Prof. Dr. Hayati Develi'nin Özgeçmişi
1962 yılında Uşak’ın Ulubey ilçesinde doğdu. İlk ve orta okulu Ulubey’de, liseyi İzmir Atatürk Lisesi’nde okudu. 1983 yılında Erzurum Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi’nden mezun oldu. 1984 yılında Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nde araştırma görevlisi olarak çalışmaya başladı. 1984'te askerlik görevine başladı ve 1985 Temmuz'unda tamamladı. 1985-1986 öğretim yılında geçici kadro nakliyle İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü'ne katıldı ve lisans üstü çalışmalarına başladı. 1987 yılında yüksek lisans tezini tamamladı. 1987-1988 öğretim yılında başladığı doktora çalışmasını 1993 yılında bitirdi.
1991 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Yeni Türk Dili Anabilim Dalı araştırma görevliliği kadrosuna geçti.
Doktorasını tamamladıktan sonra 1993-1994 öğretim yılında Rusya Fedarasyonu’na bağlı Tataristan Cumhuriyeti’nin Çallı şehrinde bulunan Pedagoji Enstitüsünde Türk Dili dersleri okuttu.
1998 yılında doçent, 2004 yılında profesör oldu.
2001-2002 öğretim yılından beri İstanbul Kültür Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde çalışmaktadır.
Çalışma alanları Türkiye Türkçesi, Osmanlı Türkçesi, Eski Türkiye Türkçesi ve Tatarca'dır.
Tezler ve Yayınlar :
1. Klasik
Osmanlı Türkçesinde –sA Morfemli Yardımcı Cümleler Üzerinde İnceleme, Yüksek Lisans tezi, İ.Ü. Sosyal Bilimler
Enstitüsü, 1987.
2. Evliya
Çelebi Seyahatnamesine Göre 17. Yüzyıl Osmanlı Türkçesinde Ses Benzeşmeleri ve
Uyumlar, Doktora tezi, İ.Ü. Sosyal
Bilimler Enstitüsü, 1993.
1. Azeri Türkçesi Lügati, Atatürk Üniversitesi Yay. Erzurum 1993.
2. Tanzimattan Meşrutiyete I, Mir’at-i Şuûnât, Mehmed Memduh, Sadeleştiren : Hayati Develi, Nehir yay., İstanbul 1990.
3. Evliya Çelebi Seyahatnamesine Göre 17. Yüzyıl Osmanlı Türkçesinde Ses Benzeşmeleri ve Uyumlar (Doktora tezi), Türk Dil Kurumu Yayınları, 622, Ankara 1995.
4. XVIII. Yüzyıl İstanbul Hayatına Dair ‘Risâle-i Garîbe’, Kitabevi, İstanbul 1998.
5. Ahmed Yesevî, Şule Yayınları, Bizim Klasiklerimiz Serisi, İstanbul 1999, 167 s.
6. Osmanlı Türkçesi Kılavuzu 1, Bilimevi Yay. İstanbul 2000, 432 s.
7. Osmanlı Türkçesi Kılavuzu 2, Bilimevi Yay. İstanbul 2001, 424 s.
8. Sâî Mufstafa Çelebi,
Yapılar Kitabı, Tezkiretü'l-Bünyân ve Tezkiretü'l-Ebniye (Mimar Sinan'in
Anıları), Çeviriyazı ve notlar :
Hayati Develi, Sadeleştirme : Hayati Develi - Samih Rifat), Koçbank, İstanbul
2002.
9. Dede Korkut Hikâyeleri, (100 Temel Eser serisi için), Alkım
Yayınları, İstanbul 2006.
10. Yusuf Has Hacib, Kutadgu
Bilig, (100 Temel Eser serisi
için), Alkım Yayınları, İstanbul 2006.
11 Dil Doktoru (Türkçe
Üzerine Yazılar), 3F Yayınları, İstanbul 2006.
12. Osmanlı'nın Dili, 3F
Yayınları, İstanbul 2006.
III. Makaleler
1. “Âşık Talibî Coşkun’a Dair”, Türk Folkloru, Mayıs 1984, 26-29.
