Chương 25
TUNG LÁ BÀI "THÁU CÁY" ĐỂ
NÈO CO GIÁ CẢ.
Vài ngày sau khi mừng đón Tân niên 1980 tại Phân trại K5 trại Tân
Lập, Đội Đại tá chúng tôi và Đội các Tuyên Úy không phải xuất trại
đi lao động buổi chiều, ở lại trong Trại chuẩn bị thu xếp tư trang
gọn ghẽ sẵn sàng “hành quân”.
Mọi người bị nhốt trong Láng giam không được ra ngoài. Đến tận lúc
trời tối ṃ, Cán bộ Hậu Cần mới vào pḥng giam, đổi giấy biên nhận
cũ ghi các vật quư của Tù, bị Trại lưu giữ từ ngày chuyển tới đây,
lấy giấy biên nhận mới, do một Cán bộ khác kư không ghi rơ tên.
Anh Đại tá Vĩnh Biểu và Đại Đức Tuyên Úy Phật Giáo bị cùm trong Nhà
Kỷ Luật, v́ đêm giao thừa 1979-1980 đă đập Gamen và Ca nhôm ầm ĩ làm
nhịp gây náo động pḥng giam, lúc cùng anh em vui hát đón mừng Tân
niên, được thả ra để chuẩn bị lên đường một lượt với chúng tôi.
Ăn cơm tối xong, mọi người đă sẵn sàng, ngồi tựa lưng vào hành trang
của ḿnh, ngủ gà ngủ gật tại chỗ nằm trong Láng. Măi đến nửa đêm,
đèn bật sáng, mọi người thức dậy lănh thực phẩm ăn đường cho cả ngày
hôm sau, và đem tư trang ra sân tập họp. Cán bộ đọc tên “biên chế”
thành từng Đội 30 người, tập trung bên nhau thành từng nhóm đợi giờ
“Hành quân”. Mọi người ngồi giữa sân phơi sương đêm lạnh lùng, tới
gần sáng mới có những chiếc xe Bus chuyên chở hành khách của Nhà
Nước, rầm rầm chạy tới trại đón đưa đi.
Mỗi Đội được chỉ định lên một xe. Tất cả Vali, túi đeo lưng, rương,
thùng thiếc, bao đựng tư trang và thực phẩm khô, đều đưa lên xếp
trên nóc xe, có phủ một tấm vải bạt lớn che mưa, và cột dây kỹ càng
cho không bị rơi rớt dọc đường.
Mỗi xe chỉ có một lối lên, ở phiá trước bên tay phải buồng lái của
tài xế. Trong xe có 2 dẫy ghế đôi, gắn dọc theo chiều dài thân xe,
phân cách bởi 1 lối đi hẹp chính giữa. Ghế ngồi và lưng dựa đều có
nệm bọc da giả (simili cuir). Dọc 2 bên hông xe có hàng cửa kính,
đẩy qua lại được để thông thoáng gió.
Hai hàng ghế ngay cửa lên xuống và sau lưng tài xế, dành cho Cán bộ
áp giải ngồi. Anh em, từng đôi một bị khoá tay chung một chiếc c̣ng
số 8, ngồi các hàng ghế phiá sau.
Tất cả lên xe xong, một hồi c̣i dài ra lệnh cho đoàn xe chuyển bánh.
Ánh mặt Trời chưa thấy rạng ở hướng Đông. Đoàn xe ù ù nối đuôi nhau
chạy ra khỏi Trại giam K5, đi ngược lại con đường đă đưa chúng tôi
tới đây khoảng 2 năm về trước. Mặc dù chẳng biết ḿnh đang bị đưa
tới đâu, liệu có khá hơn chốn này hay tệ hơn, nhưng ai nấy đều vui
mừng được giă biệt cái Trại Tân Lập “Địa ngục Trần gian” này, không
một mảy may nào luyến tiếc.
Trời c̣n tối, cảnh vật ch́m đắm trong sương mù, chẳng nh́n thấy ǵ
ngoài những bóng đen lù lù mờ ảo của cây rừng, nối tiếp nhau xa dần
2 bên đường. Các cửa kính 2 bên hông xe đóng kín. Hơi người toả ra
làm bầu không khí trong xe âm ấm. Mệt mỏi v́ phải thức từ nửa đêm,
mọi người thiu thiu ch́m trong giấc ngủ theo nhịp ru vo vo, đều đều
của giàn máy xe. Ngoại trừ anh tài xế và các Cảnh vệ áp giải phải
thức không dám ngủ, v́ trách nhiệm nặng nề do Nhà Nước giao phó đang
đè nặng trên vai.
Vài giờ sau, ánh sáng ban mai dần dần soi rơ cảnh vật. Đoàn xe ra
khỏi đoạn đường rừng ṿng vèo lên xuống, tiếp tục bon bon chạy trên
đường nhựa lớn. Đến lúc mặt Trời chiếu xéo ngang vai, đoàn xe lần
lượt băng qua một vài Thị trấn, chẳng mấy ǵ sầm uất, nhà cửa cũ kỹ
thiếu trùng tu. Không có bảng hiệu hướng dẫn nên chẳng biết là nơi
nào, nhưng chắc vẫn trong địa phận tỉnh Vĩnh Phú. Hai bên đường và
phiá trước mặt thấy toàn là đồng ruộng, nên đoán là đoàn xe đang
chạy về miền đồng bằng sông Hồng.
