Bir Baraj Projesiyle Tehdit Edilen Naso'lar
Auteur - yazari: INFO ACTION: PANAMA IKEWAN N°53 Tem.Agus.Eylul 2004 çeviren Nadire GUREL Tarih, gün ve saat : 06. Ocak 2005 16:53:25:
INFO-ACTION : PANAMA
IKEWAN N°53 : Temmuz-Agustos-Eylul
Bir Baraj Projesiyle Tehdit Edilen NASO lar.Nasolar (onlara Teribe#lerde denir) Panama topraklarinda yasayan ilk gruplar arasinda yer alirlar.
Naso kültürü bügün büyük bir tehlike içindedir. Hatta son yirmi sene içerisinde batililasmanin hizlanmasi ve yeni ekonomik dünya sistemine tam katilimlari için uygulanan baskilar nedeniyle tamamen yok olma noktasina gelmistir. Ve simdi ek bir tehdit onlarin kendilerine has yasam tarzlarini tehdit etmektedir.
Bir çok Avrupa Askeri seferlerinin ardindan Nasolarin sayisi çok ciddi bir sekilde azaldi, o derece ki 19.yy da sadece 2000 Naso kalmisti. Su anda Nasolar asagi yukari 4000 civarindalar ve Panama ile Costa-Rica arasinda iki sinir boyunda çok kötü kosullarda yasiyorlar. Panama'da Changuinola'nin büyük bir kolu olan Teribe irmagi boyunca uzanan Kuzey Bati ormanlarinda Bocas del Toro eyaletinde kaliyorlar.
70'li yillarin basinda, hükümet hidroelektrik enerjisi üretimi için Teribe nehri ve onun kollarinin potansiyeli ile ilgili bilgi toplamaya yönelik bir yigin yapilabilirlik çalismalarinin gerçeklesmesine izin vermisti. O zaman iki baraj yapimi tasarlandi. Biri Teribe nin yukari kesimlerinde, digeride onun kollarindan biri olan Bonyic üzerinde.
Öyle görünüyor ki o dönemin hükümeti projeyi ertelemeye karar verdi. Fakat asagi yukari 30 yil sonra yatirimci küçük bir grup çevresel etki degerlendirmesi ve projenin gerçeklesmesi için gerekli imtiyazi taleb etme sürecini tekrar baslattilar. 1998'de çevreci ulusal otorite çevresel etki degerlendirmesini onayladi ve 50 yillik bir süre için sularla ilgili bir iznide onaylamis oldu.
Bu grup ayni zamanda halk servisleri ayarlayicisi bir organizmadan yine 50 yillik bir süre için enerji üretimi konusunda bir özveri elde ediyor. Bununla birlikte, çevreyle ilgili Panama kanunlari o dönemde bugünkü kadar kati degildi. Yeni hukuksal çerçeveye göre, çevre üzerinde önemli etkileri olabilecegi düsünülen her proje halkin katilimini gerektiriyor. Oysaki bu katilim gerçeklesmemisti. O zaman halk bu projeyle ilgili fazla bilgilendirilmemisti ve Naso larin geleneksel otoriteleri olan kral ve onun en yakin yardimcisinin anlasmalari yürütme tarzlari üzerinde bir yigin süpheleri vardi. O derecedeydi ki 1998 de onlari görevlerini terk etmeye zorlarlar ve yeni bir kral ve konsey seçerler. Nasolarin yeni temsilcileri, kumpanya ve Panamali birkaç hükümet disi örgütlenme arasindaki yeni görüsmelerin akibetinde, sirket güncel yeni yasal normlara uyan yeni bir "çevresel etki degerlendirmesi" - EIE#- yapilmasini kabul etti.
Hidroelekrik fabrikasi Bonyic su anda Hidro Ecologia del Teribe S.A diye bir sirkete ait. Bu sirketin esas partöneride Empresas Publicas de Medelin isimli Kolombiyali bir kumpanyadir. 2006'da faaliyete baslamasi öngörüldü ve projenin bütün maliyeti genisligi 135 yüksekligi 30 metre olacak olan barajin 800 000 m3 lük haznesi için asagi yukari 60 milyon dolar olacaktir.
Önceki hidroelekrik barajlarin etkileri, orada yasayan yerli halk için oldugu kadar çevre içinde ne kadar zararli oldugunu gösterdi. Buna Panama'nin dogusunda üzerinde yerli halklarin oturdugu binlerce acre#lik verimli topraklari sular altinda birakan Bayano bölgesinin hidroelektrik baraji iyi bir örnektir.
Eger öngörülen baraj insa edilirse, Nasolarin topraklari üzerinde varolan kültür ve çevre çok kötü degisiklige ugrayacaktir. Changuinola köyünü baraja baglayacak olan yeni otoyol Nasolarin göçünü ve kolonlarin gelisini kamçilayacak ve ormansizlasmayi arttiracaktir. Ormansizlasma, yüzyillardir Nasolarin üzerinde oturdugu hiç islenmemis zengin bir topragi kisirlastiracaktir. Oturma alaninin yokolusu birde ona suyun ve havanin kalitesinin düsmesi hayvan topluluklarinin azalmasi eklenince Nasolarin sagligi ve yasam tarzlari üzerinde agir sonuçlar yaratacaktir.
Bu diger yandan hemen yakinda bulunan " La Amisdat " adli uluslararsi biosfer rezervi için de büyük bir tehdit olusturacak.
Bilinmeyen bir çok hastaligin ortaya çikacagini hesaba katmazsak sitma, sari humma, dengesizlik hastaligi vb. bazi hastaliklarin tekrar ortaya çikmasi büyük baska bir tehlikedir ki bunu projet hahipleri hiç hesaba katmadilar.Naso Medeniyeti Için Bu Projenin Gerçeklesmesi Sonun Baslangici Olabilecekti.
Bu projet ve etkileri konusunda Nasolarin çok daha fazla bilgiye ihtiyaçlari oldugu çok açiktir. Bunun içindir ki " Alianza para la Conservacion y el Desarrollo" turkçesi "gelisme ve koruma için ittifak" adli Panamali bir örgüt yeni bir çevresel etki degerlendirmesi - güncel konunun uygulanmasindan - gerçeklesmeden önce bütün halklarla kontak kurmayi deniyor. Objektif, barajin çevre ve kültürleri üzerinde olusturacagi bütün negatif etkilerinden onlari haberdar etmektir.
Problemle ilgilenen bir çok kisi, kendilerince bilgileri dagitmayi mümkün oldugunca genis bir kitleyi soruna hassas olmaya çagirmayi deniyorlar.
Bu kisilere göre;
" Kaçinilmasi önemlidir ki, baska bir yerli grup, bilgi eksikliginden yararlanilarak telef olmasin. Insanlari ve örgütleri yüksek sesle bize katilmaya çagiriyoruz. Topragi, çevreyi, yasami ve özellikle bu insanlarin haklarini inançlarina göre yasama ve kaderlerinin sahipleri olma hakkini kurtarmak için giristigimiz bu mücadelede yüksek sesle bize katilmaya çagiriyoruz ".
World Rainforest Mouvement InfoNot: Bu makalede Rachel Cohn'in " the Naso people and their Struggle" adli yazisindaki bilgiler baz olarak alinmistir.
IKEVAN no 53 Temmuz- Agustos- Eylul 2004
Dersim Forum