วันวิสาขบูชา

"ผู้ใดเห็นธรรม ผู้นั้นเห็นเรา"

วันวิสาขบูชา

HomeHome

ประสูติ

ครงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 เป็นวันประสูติ ตรัสรู้ ปรินิพพาน ของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า

พระองค์ทรงประสูติ ณ ใต้ต้นสาละ สวนลุมพินีวัน
ทรงเปล่งพระวาจา และประกาศความสูงสุดว่า :-

เราเป็นผู้เลิศที่สุดในโลก
เราเป็นผู้เจริญที่สุดในโลก
เราเป็นผู้ประเสริฐสุดในโลก
ชาตินี้เป็นชาติสุดท้ายของเรา การเกิดในภพใหม่จักไม่มีอีก

การที่ทรงเปล่งอาสภิวาจาในวันประสูติ ทรงหมายถึงความเป็นเอกบุรุษผู้อยู่เหนือชนทั้งปวงด้วยคุณอันวิเศษทั้งหลาย อันมี:-
- พระปัญญาธิคุณ
- พระมหากรุณาธิคุณ
- และพระบริสุทธิคุณ เป็นต้น

เป็นบุพนิมิตที่บ่งบอกถึงการที่จะได้ตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ผู้ทรงเป็นบุคคลที่เลิศที่สุด เจริญที่สุด และประเสริฐที่สุดในโลก
พระองค์ทรงประกาศพระธรรมจักรให้ยิ่งใหญ่และกว้างไกล จนใคร ๆ ไม่อาจทำให้หมุนกลับได้ และพระองค์จะปรินิพพานในชาตินี้ การเกิดในภพใหม่จักไม่มีอีก
ในคราวที่พระองค์เสด็จลงสู่พระครรภ์พระมารดานั้น ได้มีความมหัศจรรย์เกิดขึ้นหลายประการ คือพระมารดาไม่มีโรคาพาธิใด ๆ ไม่มีความลำบากพระวรกาย พระมารดาทอดพระเนตรเห็นพระโพธิสัตว์ประทับอยู่ภายในพระอุทร มีพระอวัยวะน้อยใหญ่ครบถ้วน พระโพธิสัตว์ทรงมีสติสัมปชัญญะขณะลงสู่พระครรภ์พระมารดา ทรงมีสติสัมปชัญญะขณะประทับอยู่ในพระครรภ์ และ ทรงมีสติสัมปชัญญะขณะประสูติจากพระอุทรของพระมารดา พระองค์ย่อมประสูติอย่างบริสุทธิ์แท้คือ ไม่แปดเปื้อนด้วยเสมหะ ด้วยเลือด ด้วยน้ำเหลือง ด้วยของไม่สะอาดใด ๆ นับว่าสะอาดบริสุทธิ์หมดจดตั้งแต่วันประสูติ นอกจากความมหัศจรรย์ดังกล่าวแล้ว ยังมีความมหัศจรรย์อื่น ๆ อีกหลายประการ ดังที่ได้กล่าวไว้ใน "อัจฉริยัพภูตธัมมสูตร มัชฌิมนิกาย อุปริปัณณาสก์"