Tới lúc mặt Trời gần đứng bóng, thấy phiá xa xa đằng trước, xeo xéo
bên phải con đường, xuất hiện một cây cầu đúc lớn, cao và dài như
loại cầu Xa lộ Saigon-Biên Hoà. Đây là một cây cầu mới, Tôi chưa
được thấy trước năm 1954. Nghe loáng thoáng qua các mẩu đối thoại
giữa Cán bộ áp giải với anh tài xế, đó là cây cầu mới băng qua sông
Hồng, tại vùng Trèm, Vẽ, do Trung Cộng viện trợ xây cất. Nhưng từ
ngày Trung Cộng xua quân xâm lăng một số tỉnh biên giới, rút hết Cố
vấn kỹ thuật về nước, th́ các đồng chí Liên Xô thay thế, yểm trợ
tiếp tục công tŕnh đang bỏ dở.
Tôi hoàn toàn bị mất phương hướng, chẳng nhận ra được đâu là đâu. V́
suốt từ cuối năm 1950 đến nay 1980, đă mấy chục năm qua đi, Tôi chưa
bao giờ có dịp trở lại quanh vùng Hànội.
Đoàn xe tiếp tục chạy tới vùng Gia Lâm, mọi người x́ xào chỉ trỏ
nhận ra chiếc cầu sắt quen thuộc. Cầu Long Biên (Pont Doumer) băng
ngang sông Hồng vào Hànội, với nhiều nhịp nối tiếp nhau dài trên
ngàn mét. Lúc đoàn xe chạy trên cầu đến khoảng giữa, nh́n xuống 2
bên thấy Băi Phúc Xá, như một ḥn đảo dài nổi lên chia đôi ḍng sông,
làm Tôi nhớ lại những kỷ niệm hồi thập niên 1940. Tôi đă có dịp đi
bộ trên suốt nửa cây cầu, rồi lần ṃ theo các bậc thang sắt xuống
xóm nhà trên Băi, vui chơi trong những ngày chủ nhật mùa Hè, để ăn
bắp luộc, tắm nước sông trộn đầy phù xa hồng hồng mát rượi.
Qua hết cầu, đoàn xe ṿng xuống chui qua gầm đầu cầu, chạy theo con
đường dọc bờ sông, đi về phiá Văn Miếu. Bên trái đường, cái Bến xe
hồi nào sầm uất đưa đón khách từ Hànội đi các Tỉnh và ngược lại, nay
vắng hoe, thưa thớt có đôi nhóm người dắt xe đạp thồ hàng hoá tụ tập.
Những dẫy nhà hai tầng dọc bên phải đường, trước kia tầng trên để ở,
tầng dưới mở cửa hàng buôn bán, nay thấy vôi sơn cũ kỹ loang lổ,
tưởng như bỏ hoang lâu ngày không người cư ngụ.
Lúc xe chạy ngang một ngă 3, nh́n vào con đường nhỏ bên phải, thấy
nhiều người dắt xe đạp chất đầy trên tay lái và phiá sau yên ngồi,
những bao và giỏ đựng hàng hoá, đi lại hoặc tụ tập 2 bên lề đường.
Tưởng là khu chợ trời nhưng không phải, họ dắt nhau đi vào cửa sau
Chợ Đồng Xuân ở tận cùng con đường. Cái cổng cũ kỹ của Thành Thăng
Long xưa kia, rêu phong cổ kính vẫn nằm lù lù ngay giữa con đường,
chẳng có ǵ thay đổi.
Xe tiếp tục chạy qua các phố dọc bờ sông phiá sau Nhà Hát Lớn, qua
khu Nhà Thương của Pháp trước kia, qua Chợ Mơ, Ngă Tư Cống Vọng khu
Bạch Mai, rẽ xuống hướng Văn Điển trên đường đi Nam Định. Đến gần
khu ga xe hoả Văn Điển, nơi có ngă ba rẽ vào Hà Đông, đoàn xe ngừng
lại bên trái đường, cho Tù xuống xe, ngồi bên vệ đường nh́n ra đồng
trống không bóng người, nghỉ ngơi ăn bữa trưa. Chúng tôi lấy thực
phẩm Trại phát, và bánh ḿ khô, thịt, cá hộp do gia đ́nh tiếp tế để
ăn. Khi đang ăn, có mấy người dân địa phương hiếu kỳ, lảng vảng dưới
ruộng lân la đến gần nḥm ngó. Họ nhặt và quan sát những chiếc hộp
thiếc hết thức ăn, chúng tôi vừa vứt xuống bờ ruộng, rồi chỉ chỉ trỏ
trỏ nói với nhau những ǵ không rơ.