2. “Evliya Çelebi”, Osmanlı Ansiklopedisi, İst. 1993, s. 188-191.
3. “Türkçe’nin Tarihî ve Bugünkü Coğrafyası”, 99 Soruda Türkçe Kültürü, İst. 1994, s. 48-58.
4. “Puluç Kelimesine Dair”, Acun, 1994.
5. “{sA} Morfemli Yardımcı Cümleler ve Bunlarla Kurulan Birleşik Cümleler Üzerınde Bir İnceleme”, Türk Dili ve Araştırmaları Yıllığı Belleten 1995, Ankara 1997, 115-152.
6. “-sA Eki Nedir? Kip mi, Zarf-fiil Eki mi?”, İlmî Araştırmalar I, İst. 1995, 91-94
7. “Bir Kültür Hazinesi: Evliya Çelebi Seyahatnâmesi” Dergâh 69, Kasım 1995.
8. “Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nin Türkiye’de Yapılan Yayınlarına Bir Bakış”, Türk Dili, sayı 527, Kasım 1995, s. 239-244.
9. “Evliya Çelebi seyahatnamesinin Yeni Bir Yayımı” Hayati Develi – Musa Duman, Kitaplık, 22, Temmuz-Ağustos 1996, 35-39.
10. "İstanbul'a Dair Risâle-i Garîbe", İstanbul Araştırmaları I, İstanbul Araştırmaları Merkezi, İstanbul 1997, 95-190.
11. “Kemalpaşazade ve Ebüssuûd’un Galatât Defterleri”, İlmi Araştırmalar IV, İstanbul -1997, 99-125.
12. “Dua ve Yas Motifi Olarak ‘baş aç-’ Tabiri”, Türkiyat Mecmuası, XX (1997), 85-111.
13. ”Türkiye Türkçesi ile Tatarca Arasında Bazı Ses Denklikleri”, İ. Ü. Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, c. XXVII, 1997, 73-99.
14. “18. Yüzyıl Türkiye Türkçesi Üzerine”, Doğu Akdeniz Üni.Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Dergisi, s. I, Gazimağusa 1998, s. 27-36
15. “Ağız Özellikleri Taşıyan Bir Eski Türkiye Türkçesi Metni : Fatiha Tefsiri” , İlmî Araştırmalar 6 (1998), 63-81.
16. “Eski Anadolu Türkçesi Devresine Ait Manzum Bir Miracname”, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, c. XXVIII, İst. 1998, s. 81-228.
17. “Türkiye
Türkçesinde İç Seste Ünsüz Benzeşmesi ve Yansızlaşma”, TDK 3. Uluslararası Türk Dili Kurultayı 1996, Ankara 1999, 295-302.
18. "Eski
Türkiye Türkçesinde /K/ - /G/ Ses Birimlerinin Yazılışı", İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve
Edebiyatı Dergisi, c. XXIX, İst. 2000, s. 31-34.
19. “Harezm-Kıpçak
Şairi İmâdü’l-Mevlevî’nin Yeni Bir Gazeli”,
Journal of Turkish Studies, 24/III, Harvard
Uni. 2000, 129-140.
20. “Osmanlı Türkçesi”, Osmanlı, c. IX, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s. 456-462.
21. "Türkiye Toponimisine Dair Denemeler", Studia Turcologica Cracoviensia, 8, Krakow 2001, 17-22.
22. "Şemsettin Sami'nin Yayımlanmamış Bir Eseri : Lehce-i Türkiyye-i Memâlîk-i Mısr", Kayseri ve Yöresi Kültür, Sanat ve Edebiyat Bilgi Şöleni (12-13 Nisan 2001) Bildiriler, Kayseri 2001, 251-254.
23. "Dede Korkut Oğuznameleri - Tezcan ve Boeschoten Yayımı Üzerine Notlar", İlmî Araştırmalar 12, İstanbul 2001, s. 83-94
24. "Eski Türkiye Türkçesi Ağızlarının Sınıflandırılmasında Morfolojik Esaslar” Türkbilig 2002/4 s. 117-124
25. "Tevârîh-i Âl-i Osmân Üzerine", İlmî Araştırmalar 14, İstanbul 2003, 247-254.
