Perëndimi, vetëm një ëndërr

Shelteret, aty ku jetojne azilkërkuesit kosovarë, me shpresën se një ditë do të udhëtojnë drejt Perëndimit.
E ndërsa shumë shqiptarë duke u paraqitur si kosovarë, kanë mundur të udhëtojnë drejt anës tjetër të globit, asnjëri nga azilkërkuesit nuk ka mundur të kalojë procedurat administrative të marrjes së një vize.

Çdo ditë, nga mëngjesi deri në darkë, e sheh Meritën të shesë këpucë dhe rroba tek hyrja e shelterit diku pas Ministrisë së Jashtme. Në dorë mban çelësat e shtëpisë dhe ngadalë e hap derën për të treguar se ku ka përfunduar. ”Ja, shes rroba, siç thoni edhe ju, si tek ”Gabi”,- shprehet ajo. Në të majtë të derës sheh një tavolinë, që mezi mbahet në këmbë, ndërsa dhoma mobilim të vetëm ka vetëm një raft rrobash. Më tej, një krevat bashkëshortor, i braktisur prej vitesh. Vendin e tij e kanë zënë fëmijët, Ardiana, Gentiana dhe Elvisi! Këtu jeton Merita Vula nga Kosova. Më 3 qershor të vitit 1998, ajo vjen në Shqipëri. Pas ”hetimeve” paraprake asaj i jepet statusi i refugjatit. Por dhimbja e saj nuk është fukarrallëku. Ishte fillim-viti i 1998 kur ajo bllokohet në qytetin e Gjakovës së bashku me tre fëmijtë e saj. Kishte nisur lufta! Mundi t’i shpëtojë rrethimit të serbëve dhe niset drejt Shqipërisë. Gjashtë muaj më pas, ajo merr një telefonatë nga burri i saj ( ndodhej në Amerikë!) ku me një zë të thatë i thotë: ”Nuk më intereson më ti dhe as fëmijët e mi!”. Që prej asaj kohe Merita ndodhet në Shqipëri nën mbrojtjen e organizatave humanitare, të cilat e kanë strehuar në një shtëpi pritëse, pranë komisariatit numur 1 të policisë.
Sot Merita jeton me 14.800 lekë në muaj së bashku me tre fëmijët e saj. Jeta në shelter për të, kohë më parë, ishte ndryshe, pasi ajo merrte një shumë të ardhurash (kesh) nga motra e saj nga Amerika. Ndërsa tani jeton vetëm me shpresën se një ditë do të mund të udhëtojë drejt Amerikës

Ëndërr e tokës së premtuar
Megjithëse prej pesë vitesh Merita jeton në Shqipëri ajo ëndërron të udhëtojë drejt tokës së premtuar, Amerikës. Çdo ditë, pasi shet ca rroba, ajo merr rrugën drejt organizatave që mbrojnë refugjatët, në kërkim të një vize.
”Megjithëse jam ndarë nga burri, unë nuk jam një kriminele, siç më trajtojnë. Organizatat nuk na kanë dhënë asnjë rrugëzgjidhje se çfarë po ndodh me garancitë e mia. As po dhe as jo!”- tregon Merita duke shtuar se e motra i ka dërguar disa garanci. Konsullata amerikane në shtator 2001 i ka thënë të presë. Sipas saj, ”Garancia e parë ka ardhur që në vitin 2000, dhe më pas kanë vijuar dy garanci të tjera”.
Pas aktit terrorist të dy kullave binjake në Amerikë, Ambasada Amerikane në Shqipëri, ndërpreu dhënien e vizave ndërsa Merita thotë se: ”Nuk di çfarë duhet të bëj. Të pres, po deri kur?! Nuk dihen se ku kanë shkuar garancitë, në xhepat e kujt kanë shkuar, pasi kam dëgjuar se kanë ikur njerëz me emrat tanë, me garancitë që i dërgojnë në emrat tanë ?!. Kam dëgjuar se me ato abuzohet. Shiten nga 4-10.000 dollarë. Jeta në Shqipëri është tepër e vështirë!”-thotë ajo.

Frika e zakoneve të vjetra
Merita ka arsyet e saj të qëndrimit në Shqipëri. Nuk mund të kthehet në vendlindje pasi shtëpia ku jetonte ishte e ish-burrit të saj. Ndërsa tani, pas lufte atje jeton vjehrra e saj. Për më tepër edhe zakonet nuk lejojnë që gruaja 39- vjeçare të kthehet në shtëpinë e saj. Prindërit e Meritës nuk kanë qenë dakord me martesën e saj. ”Në qoftë se të braktis burri, nuk të mban familja! Ata mund të më mbajnë mua por jo fëmijët e mi”,-thotë Merita. Kështu mundësinë e vetme për të vazhduar jetën gruaja kosovare sheh Amerikën.