Chính tại ngă ba đường này, hồi đầu năm 1948, Đại đội 4 Vệ Binh Bắc
Kỳ của Tôi, được di chuyển từ Ngă Tư Cống Vọng tới đóng 1 đồn lớn, 2
đồn nhỏ, theo thế chân vạc. Hàng rào tre và kẽm gai chung quanh đồn
làm chưa hoàn tất, th́ một đêm quân Việt Minh đến tấn công. Họ lặn
ao lách qua hàng rào bao chung quanh đồn, ṃ sát tận chân tường
pḥng thủ, ném lựu đạn và xung phong hỗn chiến với cả 3 đồn một lúc.
Nhờ có Pháo Binh vị trí bắn yểm trợ sát ngay chung quanh hàng rào,
Việt Minh đă bị đẩy lui không chiếm được đồn nào.
Giữa 3 đồn không có phương tiện liên lạc bằng Vô tuyến, đường dây
điện thoại duy nhất bị cắt đứt. Đến lúc tiếng súng vừa lắng dịu, Đại
đội trưởng người Pháp ra lệnh cho Tôi, một ḿnh ra khỏi đồn Chỉ huy,
đến tiếp xúc với 2 đồn Con t́m hiểu t́nh h́nh. Sở dĩ Tôi được chọn
làm công tác nguy hiểm này, v́ Tôi nói được cả 4 ngôn ngữ thông dụng
của các thành viên trong Đại đội : tiếng Kinh là tiếng Mẹ đẻ, tiếng
Thổ vùng Lạng Sơn (sau này Việt Minh gọi là tiếng Tầy), tiếng Tầu
vùng Móng Cáy, và tiếng Pháp.
Tổng kết cả 3 đồn chúng tôi có 4 bị thương, một rất nặng bể nát ống
quyển chân trái cần tản thương ngay. Đại đội liên lạc Vô tuyến về
Phân khu xin trực thăng không được. Tôi phải buộc Garrot ở ngang đùi
để ngăn máu cho anh ấy, chờ tới mờ sáng đoàn xe Thiết giáp mở đường
xuống tản thương. Khi đoàn xe vừa đến đồn, cũng là đúng lúc anh bạn
bị thương (người Thổ Lạng Sơn) trút hơi thở cuối cùng. Tôi rất buồn
và đau khổ, với 2 bàn tay không đă phải chăm sóc an ủi anh ấy suốt
nửa đêm trường. Đến lúc có phương tiện đem anh ấy đi cứu chữa, th́
anh ấy lià đời để lại một vợ và 2 con nhỏ. Sau trận đánh này, Đại
đội trưởng đề nghị xin ân thưởng Anh Dũng Bội Tinh với ngôi sao đồng
của Pháp, cho một số anh em đă chiến đấu gan dạ, đẩy lui quân Việt
Cộng tấn công đồn, trong đó có Tôi. Nhưng Tôi đă từ chối không nhận,
chỉ xin được nghỉ phép 7 ngày về Hànội chơi cho thoải mái. Đại đội
trưởng đă thăng cho Tôi từ hạng Binh Nh́ lên hạng Binh Nhất, không
cho đi phép, v́ đơn vị cần người làm thông dịch viên thường trực.
Đoàn xe chúng tôi nghỉ ngơi được chừng 45 phút, ăn uống xong lại lên
đường, chạy song song phiá bên trái đường xe hoả. Đến khoảng gần Phủ
Lư, đoàn xe băng ngang đường sắt, tiếp tục chạy trên Quốc lộ 1 đi
hướng Nam. Có người đoán là chuyển đến Trại Nam Hà. Nhưng không phải,
v́ đoàn xe tiếp tục chạy qua Thị xă Ninh B́nh, qua cầu sông Đáy, nơi
gần dẫy núi đá tên Thúy, hồi cuối tháng 5 năm 1951 đă xẩy ra trận
chiến rất khốc liệt giữa quân Việt Minh và quân Viễn chinh Pháp.
Trận chiến này Pháp đặt tên là “Trận bên bờ sông Đáy”, mở màn ngày
29 tháng 5 kéo dài tới khoảng giữa hạ tuần tháng 6 năm 1951 mới dứt,
cả Thế giới đều biết. Trong “trận bên bờ sông Đáy”, Tướng de Lattre
de Tassigny, Cao Ủy Pháp kiêm Tư Lệnh đoàn quân viễn chinh Pháp tại
Đông Dương, đă mất người con trai yêu quư duy nhất là Trung úy
Bernard de Lattre, tử thương ngay tại ngôi Đền trên lưng chừng sườn
núi Thúy, nơi đặt Bộ chỉ huy của đơn vị.
Lúc trận chiến “trên bờ sông Đáy” xẩy ra, Tôi đang là Thiếu úy du
học bổ túc chuyên nghiệp Sĩ quan, tại Trường Thực hành Chiến thuật
Bộ Binh (Ecole d’application de l’Infantery) nằm trong cùng một
doanh trại của Trường Sĩ quan Lục quân Saint Cyr, ở vùng Coetquidan
thuộc Bretagne, Tây Bắc nước Pháp.