พระสัมสัมพุทธเจ้าทรงตรัสรู้ " อริยสัจ 4 " ณ ใต้ต้นพระศรีมหาโพธิ์ เมืองพุทธคยา

ในครั้งที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงตรัสรู้ใหม่ ๆ ทรงเปล่งพระปฐมพุทธพจน์ว่า:-
พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงบรรลุธรรมเป็นที่สิ้นตัณหา เพราะพระองค์ทรงตรัสรู้อริยสัจ 4
อริยสัจ 4 แปลว่า ของจริงอันประเสริฐ หรือของจริงของพระอริยเจ้า 4 ประการ การรู้จริงของพระอริยเจ้าทำให้ยกฐานะจากความเป็นปุถุชน ไปสู่ความเป็นพระอริยบุคคล
ตามธรรมดาจิตของปุถุชน ย่อมหนาแน่นไปด้วยกิเลสซึ่งทำให้จิตใจเศร้าหมอง เร่าร้อนอยู่ตลอดเวลา
กิเลสแบ่งเป็นกลุ่มใหญ่ๆ ได้ 3 กลุ่มคือ โลภะ โทสะ โมหะ แบ่งโดยละเอียดแล้ว กิเลสมี 10 อย่างคือ:-
- ในบรรดากิเลส 10 อย่างเหล่านี้ จะถูกประหาณโดยพระอริยบุคคลตามลำดับขั้นดังนี้ คือ :-
ดังนั้นจะเห็นได้ว่าพระอริยบุคคลทั้งสี่ นับตั้แต่พระโสดาบันจนถึงพระอรหันต์ เป็นบุคคลที่เลิศ เจริญและประเสริฐรองจากพระพุทธเจ้า เพราะท่านได้ทำลายกิเลสให้เบาบาง จนกระทั่งทำลายกิเลสให้หมดสิ้นไปจากจิตใจ ทำให้จิตใจมีความสงบสุข ปราศจากความทุกข์โศกเร่าร้อน นี้เป็นหลักธรรมคำสอนที่มีในพระพุทธศาสนาเท่านั้น
- พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงตรัสรู้อริยสัจสี่ ได้แก่ :-
  - ทุกข์
  - สมุทัย
  - นิโรธ
  - มรรค
- ในอริยสัจสี่นี้ ทรงสอนให้รู้จัก ทุกข์, เหตุให้เกิดทุกข์, ความดับทุกข์, ข้อปฏิบัติให้ถึงความดับทุกข์
  - ทุกข์เกิดที่ไหน ? ตอบว่า เกิดที่ร่างกายจิตใจของเรา
  - สมุทัย คือ เหตุให้เกิดทุกข์ได้แก่อะไร ? ตอบว่า ได้แก่ตัณหา ความทะยานอยาก
  - นิโรธ คือ ความดับทุกข์ ได้แก่อะไร ? ตอบว่า ได้แก่อริยมรรคมีองค์แปด หรือ ศีล สมาธิ ปัญญา
ในอริยสัจสี่นี้พระพุทธองค์ทรงสอนให้กำหนดรู้ทุกข์ เป็นประการแรก ทรงสอนให้เจริญสติปัฏฐาน หรือเรียกว่า " วิปัสสนากรรมฐาน " ไปกำหนดรู้ทุกข์ที่กายและใจ กายคือรูป ใจคือนาม กายใจหรือรูปนามนี้เป็นที่ตั้งแห่งทุกข์ เพราะฉะนั้น จึงต้องมีสติไปกำหนดรู้ทุกข์ที่กายและใจ
ผู้ปฏิบัติต้องพยายามใส่ใจในทุกข์ ให้มีสติกำหนดรู้ทุกข์ในอิริ ยาบถสี่ คือ ยืน เดิน นั่ง นอน อิริยาบถสี่มีไว้แก้ทุกข์ เราไม่สามารถยืนได้นานๆ เพราะว่ามีความทุกข์เกิดขึ้นในรูปยืน ทนยืนต่อไปไม่ได้แล้ว ทุกข์มาก ปวดเมื่อยมาก ต้องแก้ทุกข์จากรูปยืนไปเป็นรูปนั่ง พอนั่งใหม่ๆ ก็ว่าดี สบายดี พอนั่งไปนานๆ ความทุกข์ก็ปรากฏกับรูปนั่งอีก ต้องเปลี่ยนเพื่อแก้ทุกข์อีกแล้ว
