TERTELÊ
'38
Eke
xora serê na Hardê Dewreşi ra darinime we,
benime
mêres, benime vindi sonime,
qeke
nê, sarê xo berz cênime, hên sonime!
Hama
guna şarê maê zerrewes u neçari ki
iye
ke benê sebebê ma vılê az-uzê inu de manena.
Domonê
inu rocê xora, pi u khalıkunê xora ar kenê,
namê
inu ki sarewer u gonêweri maneno
Tertelê
u guretena hardê Dêrsımi (Kırmanciye) sera 60i serre vêrde ra.
Sarewedardaena
Şix Saidi u tertelê Zazau sera 73 , yê Qoçgiriye sera 77 serre vêrde
ra. Hama tezelê mao xıravın de nia dê ke, tarıxê mıletê
ma Kırmanc-Zazay hona ki tari u zılemote dero.
Tarıxê
ma hama hama qe nênusiyo, ya ki eke nusiyo ki, ma ’be xo nênusno. Tarıxê
ma ya iyê ke ma qırkerdê inu nusno, ya şarunê binu nusno. Mara
taine ’ke çiyê nusno, vacime ke ze Baytar Nuri, ze Sait Kırmızıtoprak,
inu ki oncia namê mara nênusno. Tırku her çiyê ma ya inkar kerdo,
ya ki tırto berdo kerdo yê xo, -zonaene ya ki nêzonaene ra, nu muhim
niyo- inu ki ebe xo berdo kerdo yê Khurru.
Zon
u kamiya ma, zagon u kulturê ma, itıqat
u tarıxê ma, odet u torê ma, kılmek ra her çiyê ma, yanê çiyo
ke ma keno “ma” ğe-letno, kerdo dêlmast . Gunê nêy serraşt
kerime, ğeletiye u dêlmastiye
werte ra we darime ke, hurêndia ninu raştiye bıcêro; zobina mıletê
ma kamiya xo xovira keno, werte ra darinime we, benime vind sonime. Xora azê
mao pêên ki xo tam sas kerdo; nêzoneno ke kamo, xo çınay ra say
kero. Namê xora nê, namê şarunê biyağki ra dano pêro; taine
namê Tırku ra, tainê namê Khurru ra xo qır kerd, qedêna. Hona
ki ebe na tore sonê. Çıke ebe sığletiye ya namê çhepeni
ra bınê bandıra mıletçênia Tırku ya ki mıletçênia
Khurru derê. Ebe fekê pi-khalıkê xo, dêk-pirıka xo nê, ebe
fekê şari qesey kenê; xo zê mua u piyê xo nê, vatena şari ra
namê kenê. Taê xora arkenê, zonê xo qesey nêkenê, sonê namê
sosyalizm ra kunê komunê Tırku, Tırku de Tırki qesey kenê,
namê “mıleti raxelesnaene” ra kunê komunê Khurru, inu de ki Tırki
qesey kenê, çıke Kırdaski nêzonenê, ya ki zonê xo ca verdanê
Kırdaski musenê. Zonê ma 'ke qesey kerd ki berqestıka her çi
kenê têwerte, namê ma,
kamiya ma vurnenê, ya ma benê
kenê “Kurd”, ya ki Khurru benê kenê “Kırmanc”, ebe duwara u
deke pêyniye de ma benê Khurru ser morenê. Ebe na torê xort u rowalê ma
dı hetu ra ki vıleşinê ro, kamiya xo kenê vindi. Gegane hên
ke vıleşinê ro, mordem hên zoneno ke taê xora seveta
vindbiyaena az-uzê xo gurinê. Hêfê Kırmanc-Zazau, hêfê tornunê Sêy
Rızay u Şix Saidi ke, xo honde danê wara! Ma dısmenê kesi
nime, kesi rê ki dısmeneni nêkenime,
hama çıtur beno ke azê inu, Tırk ’be Khurru pay ra bımano,
azê ma, azê Kırmanc-Zazau bıbıriyo! Na sene nêheqiya de gırsa,
no senê tezel-taliyo de xıravıno!...