Qua khỏi vùng núi Thúy, đoàn xe tiếp tục chạy suôi hướng Nam, chẳng
gặp chiếc xe nào lưu thông cùng chiều hay ngược chiều. Dưới trời
nắng trang trang, tung bụi mịt mù, đoàn xe băng qua Bỉm Sơn, vùng
Phố Cát, Đèo Ngang, thuộc Tỉnh Thanh Hoá. Phong cảnh Đèo Ngang làm
sống dậy 2 sự kiện, ghi đậm nét trong trí nhớ của Tôi từ thuở thơ ấu,
không bao giờ phai nhoà.
Thứ nhất, là bài thơ vịnh Đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan, phải
học thuộc ḷng trong giờ Việt Văn của chương tŕnh Tiểu học.
“ Bước tới Đèo Ngang bóng xế tà,
“ Cỏ cây xen đá, lá chen hoa.
“ Lom khom dưới núi Tiều vài chú,
“ Lác đác bên sông chợ mấy nhà.
“ Nhớ nước đau ḷng con quốc quốc,
“ Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.
“ Dừng chân đứng lại Trời Non Nước,
“ Một mảnh t́nh riêng Ta với Ta.
Thứ hai, là câu chuyện Đền Ṣng. Bà Ngoại của Tôi gốc người Nam Định
kể cho nghe, vào những buổi tối thời tiền chiến, lúc cả nhà thanh
thản quây quần ngồi ngoài sân, uống trà ngắm trăng sao trên nền Trời
miền Thượng du Bắc Phần.
Theo chuyện kể : « Tại Ṣng Sơn, có ngôi Đền thờ một trong TỨ THÁNH
BẤT TỬ của Việt Nam, gọi là Đền Ṣng thờ Bà Liễu Hạnh Công Chúa. Bà
là Tiên Chúa thứ hai trên Trời tên gọi Quỳnh Nương, phạm lỗi bị
giáng xuống Trần, làm ái nữ của vợ chồng một Hiền nhân tên Lê Thái
Công ở Thôn An Thái, xă Vân Cát, Huyện Vụ Bản, Tỉnh Nam Định.
Sau khi chết Bà đă hiển Thánh và thường hiện ra ở nhiều nơi để phù
hộ cho quần chúng thoát qua nhiều tai ách hiểm nghèo. Dựa theo lời
tâu của Dân chúng địa phương và Quần thần trong Triều, thời Hoàng đế
Lê Huyền Tông cũng như thời Vua Cảnh Hưng, cả hai Vị đều ra Chỉ
Chiếu cho Công Bộ của Triều đ́nh, đến lập Đền thờ và phong Tước Hiệu
cho Bà tại 3 nơi : Ṣng Sơn, Phố Cát, và Đèo Ngang, để dân chúng thờ
phượng hương khói lễ bái sùng kính.
Tại xă Vân Cát, Huyện Vụ Bản, Tỉnh Nam Định nơi Bà được sinh ra đời
cũng có đền thờ. Hàng năm Dân chúng tổ chức Lễ Hội rất linh đ́nh
suốt từ mồng 1 đến mồng 10 tháng 3 Âm lịch, gọi là Hội Phủ Giầy. »
Ở Thị xă Lạng Sơn, nơi Tôi được Cha Mẹ sinh ra và nuôi dưỡng lớn lên,
cũng nghe nói Tiên Chúa Quỳnh Nương đă có lần hiện lên đối đáp Văn
Thơ cùng danh nhân Phùng Khắc Khoan. Dân chúng sùng kính lập đền thờ,
gọi là Đền Thánh Mẫu Vân Hương tại phố Cửa Nam. Hàng năm tổ chức Lễ
Hội từ ngày 20 tháng 3 và kéo dài trong 5 ngày, để quần chúng thập
phương tới lễ bái, dâng hương cầu xin Bà phù hộ cho làm ăn hanh
thông phát đạt. Những cặp vợ chồng hiếm muộn, hoặc sinh con khó muôi,
t́m đến lạy cầu Bà độ tŕ cho được toại nguyện.
Mỗi kỳ Lễ Hội, người ta tổ chức rước Kiệu Linh Vị Bà đi thăm xă giao
4 Vị Thần Linh khác, cũng được Dân chúng dựng Đền thờ phượng, tại
những khu phố ở chung quanh bên ngoài Cổ Thành Lạng Sơn.
TỨ THÁNH BẤT TỬ của Việt Nam là :
1.-Thánh Gióng, tức Phù Đổng Thiên Vương, giúp vua Hùng Vương thứ 6
dẹp giặc Ân, có Đền thờ Ngài tại làng Phù Đổng, Huyện Tiên Du, Tỉnh
Bắc Ninh (quê Nội của Tôi).
Những năm cuối Thập niên 1930, Tôi đă có dịp theo Cha về thăm quê và
dự Hội vào ngày 8 tháng 4 Âm lịch. Cuối năm 1949, là Thiếu úy thuộc
Đại đội 2, Tiểu đoàn 2 Việt Nam, đóng tại làng Phù Lưu, Tỉnh Bắc
Ninh, Tôi đă được Đại đội giao phó chỉ huy một cuộc hành quân tuần
tiễu về tới gần làng Phù Đổng, nhưng không ghé thăm làng v́ ngoài
khu vực nhiệm vụ quy định.