26. "Tursun Fakih'in Gazavatnâmesi'nin Yayımı Üzerine" Journal of Turkish Studies, Journal of Turkish Studies 27/II, 2003, Harvard University, 33-39.
27. Kadı Burhaneddin'in Dili Azerbaycan Türkçesi midir?", 1. Kırşehir Kültür Araştırmaları Bilgi Şöleni (8-10 Ekim 2003) Bildiriler, Kırşehir, 2004, s. 133-143.
28. "Tursun Fakih Gazavâtnâmesinin Ağızbilimsel Özellikleri", İlmî Araştırmalar 17,, Güz 2004, s. 99-104.
29. "Robert Dankoff, Evliya Çelebi Seyahatnamesi Okuma Sözlüğü, Katkılarla İngilizceden Çeviren : Semih Tezcan, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi : 37, İstanbul 2004, 336 b." İlmî Araştırmalar 18, 2004, s. 154-155.
30. "Evliya Çelebi Seyahatnamesine Göre XVII. Yüzyıl Azerbaycan-Türkmen Ağzı", V. Uluslar arası Türk Dili Kurultayı Bildirileri I (20-26 Eylül 2004), Ankara 2004, s. 767-786.
31. "Elifin
Öküzü Öküzün Boynuzu" Türk Dili, sayı 650, 146-149.
Edebiyat ve kültür dergileri :
"Dil ve Toplum", Nizâm-ı Âlem, Sayı 46, Mart 2000, s. 78.
“Yazar Kimin Diliyle Yazar?” Kaşgar, Sayı 29, Eylül-Ekim 2002, s. 268-271.
"Memed Fuat'ın İki Kitabı", Kaşgar, Sayı 31, Ocak-Şubat 2003, s. 255-258.
"Geçmişi Hatırlama ve Toplumsal Kimlik", Türk Edebiyatı, Sayı 355. Mayıs 2003, s. 44-46.
"Türk Dünyası için Ortak Bir Dil Mümkün mü?, Kaşgar, Sayı 33, Mayıs-Haziran 2003, s. 50-53.
“Türkçenin Geleceği”, Kaşgar, Sayı 34, Eylül-Ekim 2003, s. 25-31.
“Kaybolan Diller Kaybolan Sesler”, Kaşgar, Sayı 35, Kasım-Aralık 2003, s. 80-86.
"Faruk Kadri Timurtaş ve Yeni Kelimeler", Türk Edebiyatı, Sayı : 368, Haziran 2004, s. 15-17.
IV. Türk Şivelerinden Makale Çevirileri
1.. “Tanzimat ve İdil-Ural Tatarları Arasında Aydınlanma Hareketi, Yahya Abdullin”, İlmî Araştırmalar 1, İst. 1995, s. 175-184.
2. “Toponim İsimlendirmelerinde Nisbîlik Prensipleri”, Zari Dösimov, Ege Üni. Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi IV, İzmir 1985, 110-115.
3. “Bilmeceler Hakkında Bazı Görüşler”, Nureddin Seyidov, Türk Folkloru 49, 10-13; 51, 10-13; 52, 17-20.
4. “Türkî Filolojiye Giriş”, Kardaş Edebiyatlar, 15/1987, 31.
5. “Hocamırat Baylıyev”, Kardaş Edebiyatlar, 6/1983, 43-44.
V. Tanıtma ve Değerlendirmeler
1. “Gazavât-ı Sultân Murâd b. Mehemmed Han. İzladi ve Varna Savaşları (1443-1444) Üzerinde Anonim Gazavâtnâme. Tıpkı basım ve Türk Harfleriyle Metin, Notlar ve Bir Lügatçe İle Yayımlayanlar: Halil İnalcık-Mevlud Oğuz, TTK Yay. Ank. 1989”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1992, s. 203-213.
2. “Johannes Schiltberger, Türkler ve Tatarlar Arasında (1394-1427), Als Sklave im Osmanicshen Reich und bei den Tataren: 1394-1427, Çeviren: Turgut Akpınar, İst. 1995”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1995, 474-478.
4. “Türk Dilinin Gelişme Alanları ve Eski Anadolu Türkçesi, Prof. Dr. Mustafa Özkan, İst. 1995, 751 s.” Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1995, 471-473.