Hama
azê mao ke hona tede tenê fırra Kırmanciye menda, azo ke hona
tede tene gonia Sêy Rızay u Şêx Saidi esta, hondê ke helmê têy
bo, helvet ke verva na nêheqiye vecino.
Jü:
Hadisa “1937-38”i “sarewedardaene” ya ki ebe Tırki “isyan”
niya, verva bınê bandıre guretene u tertelêy “xoverdaene”a,
“haqa xo mıdafa kerdene”a, yanê ebe Tırki “kendini savunma
hakkı”ya.
Niyeto
xıravın ra ya ki nêzonaene ra bo, iyê ke vanê “şarê Dêrsımi
'38 de sare dardo we” ya ki “isyan” kerdo ya zur kenê, mesela qesta
ğeletnenê, ya ki ğelet sonê, ğeletiye kenê. Şarê Dêrsimi
hata 1937-38 qe bandıra Tırku qewul nêkerda ke sare we daro ya ki
“isyan” bıkero. Tabi ke Dewleta Çê Osmani ’be Tırku ra
Welatê Kırmanc-Zazay game ’be game, parçe ’be parçê guret, hama
hata 1938 nêşikiay ke zerê Dersımi, mezgê Kırmanciye bıcêrê.
Hata a roce Şarê Dêrsımi ne bandıra Çê Osmani, ne bandıra
Cumuriyeta dewleta Tırki, ne qanunê Çê Osmani, ne qanunê Cumuriyeta
Mustafa Kemali qewul kerd; cırê sare ro nêna, sare ont, esker nêda,
qamçur nêda ebe odet-tore u qanunê Kırmanciye ra xoser, serbest weşiya
xo ramıte. Çıxa ke dorme Dêrsımi çareli rew ra destê Çê
Osmani, dıma Cumuriyeta Tırku de bi, Dêrsım hardê Kırmancu
bi. Hukmê Dewleta Çê Osmani Asya, Afrika, Ewropa dê vêrêne, hama welatê
Kırmancu de nêvêrêne. Ebe vatena Tırku hata terteleo pêên nêzdiyê
40 rêy esker est Dêrsımi ser, hama nêşikiay bıcêrê bınê
hukmê xo. Şarê Dêrsımi verva cı veciya, hardê xo, welatê
xo qori kerd, serbes-tiya xo seveknê. Gegane ki, olağê ’ke diye,
galmê parçê welatê xuyo ke kewto destê Osmanu ya ki Tırku kerd ke
pêyser bıcêro, bıxelesno ra. Xora hardê Zazaunê maê cêri rew
ra gureti bi. Khurru 1200 serre ra ravêr ebe zorê şimşêri bibi
mısulman. Vırende bi poştdarê Aravu, pêyniye de ki yê Tırku.
Dıma ki Tırku ’be inu pia Zazaê ceri sanay şimşêru
ver, i ki kerdi mısulman. Têyna hardê Kırmancu pêyser mend; Kırmancu
yanê Zazaunê Dêrsimi hata 1938 welatê xo
Kırmanciye verva
Çê Osman u Çê Mewrani seveknê.
Eke
hênio no senê “isyan”o? Welatê xo, hardê xo qorikerdene, verva bandıra
şarê teveri vınetene ça “isyan” bo, çı waxt ra nıka
“isyan” say beno? Pêro zonu de çiyo ke Tırku kerd “işqal”
name beno. Çiyo ke şarê Dêrsımi kerd “xoverdaene”, “verva
cı vınetene”, “xo mıdafakerdene” name beno. Tırki
amey, waşt ke parçê welatê mao pêên ki bıcêrê, şarê
ma ki hardê xo qori kerd. Cao ke mordem ’be xo hukum rameno, uza, hardê
pi-khalıkê xo de, çıtur şarê teveri rê “isyan” bıkero?
Mordem
’be na qesa çıtur inam bıkêro? Na qese de qe mantıq esto?
Heto
bin ra endi her çi veciyo roştia tiji. Xêle
rapori, evraqi, kıtavi veciay. Uza
her çi arezeo. Mordem ’ke tene çım cı erzo, desınde
vineno ke, seserra 19ine ra nat
her daim dewlete tertelê u guretena Dêrsimi sero guria, plani sero plani
kerdê hazır.