Sau khi Cộng sản Việt Nam có toàn quyền cai trị miền Bắc hồi cuối
năm 1954, họ đă chuyển làng Phù Đổng từ huyện Tiên Du phủ Từ Sơn
tỉnh Bắc Ninh, sang địa hạt Huyện Gia Lâm thuộc Thành phố Hànội.
2.- Chữ Đồng Tử, Chồng của Công Chúa Tiên Dung con vua Hùng Vương
thứ 3. Hai vợ chồng hiển Thánh tại Đầm Nhất Dạ và Băi Tự Nhiên vùng
Chử Xá.
3.- Tản Viên Sơn Thần (Núi Tản Viên c̣n gọi là núi Ba V́, trong địa
hạt Làng Và, Huyện Bất Bạt, Tỉnh Sơn Tây). Đức Tản Viên Sơn Thần
chính là Sơn Tinh, chồng của Công Chúa Mị Nương con vua Hùng Vương
thứ 18, trong chuyện Cổ tích Sơn Tinh và Thủy Tinh của dân tộc Việt
Nam.
4.- Liễu Hạnh Công Chúa, tức là Tiên chuá Quỳnh Nương, Vị Thánh Bất
Tử thứ Tư theo truyện Cổ Tích của dân tộc Việt Nam, lưu tuyền từ
thời Nhà Lê.
Trong khi xe chạy ngang vùng Đèo Ngang, Tôi cố đảo mắt t́m bóng dáng
ngôi Đền thờ, cũng như những chú tiều phu lom khom dưới núi, nhưng
chẳng thấy ǵ, chỉ toàn là rừng cây âm u rậm rạp.
Mặt trời miền Trung bắt đầu xuống thấp, đoàn xe chúng tôi băng qua
cầu Hàm Rồng trên sông Mă, qua Thị xă Thanh Hoá, tới khoảng giữa
đồng không mông quạnh nơi ngoại ô, dừng lại bên phiá Trái đường,
chẳng biết để làm ǵ. Tù không được xuống xe.
Chừng mươi phút sau, có một đoàn người độ hơn chục đứa trẻ nít cả
trai lẫn gái, do một bà tuổi chạc trên dưới 30, chắc là Cô giáo, dẫn
giắt di chuyển về hướng Thị xă. Tới ngang chỗ đoàn xe chúng tôi đang
đậu, bầy trẻ nhỏ dừng lại nh́n ngó, chỉ chỉ trỏ trỏ. Một lúc sau có
thêm mấy người đàn ông đứng tuổi, người vác cuốc, kẻ cằm đ̣n xóc đi
tới, ngừng lại nói chuyện với người đàn bà. Thế rồi tự nhiên thấy
người đàn bà bắt đầu xỉa xói vào chúng tôi, cất tiếng chửi rủa những
câu rất tục tỉu. “Chém cha đẻ mẹ chúng bay, khi không sao lại pháo
kích, xâm lấn đất đai của Nhân dân Việt Nam anh hùng của bà? Chúng
bay mà rơi vào tay bà, th́ bà phanh thây xé xác chúng bay ra.”...
Rồi bà ta xúi giục bọn trẻ ném đá vào xe chúng tôi. Mấy người đàn
ông cũng hung hăng xấn đến sát xe, dơ đ̣n gánh và cuốc tính đập vào
dẫy cửa kính, nơi chúng tôi đang ngồi. Cán bộ Công an áp giải phải
chạy ra can thiệp. Họ giải thích với nhau những ǵ, chúng tôi không
nghe được, v́ cửa kính đă phải đóng kín từ lúc bọn họ ném đá.
Mọi việc êm xuôi, Cán bộ bước lên xe giải thích : “-Họ thấy các anh
mặc áo bông và đội mũ bông bịt tai chống lạnh của Quân đội Tầu,
tưởng là tù binh Trung Hoa bị bắt tại các trận vùng biên giới giải
vào, mới làm giữ như vậy.” Thật là phiền, những áo bông và mũ lạnh
chúng tôi đang mặc, do Liên Trại 1 tại xă Việt Cường, Yên Bái, tỉnh
Hoàng Liên Sơn, phát cho từ hồi đầu năm 1977, đă kể rơ trong một
đoạn trước.
Độ mươi phút sau vụ lộn sộn, đoàn xe nổ máy tiếp tục cuộc hành tŕnh,
nhưng không chạy theo Quốc lộ 1 nữa, rẽ vào đường dẫn tới vùng núi
rừng Trường Sơn. Đoàn xe ṿng vo, ngoằn ngoèo, qua các triền đồi khe
suối, đến nhá nhem tối gặp một ngă ba đường, có một khu nhiều nhà
sau một chiếc cổng lớn. Không đọc được trên bảng hiệu ghi ǵ v́ trời
đă tối, lại không có đèn soi sáng. Phiá đằng sau hàng rào, có rất
nhiều bóng người đứng lố nhố. Họ la ḥ ỏm tỏi và ném đá vào xe chúng
tôi đang chạy ngang. Cán bộ Công an áp giải văng tục, càu nhàu cho
biết đây là Trung tâm huấn luyện của Bộ đội.