5. “Atamalar Dünyasına Seyahat, Ömer Settarov, Tatar Kitap Neşriyatı, Kazan 1992, 240 s.” İlmî Araştırmalar, I (1995), s. 185-188.
6. “Abdülaziz Bey : Osmanlı Âdet, Merasim ve Tabirleri. Yayıma hazr. Prof. Dr. Kâzım Arısan - Duygu Arısan Günay, İstanbul 1995” İlmî Araştırmalar, III (1996), 232-234.
7. “Biyoloji Felsefesi, Teoman Duralı, Ankara 1992”, İlmî Araştırmalar, III (1996), 234-236.
8. “Türk Dillerinde Evezlikler, Musa İslamov”, Türk Dili, Mayıs 1987, 321-326.
9. “Orhon-Yenisey Abidelerinde Adlar, Yunus Memmedov”, Ege Üni. Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, IV, İzmir 1985, 116-120.
10. "İmparatorluk Mirası : Balkanlar'da ve Ortadoğu'da Osmanlı Damgası, ed. L. Carl Brown, İletişim Yay. İstanbul 2000", Virgül, sayı 41, Mayıs 2001, s. 4-7.
11. "21. Yüzyılın Eşiğinde Uşak Sempozyumu", İlmî Araştırmalar 12, İstanbul 2001, s. 222.
12. "Güneyce-Rize Sözlüğü, İsmail Kara, Dergâh Yayınları", İlmî Araştırmalar 12, İstanbul 2001, s. 223-224.
VI. Türk Şivelerinden Şiir
ve Hikâye Çevirileri
1.. “Azeri Şairi: Resul Rıza (1910-1981)’den Şiirler”, Kültür ve Sanat, Ekim 1982, 24-26.
2. “Kaybettiğimiz Bir Azeri Şairi Aliekber Ziyatay”, Kardaş Edebiyatlar, 4, 1982, 14-17.
3. “Azerî Edebsiyatından : Resul Rıza, Anamın Laylası”, Töre, 146, 1983, 60-61.
4. “Azerbaycan’dan Bir Hikâye : İyi padişahın Masalı, Anar”, Kardaş Edebiyatlar, 12, 1985, 16-25.
5. Anamın Masalları, Azize Caferzade, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yay. İstanbul 1990. (bir heyetle birlikte kril harflerinden latin harflerine çeviri).
6. “Türkmen Edebiyatından : Ana Sarpası (Hikâye), Goşcan seyitmedov”, Kardaş Edebiyatlar, 2, 1982, 24-27.
7. "Türkmen Edebiyatından : Yolda, Oğultaç Orazberdiyeva”, Kardaş Edebiyatlar, 4, 1982.
8. “Türkmen Edebiyatından : Hatip, Tacmemmet Cürdekov”, Kardaş Edebiyatlar, 4, 198244-46.
9. "Türkmen Edebiyatından : Yakınlık, Goşcan Seyitmedov”, Töre, Temmuz-Ağustos 1983/146-147, 62-67.
10. “Türkmen edebiyatından : Deniz Rovayatı, Atamırat Atabayev”, Töre, 1983/146-147, 68-70.
VII. Uluslar arası ve Ulusal
Kongre ve Sempozyumlar, Bilimsel Toplantılar
1. 14 Ekim 1995 tarihinde düzenlenen "Türkçe'de Çatı Kavramı
ve Çatı Ekleri" konulu tartışmalı toplantıya müzakereci olarak.
2. III.. Uluslararası Türk Dili Kurultayı 1997 (“Türkiye Türkçesinde
İç Seste Ünsüz Benzeşmesi ve Yansızlaşma” başlıklı bildiri ile)
3. Marmara Üniversitesi Türkiyat
Araştırma ve Uygulama Merkezi Uluslar Arası TürkKültüründe Ayrıntılar :
Ayakkabı Sempozyumu, 10-11 Aralık 1998, İstanbul'da "Evliya Çelebi
Seyahatnamesinde Ayakkabı Terminolojisi ve Ayakkabıcı Esnafı" başlıklı
bildiri.