Eke
hênio “isyan” zurê Tırkuno. Inu hên musna ke, sae ke Dêrsım
hardê inuno, şarê Dêrsımi ki otorita dewleti rê “isyan”
keno.
Her
kes zoneno ke, şarê ma nêwaşt ke goni çarç bo, waşt ke Tırku
de bêro hurê, xêle çhekê
xo ki berdi teslim kerdi. Hama i
qesa xode nêvıneti, şertê şarê Dêrsımi nêardi hurêndi.
Planê Tırku zobina bi: Tertele bi, jênosid bi.
Emır
nia bi: “Dersim'de hiç bir canlı bırakılmayacak, genç-yaşlı,
kadın-çocuk!” Yanê,
“Dêrsımi de gune qe çiyê wes memano, ne xort, ne kokım, ne
hermete, ne domon!” Kes
tam nêzoneno, hama vacino ke, 70 hozor isu kişiya.
Tırku
ebe na qesa “isyan”i vaşt ke nêy, yanê “jênosid” ya ki
“tertele”i, yanê “azbırnaene”/“kokardaene”/“kokvetene”,
ebe zonê inu de “soykırım” menkia bıcêrê, verê çımunê
dina ra, mıletunê binu ra dür fiye. Hem ki nu waxtê hay-huyê Hervê
Dinao 2ine kerd ke, wa kes pıro megıno. Raştiya xo, dewleta Tırki
waxtê jênosidê Kırmancu ’be hervê dulgeru zof rınd ard têdust.
Çıtur ke jênosidê Hermeni u Asur-Süryaniu ’be Hervê Dinao 1ine
ard bi têdust, hên ki ’38 ’be Hervê Dinao 2ine ard bi têdust. Mêrdo
Tırk karo nianên de hostao, nu zonino.
1937/38
de Dêrsım de cüanık u cüamerdi, çênek u lazeki, xort-rowal u
khal-kokımi, zov-zeç u domonê soyi, neçar u dewletıni, tolıv
u pir-rayveri, dewıj u ağleri, thayr-thur u dar-beri pêro pia qır
kerdi. Waşt ke mıletê Kırmanci serê Hardê Dewreşi ra
xora bın ra we darê. Namê ney “azbırnaena”, “jênosid”o.
Mordem
'ke naê vazo, ğelet niyo: Tarıxê Anatoliye u Mezopotamiya tarıxê
jênosidio ki. Yê veri haza vınderê, têyna na sesera 20ine de hirê
terteley bi: Tertelê Hermeniu, Tertelê Asur-Süryaniu, Tertelê Kırmanc-Zazau.
Tertelê Hermeni u Asur-Süryaniu Tırku ’be Khurru ra pia kerd.
Tertelê Kırmanc-Zazau ki Tırku kerd.
Hermeni ’be Asur-Süryani endi na hardu de sae ke bi vind şi.
Mustefa Kemal ’ke rew nêmerdênê, beno ke koka Kırmancu ki biamêne...
Tertelê
Hermeniu zonino, yeno naskerdene. Asur-Süryaniu ki hao vengê xo kerd berz,
wazenê ke “Jênosidê Asur-Süryaniu” ki bêro naskerdene.
Hama
pêro çhepcianê Tırku ’be hereketê Khurru ra taê hona “Dersim
Isyanı” ra qese kenê ra. Niyê ke nia vanê, hem raşt nêvanê,
hem ki, ebe zonaene ya ki nêzonaene, suj u guna dewleta Tırki danê
we, ebe na tore zurunê eyrê phoşti vecinê.
Çhepê
Tırku ça nia keno? Çıke pi-khalikê ninu pêro nêdo,
“isyan” nê kerdo. Ni ki “isyan” wazenê, na sevet ra ninurê tarıx
de “isyan”i lozımê ke, xorê diağ bijêrê. Fetelinê, saekenê,
“isyan” ya Dêrsım de ya tarıxê Eleviu de ya ki hardê Zazau
de vinene. Beno ke sebebo jü no bo...