Đoàn xe tới ngă ba rẽ theo hướng Trái. Sương rừng đêm bắt đầu dầy
đặc. Quang cảnh ch́m trong tăm tối mịt mù, chẳng c̣n thấy ǵ ngoài 2
luồng ánh sáng rọi trước đầu xe. Anh tài xế giải thích cho Cán bộ
biết, rẽ sang Phải dẫn đến Huyện lỵ Như Xuân. Có bạn trong chúng tôi
tỏ vẻ thông thạo, cho biết hướng phải đi Trại Đầm Đùn. Tôi chưa có
dịp tới đây bao giờ, nên ai nói sao nghe vậy, không dám quyết đoán.
Suốt mấy tiếng đồng hồ tiếp theo, lắc qua lắc lại, lao xuống ḅ lên,
băng qua 15, 16 con suối, đoàn xe ngừng lại giữa một Khu trại có nhà
2 bên đường, độ 20 phút sau lại tiếp tục di chuyển. Chạy được mươi
phút đoàn xe lại ngừng, để từng chiếc một chậm chạp rà rà băng ngang
một ḍng sông cạn, rộng khoảng 100 mét. Sau khi toàn bộ đă qua sông,
cả đoàn chạy tiếp chừng mười lăm phút tới một khu nhà, có hàng rào
ghép bằng cọc tre cao bao chung quanh. Xe chạy qua cổng lớn vào
trong, ngừng lại giữa băi sân rộng. Anh em được lệnh xuống xe. Cán
bộ tới mở khoá c̣ng tay, mọi người tiếp nhau rỡ hành lư.
Lúc đó vào khoảng 12 giờ đêm, người ta đốt đuốc soi cho chúng tôi
gom tư trang, hướng dẫn di chuyển vào một dẫy nhà tôn ở phiá trong
cùng của khu giam. Vách nhà bằng phên nứa đan, sàn nằm hai tầng cũng
bằng phên nứa đan, có một cửa gỗ ra vào duy nhất, then chốt sắt khoá
ở bên ngoài.
Anh em tiếp tay nhau khuân vác đem tư trang vào Láng giam xong, phải
ra ngoài xếp 2 hàng dọc theo vách phiá trước cửa nhà. Cán bộ đếm đầu
người, cho từng đôi một đi vào pḥng giam. Đầy đủ không thiếu ai,
cửa đóng lại, khoá trái bên ngoài. Mọi người lo thu vén đồ đạc riêng,
và sắp xếp chia nhau chỗ ngủ.
Nhà nền đất, khoả đại khái không đập nén bằng phẳng nên chỗ lồi chỗ
lơm, đêm tối đi lại vấp té lên té xuống. Cuối Láng giam có một Pḥng
Vệ Sinh dài 3 mét, rộng suốt bề ngang căn nhà. Nền pḥng vệ sinh
láng xi măng, có 3 bệ gạch cao để 3 thùng gỗ phiá dưới cho Tù giải
quyết vệ sinh ban đêm, và một rănh dẫn nước tiểu chẩy ra hồ chứa ở
ngoài đầu nhà. Ngay nơi cửa ngăn cách Pḥng Vệ Sinh và 2 hàng sạp
nằm 2 tầng cho cả trăm người, có treo một ngọn đèn dầu làm bằng chai
thủy tinh, leo lét cháy chập chờn cả đêm. Lục đục thu xếp chỗ nằm,
căng mùng, cả tiếng đồng hồ sau, mọi người mệt mỏi ch́m vào giấc
“mộng Hoàng Lương” đầu tiên, giữa ḷng rừng núi Trường Sơn. Cho tới
lúc kẻng báo thức sáng, ai nấy ngủ ngon, nhờ sàn nằm bằng phên nứa
không có rệp hút máu ngứa ngáy, như hồi ở Trại Tân Lập tỉnh Vĩnh Phú
ngoài Bắc.
Thức giấc rồi, chúng tôi phải ở trong Láng giam đợi, cho đến lúc
toàn thể Tù cũ xuất trại lao động hết, Cán bộ mới đến mở cửa cho ra.
Một anh “Trật Tự” cùng với 2 bạn Tù thuộc Đội Nhà Bếp, khiêng phần
ăn sáng đến tận nơi phát cho từng Đội. Trong 3 anh bạn Tù này có 1
người Tôi quen. Trung tá Chung trước 30-4-1975 làm Sĩ quan Phụ tá
Trưởng Khối Tổ chức thuộc Tổng Cục Chiến tranh Chính trị tại Saigon.
Đến trưa, khoảng 30 phút trước khi Trại đánh kẻng báo hết giờ lao
động buổi sáng, anh Chung lại khiêng đồ ăn đến phát cho chúng tôi.
Không có Cán bộ và anh “Trật Tự” đi theo, Tôi men đến gần anh Chung,
chào và hỏi thăm tin tức về Trại mới này.
