Hüsnü Köktürk TB6BHK [email protected]
Yanmaz KÖR YÜK
Verici konusunda çalışma yapan amatörlerin ihtiyaç duydukları araçlardan biri de swr metre çıkışına bağlanan, yabancıların dummy load dedikleri kör yüklerdir. Amatör bilir ki swr si yani anten akordu bozuk göndermeler, antensiz çıkışlar vericinin çıkış transistörleri veya çıkış lambalarına zarar verir. Oysa ki amatör, çevreye zarar vermeden, çıkış güc ayarları yapacaktır. İşte bu zamanlarda köryükler devreye girer. Kör yük çoğu kere 50 ohm karbon dirençten ibarettir. Empedans tutarsızlığı göstereceğinden tel direnç kullanılamaz.
Kör yük, verici çıkış gücünü taşıyabilir kapasitede olmalıdır. Zira 50 watlık bir güce yarım watlık yük bağlamışsanız, direnç bir iki saniye içinde kavrulup kızarıp sonra da kül olacaktır. Yabancılar iri 50 om direnç kullanarak, veya seri ve parelel bağlı dirençlerden direnç ağı oluşturarak bu işi pahalı ve hantal halde halletmeye çalışmışlardır. Neredeyse kiloluk direnç ağları oluşturdular. Geçen yıllarda, 10 kusur sene önce anten akortlarıyla uğraşırken bu kör yüke biraz da şans eseri rasladım.
Yerli ve yabancı literatürlerde ve halen bugün internet ortamında bu tür bir kör yük bulunmuyor. Cihazımız L1, Ll2 bobini ve bir adet varyabl kapasiteden oluşuyor. Anten gücü, L1 ve bilhassa L2 bobini üzerinde toplanıyor. Ölçü aleti SWR metre üzerinde güç maksimum, swr minimum gözüküyor. Bu arada L2 bobininin ısındığını görüyorsunuz. Gücünüz yüksek ise tel kalınlığını artırınız, tel kalınlığı 1 mm olsun. Hala ısınma yüksek mi? bobini pirinç metal boru üzerine sarabilirsiniz. Korkmayın bozulan empedans ve frekans ayarlarını değişken kapasitemiz düzeltecektir. Devrenin basitliğine aldanmayın. Varyabıl ayarı milimetrik olabiliyor. yazıdan evvel bu devreyi bir hataya sebebiyet vermemek için masaya getirip, tekrar denedim. Varyabılın hava aralıklı olmasında fayda var. Yüksek güçler plastik kapasiteleri yakarlar. Kapasiteyi yavaş yavaş çeviriniz. Ayar milimetrik olabiliyor. Saten belki bu milimetrik ayar yüzünden devre hep gözden kaçmış olabilir
Toprak bağlantı noktasında L2 bobinini L1 bobini ile aynı yönde olarak sarmanızda fayda var. Yeni uygulamada L2 bobinini şasilemeden de swr tutturmakta başarılı oldum. SWR ve power metre inanılmaz bir şekilde en ideal 0 noktası diyebiliceğimiz güzel ayarlara gelebiliyor. Tel tur sayıları ve pozisyon ayarlarının masadan masaya değişebileceğinden kuşkum yok. Gerekirse küçük veya büyük fer parçalarını, hatta ufak trafolardan çıkan 3-5 cm lik sac parçalarını nüve olarak kullanabilirsiniz. Gülmeyin! kaya gibi sağlam akort tutturabiliyor. Bu nüveler işinizi yarı yarıya kolaylaştıracaktır. Ancak yüksek güçlerde fer parçasının ısınıp belki erimesi bile söz konusu. Biraz zaman harcayarak uğraşıp nüvesiz akort tutturmak en iyisi. Genelde L1 bobini çapı 15mm yi geçmeyen plastik elektirik döşeme borusu kablosu üzerine sarılmış, çapı 1mm den düşük, 25-33 turluk bir bobin. L1 üzerini kaygan bir plastik tabakası ile kapatınız. Öyle ki L2 bobini(çap 1mm) L1 üzerinde hareket edebilsin. Bu hareketliliğin swr üzerinde büyük etkisi olabiliyor. Arşiv şemalarımın birinde L1 33 turL2 3 tur idi, şimdi ise L2=7-8 tur oldu. Yine arşivde L1=L2=25 tur yaptığım da kayıtlı. Yani seçenekler sadece 1 tane değil. Masanızda mutlaka swr metre bağlı olacak. Görsel ayar şart. Aletiniz kararlı hale gelince varyabıla bir ibre takabilirsiniz. İhtimal bu ibre size frekans, empedans ve güç metre görevi yapacaktır. Bu araçla empedans ayarı yapmanız mümkün olabilmekte. İbre frekansa çok duyarlı. Frekans aralığı artınca yaryabılın da yeniden ayarlanması gerekiyor.
Sakın bu devre bir anten gibi çalişıyor olmasın denirse :!!
Antenle uğraşanlar bilirler. Anten sadece bir tel parçası veya sadece bir bobin değildir. Akorda gelince çalışan bir
araçtır. Hele frekans 28MHz gibi bayağı düşükse birkaç metre uzunlukta özel ayarlı aliminyum çubuk gerekir. .
Anten akortlu olunca lamba veya transistör aşırı ısınmaz, çünki enerjiyi anında anten yoluyla dışarı atar. Anten akortsuz ise
enerjinin bir kısmı atılamaz ve atılamayan enerji çıkış transistörünün veya çıkış lambasının üzerinde kalır.
Neticede lamba veya çıkış transistörü yanar.
Bir anten uzmanına desek ki bak biz yeni bir anten ürettik anten boyu 28MHz
de yok denecek kadar az. Uzmanın antenimizi beğenmeyeceği kanısındayım.
Normal olmayan antenler veya antensiz çalışma çıkış
devresini yakar. Hatırladığım kadarıyla bu işlerle uğraşırken vericim hiç bozulmadı. Çıkış devresine bir zarar gelmedi.
Bana kalırsa bu devre anten gibi çalışmıyor, enerjiyi anten gibi dışarı atabilseydi bobinin ısınmaması
lazım gelirdi. Çıkıştaki enerji bu düzenek sayesinde havaya gitmiyor enerji şase üzerine boşalıyor
. Neticenin alındığı durumlarda enerji sızıntısını önlemek için cihazı sac bir kutuya koymakta fayda var.
Bu çalışmalar CB telsizleri modada iken yapılmıştı. Başka frekanslarda bobin turları değişebilir.
UYARI !!! Yüksek güçlerde sağlık problemleri olabilmesi ihtimali göz önüne alınmalıdır.
Copyright Hüsnü Köktürk TB6BHK husnu66tr Türkiye/Yozgat köryük KÖR YÜK