Sebebo
bin ki beno ke no bo: Çhepci hardê Tırku de bınge nêcenê,
phenc nêdanê, o taw ki yene jê kerzık zeleqinê thırriya şarê
Dêrsim u hometa Eleviu ra. Çıke cırê miltan, esker lozımo.
Çıke na hetu de “korucu” çinê. Gerila vezenê kowu, pêro ki
rusnene ko u dewunê Dersimi ya ki Eleviu. Ça, ko u dewê pi-khalıkunê
ninu, yê Tırku çine? Eke sodır-sonde vanê “Dêrsim Her Zaman
Isyandır”, isu şık keno. Ni ça peroc-pesewe domonunê ma,
xort-rowalunê, şarê ma thız kenê ke! Mordem
ça her waxt sare we daro ke! Nu
çiyo de normal niyo.
Ninu
1970 ra dıma militanê xo qelevnai hardê ma, khal-kokımê maê ke
çekuye Tırki qesey nêkerdenê serva ninu Tırki musay. Domonunê
ma seweta xatırê çhepcunê Tırku ra zonê xo ca verda. Raştiye
nawa ke dewleta Tırki nêşikiye zon, kultur u itiqatê ma wertera
wedaro; tharva pile çhepê Tırku da be zon u kulturê mara.
Isan
hondê xo nêdano ro jü mıleto de neçarê nianeni. Politika
ewro niya ra, mesto zobina ra. Jü mılet çıtur têyna serva jü
tur politika xo qırkero, serva şarê biyağki ebe xo koka xo
biaro. Niadê, sosyalizm şi, hama oncia ki mıleto Urus hurendia
xode vınetao, politika çhepunê Tırkiya biye demode, hama mıleto
Tırk hurendia xode vınetao. Eke hêniyno sare ma ça her çiye xo
seveta çhepunê Tırku bıdo. Ninura mıneta ma, endi honde marê
bar mevê. Namê mara qesey mekerê, na edebiyatê “isyan”i ki cê vısnê,
endi ca verdê, “jenosid” ra qesey bıkerê. Şaro
Kırmanc ’be hometa Eleviu pêrodais ra has nêkenê. Kam zobina vano,
zur keno, hem ki zuro de eşilet
u bêçêver keno. Mıletê Kırmanc-Zazay tek têyna xo ’be hardê
xo qori kerdo, bilasevet ki pêskare kêsi nêbiyo.
Eke
demoqrasi ’be sosyalizm lozımê, ma ninu namê xora wazeme, kes namê
mara mêwazo. Mıletê
ma xora rew ra nat demok-rato, sosyalo. Tırki ’be mısulmanu
demoqrasi nêwazenê. Her kes şêro vırende şarê xo iqna
kero. Raşt ’ke, her kes kar-gure xo ebe xo bivino, seveta her kesi
dayna rınd beno. Hama ma bınê namê sosyalizm de diktatoreni ki nêwazeme.
Seweta politika inu xora welatê Kırmanc-Zazau vêsna, qedena. Endi
beso.
Heto
bin ra ki hereketê Khurru ki raa çhepunê Tırku ra sono. Yenê hardê
made danê pêro, domonunê ma de, şarê ma de Tırki qesey kenê;
çıke zonê ma nêzonenê. Zonê ma nêzonıtene ayv niya, hama eke
her kes hardê xode pêrodo rınd beno. Niadê, çond serriyo hardê
made seveta zoni, seveta kamiye, yanê “ulusal haklar için” herv esto.
Ma vake belka mıletê ma hevena jêde zonê xo qesey keno. Hama vineme
ke, taê xortê ke Dêrsim ra yenê zonê xo nêzone. Ma eke hênio na pêrodais
seveta çınay bi! Welatê ma çınay rê vêsa qediya? Çı
sevet ra honde goni çarç biye? Khurri zonê xo qesey kenê, rew bo herey
bo haqa xo ki cêne; ma ki hata nıka phoşti dê be inu, nae ra
tepia ki phoşti danime cı. Hama ma, zonê ma
se beno? Inura ki mıneta ma, marê hondê bar mebê, ma mıleto
de neçarime, serva inu honde bar nêşikinime we darime.