Qua câu chuyện trao đổi chớp nhoáng, Tôi biết được đây là K2 thuộc
Trại Thanh Phong. Trưởng Phân trại này là một Đại úy Công an Nhân
dân gốc người Thiểu số. Trưởng Trại Thanh Phong là Trung tá Nguyễn
Thùy (nguyên Trưởng Trại Tân Lập ở Vĩnh Phú). Ban Chỉ huy Trại đặt
tại K1, nơi mà tối hôm qua đoàn xe của chúng tôi phải chạy ngang để
vào đây. Tại K1 người ta giam cả trăm anh em Biệt Kích Dù, nhẩy ra
Bắc từ những năm đầu Thập niên 1960 bị bắt. Anh em đă bị kết án tù
trung thân khổ sai. Ngoài Trại Thanh Phong, trong vùng này c̣n có 2
Trại khác nữa là Trại Thanh Cầm và Trại Thanh Lâm.
Nghe cái tên Trại Thanh Cầm, làm chúng tôi suy tư bàn tán nhiều về
cái Kế hoạch tập trung tất cả Tù Chính trị miền Nam và gia đ́nh vào
lập Khu Kinh tế mới, đồn đăi om ṣm từ hồi c̣n ở Trại Tân Lập. Nhưng,
chúng tôi vẫn yên tâm lạc quan, tin rằng đây chỉ là mánh khoé của
Việt Cộng, tung lá “bài tháu cáy” để nèo co giá cả với Hoa Kỳ trong
các cuộc thương thuyết tại Genève, về việc thả hết Tù Chính trị miền
Nam đem đi định cư tại Hoa Kỳ mà thôi.
Dẫy nhà giam chúng tôi cách xa các nhà khác khoảng 100 mét, tại vị
trí đất thấp nhất trong góc cùng của khu trại. Quanh nhà có sân rộng
10 mét và hàng rào kẽm gai đan ô vuông cao 2 mét. Chắc dẫy nhà này
mới được dựng thêm để đón chúng tôi, chung quanh c̣n đầy cỏ dại rác
rến bừa băi dơ dáy.
Suốt cả ngày sau đêm mới tới, chúng tôi được ở trong trại dọn dẹp
sạch sẽ, san nện nền nhà cho bằng phẳng. Ngày hôm sau, chúng tôi
được đưa ra ban đất, phá đá sườn đồi để làm Sân Bóng Tṛn cho Trại.
Sân banh nằm giữa Nhà Thăm Nuôi cạnh khe suối cạn, và Khu nhà Cán bộ
Phân trại K2 ở trên đỉnh đồi.
Khu giam chúng tôi ở phiá dưới chân đồi sát bên bờ suối, cách Khu
Cán bộ chừng 500 mét về hướng Đông Nam. Từ trong khu giam, chúng tôi
có thể nh́n thấy các sinh hoạt tại Nhà Thăm Nuôi, ở về hướng Tây xa
chừng 1 cây số. Khu giam gồm khoảng 8 dẫy nhà tôn, một Nhà Bếp, và
một Trạm Y tế nhỏ với vài giường bệnh. Một Bác sĩ Quân y Việt Nam
Cộng Hoà, tập trung cải tạo, được chỉ định lo toan, với một bạn Tù
khác phụ trách châm cứu (gốc Sĩ quan Truyền Tin). Hai người làm việc
dưới sự chỉ đạo của Nữ Cán bộ Y tế Công an Nhân dân.
Hàng ngày, cứ vào khoảng chừng 10 phút trước hạn măn giờ lao động
trưa cũng như chiều, Tù được Quản Giáo Đội và Cảnh vệ dẫn xuống suối,
tắm giặt trước khi trở vào khu giam. Nên anh em Tù khác Đội có thể
gặp nhau nói chuyện thoải mái, ở giữa ḍng suối.
Mấy ngày sau, chúng tôi được ở trong trại 1 ngày, làm thủ tục “khai
báo lư lịch”, “kiểm tra tư trang”, “biên chế” lại Đội. Nhóm Đại tá
chúng tôi bị chia làm hai để hoà đồng cùng các Tuyên úy Công Giáo,
Phật Giáo và Tin Lành, lập thành 2 Đội riêng rẽ. Một Đội Rau Xanh và
một Đội Nông Nghiệp.
Tôi thuộc thành phần Đội Nông nghiệp, do anh Lê Đ́nh Luân (Đại tá
Đơn vị 101-P2 Bộ TTM) làm Đội trưởng, anh Dương Hiếu Nghiă (Đại tá
Thiết Giáp) làm Đội phó, anh Tô văn Vân (Đại tá Bộ Binh) làm Anh
Nuôi, anh Hồ Hồng Nam (Đại tá Chiến tranh Chính trị) làm Thư kư Đội,
và một người dân sự tên Khuông, gốc Tây Ninh, (trước 30-4-1975 là
Cán bộ Nghiệp Đoàn thuộc Tổng Liên đoàn Lao công Saigon) cũng là Tù
Chính trị miền Nam bị đưa ra Bắc như chúng tôi, làm Trực Nhà cho Đội.
Sau khi “kiểm tra và biên chế” xong, phải “khẩn trương” di chuyển
đến ở 2 dẫy nhà trong Khu Cách Ly, sát bên cổng ra vào. Khu Cách Ly
được phân cách với các dẫy nhà khác trong trại giam, bởi một con
đường rộng 5 mét và hàng rào kẽm gai. Sau này chúng tôi phải làm lại
bằng tre nguyên cây, cao 2 mét, dựng sát nhau, chôn sâu xuống đất 1
mét. Tù trong các nhà khác bị cấm, không được lai văng vào khu giam
chúng tôi.
