Instituut voor Islamitische
Studies en Publicaties

Deze site tot uw startpagina maken? Klik hier!

ISLAMITISCH VASTEN, MEDISCH BEKEKEN

Energiebehoefte van het lichaam

Het lichaam heeft voedsel nodig voor energie. Deze energie wordt verkregen door verbranding van koolhydraten (suikers). Het teveel aan (niet gebruikte) koolhydraten in het lichaam die niet gebruikt worden, wordt door insuline, een hormoon uit de pancreas (alvleesklier), als glycogeen in de lever en als vetweefsel in de spieren opgeslagen voor later gebruik.

Om goed effect te kunnen hebben moet insuline gebonden zijn aan bindingsplaatsen, receptoren genaamd. Dikke mensen hebben een relatief tekort aan deze receptoren en kunnen daarom hun insuline niet optimaal gebruiken. Dit kan leiden tot glucose-intolerantie.

Wanneer iemand vast of het gebruik van koolhydraten vermindert, worden zijn bloedglucose- en insulinegehalte verlaagd. Dit veroorzaakt afbraak van glycogeen in de lever en afbraak van vetten in de spieren tot glucose, om in de energiebehoefte te voorzien.

Diëten

Op basis van de hierboven beschreven fysiologie (leer van de lichaamsfuncties) zijn semi-verhongeringsdiëten ontwikkeld voor de gewichtscontrole. Deze diëten bestaan uit een berekende hoeveelheid eiwitten in verschillende doseringen met heel veel water, multivitaminen, etc. Dit verlaagt effectief het gewicht en het bloedsuikergehalte, maar vanwege hun bijverschijnselen zou zo’n dieet slechts onder supervisie van een arts moeten plaatsvinden.

Het vasten brengt een tijdelijke rust teweeg in de spijsverteringsorganen en het centraal zenuwstelsel. Hierdoor normaliseert het de stofwisseling van het lichaam.

Totale onthouding van voedsel vermindert honger en veroorzaakt al snel gewichtsverlies. Echter moet er ook op gewezen worden, dat er veel bijverschijnselen zijn aan totale onthouding van spijs en drank, bijvoorbeeld ernstige hartritmestoornissen door verminderd kaliumgehalte in het bloed.

Vasten is geen dieet

Het doel van het Islamitische vasten is niet om gewicht te verliezen of om een ziekte te genezen (d.m.v. dieet). Het vasten in de Ramadân veroorzaakt namelijk geen ondervoeding, omdat er geen vermindering van calorieën wordt voorgeschreven voor het ontbijt, noch voor het ontvasten. Het vasten gedurende 13-14 uren per dag, 29 of 30 dagen lang, is wel een ideale manier om met ongezonde gewoontes zoals overmatig roken, eten, koffie drinken enz., op te houden.

Het voorgeschreven vasten van de Muslims verschilt dus van eerdergenoemd “dieet-voorschrift” en is meer een oefening in zelfdiscipline.

Mensen die vasten voelen zich goed en hebben een gevoel van innerlijke rust en vrede. Zelfs als men niet eens een pondje verliest, voelt men zich beter na het vasten gedurende de Ramadân.

Richtlijnen voor zieken die toch besluiten te vasten

Zieken zijn vrijgesteld van het vasten, maar voor degenen onder hen die toch willen vasten worden de volgende regels aangeraden.

1. Diabeten

Diabeten die alleen op dieet zijn kunnen normaal vasten, want hun situatie kan daardoor verbeteren of zelfs genezen. Wel moet men er rekening mee houden dat men bij het ontvasten niet in één keer teveel suikers naar binnen werkt.

Diabetici die tabletten gebruiken zoals Daonil® in combinatie met een dieet moeten veel lichaamsbeweging hebben (joggen etc.) als ze besluiten te vasten. Ze moeten hun dosis na overleg met de arts tot een derde verminderen en ze moeten hun medicijnen niet ‘s morgens, maar ‘s avonds na het ontvasten innemen. Als ze overdag duizelig worden, moeten ze hun vasten onmiddellijk verbreken en een glaasje stroop / iets zoets drinken. Diabetici die insuline inspuiten worden afgeraden om te vasten, omdat dat heel gevaarlijk kan zijn.

2. Hoge bloeddruk- en hartpatiënten

Degenen die matige tot middelmatige bloeddrukverhoging hebben en dik zijn, worden aanbevolen te vasten. Hierdoor zal hun bloeddruk dalen. Ze moeten onder controle staan van een arts om het medicijngebruik aan te passen. Vooral de dosis van de plaspillen moet aangepast worden om uitdroging te voorkomen.

Mensen met ernstige hypertensie of hartziekten mogen helemaal niet vasten.

3. Migrainepatiënten

Bij migraine kan tijdens het vasten uitdroging en een laag bloedsuikergehalte optreden en door het vrijkomen van bepaalde stoffen in het bloed kunnen de symptomen verergeren.

4. Zenuwlijders

Deze patiënten zijn conditioneel zwak. Door het vasten kunnen ze verder verzwakken en nog zieker worden, vooral bij niet adequate voeding. Echter kan het vasten een innerlijke rust bewerkstelligen die ten voordele van de patiënt kan werken. Vandaar dat binnen deze groep elk persoon apart beoordeeld moet worden voor wat betreft het wel of niet vasten.

5. Zwangere vrouwen

Er is nergens in de H. Qur’ân voorgeschreven, dat zwangere vrouwen niet mogen vasten. Zwangerschap is nl. geen ziekte. De H. Profeet (s.a.w.) heeft echter gezegd dat zwangere en zogende vrouwen niet hoeven te vasten.

De foetus (vrucht) zou wel schade kunnen ondervinden door langdurige onthouding van water (± 13 uur of langer). Aangezien de periode van onthouding ongeveer 14 uren beslaat is het dus af te raden voor deze vrouwen om te vasten. Als zwangere vrouwen toch besluiten te vasten, moeten ze onder supervisie staan van een (vrouwen)arts.

Tot besluit: in alle gevallen geldt:

“Allâh wenst u gemak en Hij wenst u geen ongemak” (H. Qur’ân 2:285).

Uit: Infoseek

Bewerkt door drs. K. Ghafoerkhan