Dı:
Tarıxê mao ke mara cêriyo êy pêyser wazeme. Kes marê namunê newe,
kamiya newiye mevino. Ma bêname nime. Pi u khalıkunê ma, mua u dêkunê
ma ’be ciranunê ma ke ma çıtur namê kerdime, namê ma henêno.
Xoverdaena
'38i xoverdaena “Khurr”u ya ki “Kurd”u niya, xoverdaena Kırmancuna,
yanê ebe zonê Tırku “Dersim Zazalarının Direnişi”ya.
Şarê Dêrsımi “Kürt”niyo, Kırmanco, yanê Tırki de
“Kızılbaş Zaza”o ya ki “Dersimli”o, Kırdaski de
ki “Dımıli”o. Sêy Rıza, Uşênê Sêydi, Aliyê
Gaxi, Cıvê Khêji, Ivısê Sêy Khali, Hesê Gewê, Hemê Mırzê
Sıli, Mırzê Sılê Hemi, Sahan Ağa, Qopo Ağa, Xıdê
Alê Ismê, Qemo Sur, Khalo Şia, Qemer Ağa, Fındıq Ağa,
Hesen Ağaê Çuxurê, Munzır Ağa u yê bini “Kürt” niyê,
zonê xode ni pêro Kırmancê; ebe zonê Tırku “Dersim Zazaları”,
yanê “Kızılbaş Zaza”ê, Kırdas ki de ki “Dımıli”ê.
Zonê ninu ki “Kürtçe” niyo, zonê xode Kırmanckiyo, ebe zonê Tırku
“Zazaca” ya ki “Dımılice” ya ki “Dersimce”o, Kırdaski
de ki “Dımıli”o.
Şêx
Said “Kürt” niyo, zonê xode Zazao ya ki Dımılio, ebe zonê tırku
“Şafi Zaza”o, Kırdaski de ki “Dımıli” ya ki
“Zaza”o. Tertelê 1925i “Kürt isyanı” niyo, sarewederdaena
Zazaune maê mısulmanuno. Zonê Şêx Saidi “Kürtçe” niyo Dımılki
ya ki Zazakiyo, Tırki de “Zazaca” ya ki “Dımılice”, Kırdaski
de ki “Dımıli”yo.
Tertelê
1920/21 “Kürt isyanı” niyo, ebe Kırmanc u Kırdasunê xo
sarewederdaena Qoçgirio, yanê ê Eleviunê Dêrsımio. Alişêr
Beg Dêrsımızo, eke ebe olvozune xo xo Qoçgiri ra pêyser ont, nêşi
hetê kounê Ağri ya ki Botani, şi kounê Dêrsımi. Inu
serbestiya Dêrsımi, serbestiya Kırmanciye waştê. Na arezea.
Kamiya
ma, namê ma, zonê ma, kulturê ma, itiqatê ma,
tarıxê ma ’be yê şarê Khurru jü niyo. Pi u khalıkunê
ma ’be yê inu ra qe pia pêro nêdo. Hona na serrunê pêên de azê mao
pêên ’be inura verva zulmê Tırku pia danê pêro, hama namê
inura; na rae ki namê ma tede çino. Çıtur ke Mustafa Kemali i xapıti,
eke heras-te guret xo dest thua cı nêda, tersa ma, ni
ki marê jê êy bıkerê. Parlamentê xo hao nıka ra qerar
gureto, Kırdaski zono resmi ilan kerdo. Çıtur şık u xof
zerê mordemi nêkuyo!...
Çiyo
rındo kê pi u khalukunê mara marê mêres mendo, kulturê
ma, odet u torê maê hümanisti yê maê, kes mebero malê xo
mekero. Nu hire.
Tainê
xuya Tırku gureta. Vacime ’ke, rêça yitıqatunê khanu fetelinê,
vanê hao Dêrsım dero, yê “Kurd”uno. Kulturo humanist sae kenê,
vanê, nao Dêrsım dero, mêresê pi-khalıkunê “Kurd”uno. Têdustênia
cüanık u cüamerdu ra qese ke beno ra, vanê Dêrsım de, Eleviênia
Dêrsımi de nia dê, uza cini çıturê, ciniyê “Kurd”u niarê.