Khu Cách Ly của chúng tôi nằm sát bên sân tập họp, chỉ có một lối ra
vào ngay gần Cổng lớn, Cán bộ Cảnh vệ ngồi canh gác ngày đêm, nên
chẳng ai dám léo hảnh tới. Dịp duy nhất anh em có thể liên lạc nói
chuyện với nhau, là trong thời gian xuống suối tắm giặt sau những
buổi lao động sáng, và chiều hàng ngày.
Ngay bên ngoài hàng rào trại giam, nh́n vào Khu Cách Ly của chúng
tôi có 1 dẫy nhà, một phần dành cho các Cán bộ Trực Trại cư ngụ, một
phần là Văn pḥng làm việc của các Cán bộ An ninh, và Giáo Dục (tức
là Quản Giáo) của Phân trại K2.
Có 2 điểm đặc biệt tại Phân trại K2 này là : 1.- Anh em Đội Nhà Bếp
phải khiêng thực phẩm và nước chín, đến từng Nhà giao cho Trực Nhà
của Đội nhận lănh, chớ Trực Nhà không phải xuống Bếp lănh như vẫn áp
dụng tại các Trại khác trước đây. 2.- Trong trại giam không có Tù
H́nh Sự ở chung với chúng tôi.
Môi trường cải tạo hoàn toàn mới, với rừng già núi cao khe sâu âm u
chưa hề khai phá. “Chỉ tiêu lao động” hàng ngày nặng nề gian khổ hơn.
Ngày hai buổi, dù thời tiết nắng nóng như nung, hay mưa gió lạnh
buốt như cắt da xé thịt, vẫn phải lặn lội xông pha đốn cây phá rừng,
trồng sắn, trồng bắp, trồng miá, trồng lúa, trồng rau, để tự nuôi
ḿnh theo “tiêu chuẩn” dành cho Tù, và để nuôi Cán bộ canh gác ḿnh,
theo quy định của Nhà Nước Cộng hoà Xă hội Chủ nghiă Việt Nam.
“Kế hoạch Chương tŕnh làm Kinh tế” chính của Phân trại K2 này là,
phá rừng lập các nương trồng sắn, bắp, luá, trà, chăn nuôi trâu ḅ,
phá đá nung vôi, đào nhồi đất xét làm gạch ngói nung chín, trồng miá
ép làm mật đường, cất rượu, để Trại đem bán lấy tiền nộp cho Nhà
Nước. Chẳng khác nào một khu đồn điền tư nhân, rộng lớn thời Pháp
thuộc. Cán bộ Nhà Nước là chủ nhân ông, Tù Cải Tạo là bọn nô dịch
phu đồn điền.
Ngoài công tác sản xuất, c̣n phải lo xây dựng thêm Nhà cho Cán bộ ở
được khang trang hơn, có thêm nhà giam đón nhận Tù các nơi khác sẽ
dồn tới, có một Hội trường đủ rộng để chứa 6, 7 trăm người.
“Tiêu chuẩn thực phẩm” ăn hàng ngày của Tù, vẫn nghèo nàn tồi tệ
chẳng khác ǵ những Trại trước. Chỉ có số anh em được gia đ́nh tiếp
tế bằng Bưu kiện hàng tháng, và đến thăm nuôi đều đặn từng 3 tháng,
là không lo đói. Những bạn có dư giả này, được dịp tỏ t́nh chiến hữu
thương yêu đùm bọc nhau, bằng cách không dùng đồ ăn Trại phát hàng
ngày, để tặng cho những bạn đang gặp hoàn cảnh kẹt thiếu thốn.
CUỘC SỐNG TẬP TRUNG CẢI TẠO
Môi trường cải tạo cheo leo,
Đo rừng Yên Bái, đếm đèo Trường Sơn.
Sắn khô lưng chén thay cơm,
Đọt lang dăm cọng, muối om nửa thià.
Nắng nung nối bước nhau đi,
Mưa phùn gió bấc, lầm ĺ Cán theo.
Vắt kim, điả đói bám đeo,
Muỗi ṃng khát máu mừng reo cả bầy.
Run run những tốp thân gầy,
Bên nhau lặng lẽ đốn cây phá rừng.
Đói phi bi thuốc môi rung,
Lơ mơ theo khói mung lung chuyện đời.
Trợn trừng Cán nạt thị oai,
Lăm lăm ṇng thép hăm đ̣i cùm chân.
“Chỉ tiêu tối thiểu định phần,
“NÀM” chưa đạt mức, “NẦN” khân nghỉ hoài.”
Tù trong chịu phép Tù ngoài,
“Ếch ngồi đáy giếng coi Trời bằng vung.”
Xót thương Chiến sĩ anh hùng,
Sa cơ đành chịu sống cùng bọn ngu.
K2, Trại Thanh Phong, Thanh Hoá, tháng 1-1980.
HOME
(C̣n tiếp..) |