ในชีวิตประจำวันจะวนเวียนเปลี่ยนไปเปลี่ยนมาอยู่ในอิริยาบถสี่นี้ตลอดเวลา เปลี่ยนอิริยาบถเพื่อแก้ทุกข์ ทุกครั้งที่ทุกข์ปรากฏที่กาย เช่นปวดเมื่อย ต้องมีสติสัมปชัญญะกำหนดรู้อาการของทุกข์ก่อน แล้วโยนิโสว่าจะเปลี่ยนอิริยาบถเพื่อแก้ทุกข์ มีสติสัมปชัญญะตามรู้อาการที่กำลังเปลี่ยน มีสติสัมปชัญญะตามไปรู้รูปใหม่ เพียรให้มีสติตามรู้อยู่ที่อาการของรูป อาการของทุกข์ อาการของการเปลี่ยนท่าเพื่อแก้ทุกข์ อาการของรูปใหม่หรือท่าใหม่ ทำความรู้สึกอย่างต่อเนื่องในอาการท่าทางของรูปกายที่กำลังปรากฏเป็นปัจจุบัน รู้แล้วรู้อีก ๆ ๆ ๆ ๆ ๆ
บางครั้งขณะปฏิบัติอยู่ จิตตกจากปัจจุบันอารมณ์ไปที่อื่นหรือฟุ้งไป ผู้ปฏิบัติจะต้องรู้สึกตัวอยู่เสมอว่า ตนกำลังกำหนดหรือดูอะไรอยู่ แต่ที่จิตตกไปเพราะขาดการสังเกตุจึงได้ฟุ้งไปที่อื่น แต่ไม่เป็นไรขอให้กลับมาตั้งต้นใหม่เสมอ
ผู้ปฏิบัติมีหน้าที่อย่างเดียวคือ คอยพิจารรณาดูความจริงของอิริยาบถเท่านั้น ให้รู้ว่าความจริงเขาเป็นอยู่อย่างไร ถ้าไม่มีสติไปรู้ทันอิริยาบถเก่าที่กำลังถูกความทุกข์บีบคั้นมากจนทนไม่ได้แล้ว โทมนัส คือ ความทุกข์ใจจะเกิดขึ้น พอเปลี่ยนไปอิริยาบถใหม่ซึ่งเป็นท่าที่สบาย เพราะทุกข์บีบคั้นยังไม่มากจึงรู้สึกว่าสบายดี ถ้าขาดสติรู้ไม่เท่าทันตรงนี้ อภิชฌา คือ ความยินดีพอใจก็จะเกิดขึ้น ดังนั้นถ้าขาดสติสัมปชัญญะในการตามรู้อิริยาบถ โทสะ คือความยินร้ายจะเกิดกับอิริยาบถเก่า และโลภะ คือ ความยินดีจะเกิดกับอิริยาบถใหม่ ความยินดียินร้ายคือ โลภะ โทสะ จะเกิดตลอดเวลา เพราะมี โมหะ คือ อวิชชาปกปิดความจริงไว้ เพราะฉะนั้นการเจริญวิปัสสนากรรมฐาน คือการเจริญสติปัญญา ทำให้เกิดปัญญาไปรู้ทุกข์ในรูปนาม ไปละตัณหา ความยินดีพอใจในรูปนาม เมื่อละตัณหาซึ่เป์นเหตุแห่งทุกข์ได้แล้ว ก็ไปแจ้งพระนิพพานซึ่งเป็นธรรมที่ดับทุกข์ กิเลสจะถูกประหาณไป เข้าถึงความเป็นพระอริยบุคคล นี่เป็นประโยชน์สูงสุดของชีวิตที่ได้รับจากการเจริญวิปัสสนากรรมฐาน เป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนา เป็นคำสอนที่ได้จากการตรัสรู้ของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
พระพุทธองค์ตรัสสอนให้เจริญมรณัสสติ นึกถึงความจริงของชีวิตว่า ทุกคนเกิดมาแล้วล้วนต้องตาย แม้พระองค์ก็ต้องตาย จึงไม่ควรประมาทในชีวิต
พ.จ.อ.สมยศ แสงธรรม คัดจากเอกสารของ กองทุนพิทักษ์ธรรม 104 หมู่บ้านปัญญา ซอย 12 พัฒนาการ สวนหลวง กรุงเทพมหานคร โทร. 02-314-1753
ได้รับเอกสารนี้จากงานสัปดาห์วันวิสาขบูชาที่ท้องสนามหลวง เมื่อ 7 พฤษภาคม 2544

H0me

ประสูติ

ตรัสรู้