Eke haskerden, qorikerden u seveknaena taviati, taviati rê mınete
kerdene ra qesey beno, oncia vanê, sare Dêrsımi qayt bê... Mordem
şikino na lista hona xêlê derg kero. Ma
ça ni Botan de çinê ke!..
Kultur
u odet-torê maê hewl u hümanisti yê hometa Kırmanc-Zazaunê, kês cırê
wayır meveciyo. Xora çiyê mao ke esto, ni ’be zonê maraê. Ma mıleto
de neçar u feqirime, ni ke destê mara cêray, endi thuaê ma nêmaneno.
Khurri ciranê maê, i ki bınê bandıre u tenge derê, gune halê
ma en rınd i fam bıkerê, destê xo mêresê mara bıoncê.
Hama
çıxaşi ke nia vanê, heto
bin ra ki taine kerdo xuye, sodır-sonde marê, mıletê marê
heqeret kenê. Gırenê
hometa ma, vanê, “şarê Dêrsımi kemalisto”! Adırê
mordemê zureker, bêar u bêvij-dani
bıvêso! Jü ki vazo, sae ke pi u khalıkê ninu Çê Osmani de do
pêro! Sae ke pi u khalıkê ninu tıfong esto dewleta Mısto
Kori! Sae ke şarê Dêrsımi Dewleta Kemalistu rê “Qoruceni”
keno! Sae ke şarê Dêrsimi seveta çor-phonc qurişi domonunê xo
kıseno! Mıletê ma her kesi ra feqiro, wertê ğezev u hêşiriye
dero, vesano, têsano, vırano, oncia ki hata nıka çiyo nianêni rê
tenezul nêkerdo. Iyê ke nia qesey kenê,
yi naê rınd zonenê, hama aqılê inu naê nêceno, naê
ser nêsono: Nu sene mıleto ke wertera tek jü mordemo phuç nêvecino!
O taw na raê ki vanê “gizli korucu” estê. Nu ninu rê biyo derd,
peroc-pesewe zerê ninu weno. Coka nêbiyaiyê sanenê mıletê ma ke,
hem qılêrê mıletê xo wedarê, hem ebe na tore hên kene ke,
şarê ma u domonê maê ke wertê inu derê xora ar bıkerê ke,
nirê vılê inu de rınd çip kerê, welatê made çıke wazenê
sola bışıkiye aê bıkerê, ebe na torê welatê ma bıjêrê.
Çı esto ke meste cırê beno saredez!
Kotê
rıka namê “Tunceli”ye. Tırku parçê ’be parçê Dêrsım
guret, peniye de “Mamekiye” mende, namê uzay ki ebe zor vurna, kerd
“Tunceli”. Ma seveta şêref u kamiya Dêrsımi da pêro. Inu Dêrsım
werte ra dard we, namê “Mamekiye” ki kerd “Tunceli”, hama Urfa
kerde “şanlı”, Maraş kerd “kahraman”, Antep ki kerd
“gazi”. Dewleta Tırki ancia ki ebe “Tunceli”ye qail nêbiye, naê
her kes zoneno. Eke “Tunceli” rawa, vanê, nu mıqerem “qızılbaşo,
qoministo, Kırmanco”. Çıke azê mao ke
waxtê “Tunceli”ye de bi pil ey ki dawa pi u khalıkunê xo
ca nêverdê, partiunê sosyalistu u “Kurd”u, komunê demoqratu oncia
inu nay ro, sanay pê, en vırendiyê de da pêro, merdi, kışiay,
işkence di, zerre de poyay. Hama çı fayde, namê xora nê, namê
şarê biyağki ra, namê şarê teveri ra; ya namê Uruşi,
Çini, Arnavuti ra, ya ki namê Tırk u Khuru ra. Reê hesav kerê, na
herv de Welatê Kırmanc-Zazau de çıxaşi dew vesnê, kerdê
thol, Kurdistan de çıxaşi.
Haqa kesi çina ke, mıletê marê neqiyê u heqeret bıkero. Eke jü
mıletê xorê nae keno, o problemê inuno, mıletê marê nêşikino
bıkero. Her kes çê xo avêlık ra, gora xo saqol ra tafiyo.