4. Uluslar Arası Sözlük Bilimi Sempozyumu 20-21 Mayıs 1999 Doğu
Akdeniz Üniversitesi, Gazimagusa ("Cumhuriyet Döneminde Türkçenin Bilim
Dili Olarak Gelişmesi" başlıklı bildiri ile)
5. 11 Haziran 1999 Türk
Dil Kurumu Gramer Bili ve Uygulama Kolunca düzenlenen "Türkiye Türkçesinde
Ses Olayları (değişmeler, düşmeler, türemeler, benzeşmeler, benzeşmezlikler ve
bunların sebepleri)" konulu tartışmalı toplantı'ya "Türkiye
Türkçesinde Ses Hadiseleri ve Benzeşmeler" başlıklı bildiri ile.
6. TDK ve Fransız Anadolu
Araştırmaları Enstitüsü : “Osmanlı Türkçesi Öncesi : Eski Türkiye Türkçesi” 3-4
Aralık 1999.
7. “Türkçenin Geleceği” Türk Dilinin Sorunları Bilgi Şöleni, 30
Mart 2000, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü.
8. “Güneş-Dil Teorisi”,
TBMM’nin 80. Kuruluş Yılı Dolayısıyla Atatürk Döneminde Dil ve Edebiyat
Çalışmaları Bilgi şöleni, İ.Ü. Edebiyatı Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı
Bölümü, 2-3 Mayıs 2000.
9. "Şemsettin Sami'nin Yayımlanmamış Bir Eseri : Lehce-i Türkiyye-i Memâlîk-i Mısr", Kayseri ve Yöresi Kültür, Sanat ve Edebiyat Bilgi Şöleni (12-13 Nisan 2001), Kayseri .
10. "Evliya Çelebi Seyahatnamesinin Ses Düzeni", Uluslararası Evliya Çelebi Sempozyumu 8-9 Kasım 2001, Doğu Akdeniz Üniversitesi, Gazimağosa.
11. "Eski Türkiye Türkçesi Ağızlarının Sınıflandırılması", The Linguistic Heritage of the Seljuks, Sources for the History of the South West Turkic Linguistic Varieties, University of Mainz Institute of Oriental Studies, 25-27 Ocak 2002, Mainz - Almanya.
12. “Kadı Burhaneddin Azeri Şari miydi?”, I. Kırşehir Kültür Araştırmaları Bilgi Şöleni (8-10 Ekim 2003), Kırşehir.
13. "Eski Türkiye Türkçesinde Dinî Tabirler", Türkçede Dini Tabirler Sempozyumu, Yıldız Teknik Üni. Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, 12 Mart 2004, İstanbul.
14. "Evliya Çelebi Seyahatnamesine Göre XVII. Yüzyıl Azerbaycan-Türkmen Ağzı", TDK V. Uluslar Arası Türk Dili Kurultayı, 20-26 Eylül 2004 Ankara.
15. Orta Öğretim Taslak Programlarını Değerlendirme Çalıştayı, MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, 25-26 Aralık 2004, Başkent Öğretmenevi Ankara
16. "Çalmak Fiilinin Semantik Gelişimi Üzerine" I. Uluslararası Türk Dünyası Kültür Kurultayı, Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstisüsü, 9-15 Nisan 2006, İzmir.
17. "Irak Türkmen Ağzının Tarihsel Gelişimi", Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Sempozyumu, 29-Mayıs 1 Haziran 2006, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Ankara.
VIII. Proje ve Ortak Çalışmalar :
1. “Evliya Çelebi Seyahatnamesinin 1.
Cildinin Bilimsel Neşri” isimli proje H. Develi tarafından yürütülmüş ve İ.Ü.
Araştırma Fonu tarafından desteklenmiştir.
2. “Türkiye Türkçesinin Tarihsel Sözlüğü” :
Türk Dil Kurumu tarafından yürütülen ve Türkiye üniversitelerinden öğretim
üyelerinin katıldığı bu önemli çalışmaya H. Develi şimdiye kadar iki eserin
kelimelerini tarayarak katılmıştır.
3. Osmanlı Türkçesi Sözlüğü Projesi. Türk Dil
Kurumu. Devam etmekte.