jest niepodważalne i tragiczne. Była wojna. Jednak ilość ofiar jest dowodem na to, że w zamordowaniu Żydów nie uczestniczyła cała wieś. Z powodzeniem mogło tego dokonać kilku esesmanów. Mord w Jedwabnem nie był zatem zbiorowym linczem mieszkańców wsi dokonanym na swych sąsiadach pochodzenia żydowskiego. Był raczej zwykłą egzekucją przeprowadzoną przez okupanta. W tym jednak nie ma już nic nadzwyczajnego, a na to nie mogą przecież przystać zwolennicy teorii "samostwórczej". Tego typu egzekucji podczas II wojny światowej było mnóstwo. W Polsce dotyczyły one przede wszystkim Polaków. Wypada zatem przestrzec zwolenników teorii "samostwórczej" przed dalszym podążaniem tą ścieżką. Trudno jest bowiem wykluczyć, że śledztwo podważy również podstawową tezę ich filozofii: to Polacy zamordowali Żydów. Wszak na miejscu zbrodni znaleziono łuski nabojów pochodzących z broni, która bez wątpienia była w posiadaniu Niemców.

Być może wówczas zwolennicy teorii "samostwórczej" zaczną powtarzać: "Nie liczy się to, że Polacy tego nie zrobili, ważne jest to, że dokonano tego na ich ziemi". Jak się chce uderzyć Polaka, to i kij się znajdzie.

Piotr Krukowski

Powrot