Vanê
şarê Dêrsımi ra tainê namê “Kemal”i na domonunê xora. Heya,
raşta, made tainê hên kerd. Made
nu hona na nêjdi de nia bi. Hama iyê ke nia vanê inu namê xo hozor serê
ravêr vurnay; inu de “Ömer”, “Osman”, “Evdıla”y ra nêverino.
Mordem gune derjêni xo , goçeni yê binu de pede kero. Ma Heq nime, her çiyo
xas mara mewazê, vırende ebe xo xas bê. Ça
her çi de vıreniye ma bıoncime? Şarê
ma hozor serra dano pêro, zof qefeliyo. Isu honde jü mıleto emegdar
ser nêno. Ma karê xo kerdo, hona ki kenime. Haqa ma her kesi de, çhep u
demoqratunê Tırku de, hereketê Khurru de esta, ê yinu ma de çina.
Kesi rê dênê ma çino. Yê
her çi şindorê xo esto...
Hem
çhepê Tırku, hem hereketê Khurru ma nas nêkeno, hama hurdemena ki
wazenê ke ma xora seveta inu azê xo bıbırnime. Thua
ma xızmekarê ninunime? Çhepê Tırku ma Khurru ser moreno, hama bınê
ideolojiye “internasyonalizm” de wazeno ke ma Tırku rê xızmete
bıkerimê. Mıletçiyê Khurru ki ma xo ser say kenê, wazenê ke
ma inurê xızmetê bikerimê. Hama çı sevet ra, nêy de kara qomê
ma çıka? Hên ki beme vind, vıloşime ro, asimile beme, nia
ki. Ma eke hênio ça sarê xo bıdajnime? Kırmanc-Zazay 'ke namê
xora wairê welatê xo nêbenê, wairê zonê xo, kamiya xo, kultur u itıqatê
xo nêbenê, eke hênio Welatê Kırmanc-Zazay rewalê çınay ra vêsa,
qediya, bi thol!
Hem
ki, ma ça barê tarıxê sari bıcêrime xo ser? Ma poştdarê
Çê Osmani u Yavuz Selim nêbime; Çê Osmani ’be cısnê Idrisi
Bitlisi u Şerefhani pia ma qır kerdime. Ma ça sujê Çê Bedirxan
Beg u begunê Botani bicêrime xo ser? Qırkerdena Asur-Süyaniu de bêçıka
ma çina. Tertelê Hermeniu ’be Asur-Süryaniu de bêçıka ma çina,
“Alayunê Hamidiye” de mıletê ma çine bi; eke hênio ma guna
Hermeniu ’be Asur-Süryaniu ça bıcerime xo vıle. Kongıra
Erzurumi de ma çine bime, Yunani ma tever nêkerdi; 1920/21 de Yunano do
het de, şarê Dêrsimi na het de dewleta Mustafa Kemali de da pêro.
Şarê ma heto jü de verva Uruşi vejia, hama heto bin de ki verva
Tırku. Helvet ma pir u pak nime, hama ça baro ke yê ma niyo bıcêrime
xo ser. Ma mıleto de nêçarime, bınê honde bari de miane ma
şikino...
Nê
qesê pêêni ki domonunê maê ke wertê çhepciunê Tırku ’be
hereketê Khuru de ma “Kurd” namê kenê, yanê ebe na tore benê
Khurru ser say kenê, seveta inunê. I nêzonenê, se kenê. Eke tene sarê
xo bıqefelnê, o helm gınenê pıro ke, i ebe na tore mıletê
ma hem wertê Khurru de vılesnenê ro, eke hên mebo ki,
baro de gırano henen nanê phoştia maro ke, rocê bınê
nêy de beme bul... Niadê, Hermeniu ’be Asur-Süryaniu ra 83 serre
tepiya hesav wazenê. Çı rınd, gune her kes hesavê xo bıdo,
guna xo ’be xêra xora vaco, barê xo berzo, heqa her kesi nas bıkero;
o waxt haştiye, bıraiyê, têdustiye ’be serbestiye ra yênê.
Xora ’ke bime vindi ki, qeke nê, ebe namus u şêrefê xo benime
vindi... Nu
ki çor.