Refugjatë të tjerë kërkojnë garancitë…

Kanë kaluar më shumë se pesë vjet që rreth 20 familje kosovare, të ardhura fill pas luftës në Kosovë, “shtyjnë ditët” me një status fluid ende të paqartë. Herë pas herë ata kanë akuzuar organizatat humanitare, UNHCR (Komisioneri Ndërkombëtar për Refugjatët), ICMC (Komisioni Ndërkombëtar Katolik për Migrimin), CICA dhe ACHO “për lënie pas dore” dhe nuk i kanë pranuar deklaratat e tyre se ata “i mbajnë mirë dhe i trajtojnë më mirë se shqiptarët!”. Mbi pesë familje kosovare kanë kohë që presin përgjigjen nga këto organizata për akomodimin e tyre në vendet europiane.
Rasti i Merita Vulës na vë në dije se për të kanë ardhur tre garanci nga Amerika. E ndërsa shumë shqiptarë duke u paraqitur si kosovarë, kanë mundur të udhëtojnë drejt anës tjetër të globit, asnjëri prej tyre nuk ka mundur të kalojë procedurat administrative të marrjes së një vize
Familja e Bali Saliut jeton në një prej shelterave në afërsi të Komisariatit të Policisë numur 1 në Tiranë. Janë gjithsej pesë persona të cilët e shtyjnë muajin me 18.000 lekë në muaj.Gruaja e tij, Hajrie Baliu ka të vëllain e saj në Amerikë, ndërsa në Shqipëri punon si “babysiter” në një nga familjet tiranase. Nuk kthehen në vendin e tyre me shpresën se do të largohen për një vend të tretë.
Malazezi Leka Marashevic jeton në një prej shelterave në afërsi të qytetit studenti. Është nga komuna e Podgoricës (Mali i Zi) dhe ka dezertuar nga ushtria. Që nga 1 korriku i vitit 1998 ai ndodhet në Shqipëri. Është i vetmi ndër azilkërkuesit kosovarë, i cili ka përfituar statusin politik. Dhe Leka është në pritje të procedurave për në Amerikë.
Kastriot Etemi 27 vjeç nga Krasaliqi, (Komuna Skënderaj) ndodhet në Shqipëri që prej 25 nëntorit 1999. Banon në një nga shelterat pranë Rrugës së Kavajës. E gjithë familja e tij jeton në Amerikë. Edhe Kastrioti qëndron në Tiranë me shpresën se një ditë do të iki në Amerikë.

Refugjatët, nën mbrojtjen e ”ligjit”!
Pranimi i azilkërkuesve mbështetet në ligjin ”E mbrojtjes së përkohshme” mbi bazën e të cilit të gjithë personat që u nevojitet ju ofrohet mbrojtje ndërkombëtare. Në bazë të këtij ligji kanë përfituar edhe kosovarët që ndodhen momentalisht në Shqipëri.
Konventa e vitit 1951, ”Për statusin e refugjatit”, i përcakton ata si ”një person i cili për shkak të frikës së bazuar të persekutimit për arsye të racës, besimit dhe kombësisë, anëtarësisë së një grupi të caktuar shoqëror ose një bindjeje politike, ka të drejtë të kërkojë mbrojtjen e një vendi të dytë”. Ndërsa Bledar Andona avokat në klinikën ligjore për Refugjatët, (Financuar nga UNHCR-ja) thotë se : ”Pretendimet e refugjatëve janë të pabazuara pasi nuk e dinë a kanë ardhur me të vërtetë garancitë. UNHCR-ja është hallka që ia jep atyre garancitë, dhe në qoftë se ato mbërrijnë ato janë të sigurta atje!”. Ndërsa zëdhënësia e UNHCR-së Mariola Xhunga thotë se : ”Zyra jonë po asiston që ata të bëhen të pavarur, duke bërë të mundur integrimin lokal në Shqipëri pa u varur në asistencën e jashtme. Për këtë do të nisim një skemë trajnimesh për kualifikimin personal të këtyre personave. Megjithatë, integrimi lokal mbetet i vështirë për ta, pasi ata nuk kanë kontaktet ekonomike dhe sociale, të cilat vetë shqiptarët i kanë ngritur nëpër breza. Ka raste që disa prej tyre kanë bërë aplikime të cilat janë mbështetur nga UNHCR. Ne jemi në pritje të vendimit të përfaqësive lokale të ambasadave. Ne po vazhdojmë të punojmë për të marrë një zgjidhje pozitive të këtyre rasteve në nevojë të vendosjes në vende të treta. Por janë këto përfaqësi që vendosin për të pranuar apo refuzuar një kërkesë për t’u vendosur në një vend të tretë”,- përfundon zëdhënësja e UNHCR-së.

Nga Edmond PRIFTI