MUỐN TRAO ĐỔI LẤY ĐÔ LA,

CHO GIA ĐÌNH NUÔI TÙ MẬP

Nhiều đợt phát Bưu kiện thực phẩm từ miền Nam gửi ra, đã được Trại ra tỉnh lãnh về phát hàng tuần. Hầu hết các bạn trong Đội, ai cũng có phần. Mỗi tháng Trại chỉ cấp cho mỗi người một Phiếu Bưu Kiện để gửi về gia đình, thế mà Đội chúng tôi có vài anh, kỳ nào phát Bưu kiện cũng được gọi tên lãnh. Có người còn được nhận 3, 4 Bưu kiện một lúc.
Sau 2 tháng các Bưu kiện ào ạt tới Trại, trong Đội chỉ có tôi và khoảng 5 bạn khác nữa, chưa nhận được một Bưu kiện nào. Mấy bạn quen thân, thấy tôi cũng mới nhận được thư của gia đình, gửi đến trong đợt học tập vừa qua, mà sao không có Bưu phẩm, thắc mắc, đến gần thủ thỉ hỏi xem gia đình có gặp trở ngại gì không? Tôi buồn, lo lắng, lấy thư của con đem ra đọc đi đọc lại, cố tìm cho ra manh mối, chẳng thấy tin gì khác lạ. Ngoài cái tin con gái lớn, được đi làm ở Bệnh viện Nguyễn văn Cội vùng Củ Chi, cách Saigon vài chục cây số, và tin người con trai kế, trước 30-4-1975 học Y Khoa Minh Đức, được Phòng Y tế Phường cử đi chăm sóc sức khoẻ cho đồng bào của Quận, đang công tác tại khu Thủy lợi Lê Minh Xuân.
Mọi người đoán già đoán non, an ủi rằng : “đi làm xa Saigon”, “đi công tác tại khu Thủy lợi”, không chừng đây là những lời bóng gió báo tin là 2 người con của tôi, đã gặp được mối tổ chức “đi vượt biên” rồi. Nếu đúng thì là điều đáng mừng, vì nhiều bạn trong chúng tôi, cũng từng được gia đình gửi thư nói như vậy, để báo tin con đã “vượt biên” ra khỏi Việt Nam. Chắc là vợ của tôi ở nhà bận bịu lo cho con như vậy, nên chậm trễ trong việc đi gửi Bưu kiện, không có gì đáng lo, trước sau gì rồi cũng có quà. Có người đề nghị cho tôi mượn mì ăn liền “bồi dưỡng” đỡ, khi nhận được quà trả lại sau. Tôi từ chối không nhận, vì chẳng biết hoàn cảnh thật của vợ con ra sao, lỡ không có quà lấy gì để trả nợ.
Tôi kiên nhẫn chịu đựng, tiếp tục mưu sinh linh tinh cho qua cơn đói khổ. Anh Tổ trưởng của tôi không còn quan tâm góp ý kiến “xây dựng” cho tôi, trong những buổi kiểm thảo ban đêm của Đội nữa. Vì chính bản thân anh ấy cũng chưa nhận được Bưu kiện nào như tôi, và đang mưu sinh linh tinh còn bạo hơn tôi. Qua những mẩu chuyện tâm sự của anh ấy, tôi cảm đoán được hình như trước 30 tháng 4 năm 1975, anh ấy có chuyện gì lủng củng trong gia đình, giữa 2 bà vợ lớn vợ nhỏ sao đó, nên bây giờ chẳng ai lo cho. Thật tội nghiệp!
Ngày rồi lại ngày cứ lặng lẽ trôi qua. Bỗng một hôm, một cơn mưa thật lớn đổ xuống suốt cả buổi nghỉ trưa. Đến giờ tập họp đi lao động chiều mưa mới dứt. Nước úng không rút kịp, tràn ngập đầy sân tập họp, lõng bõng cao tới mắt cá chân. Không ngồi chồm hổm trên mặt đất được, mọi người phải đứng chờ đợi lệnh xuất trại. Ánh sáng mặt trời le lói hun đốt, làm cho mảng sân tập họp bốc hơi, nồng nồng mùi mốc mốc tanh tanh. Tự nhiên nghe thấy anh em Tù, đồng loạt phát ra một âm thanh vui vẻ ồ.ồ.ồ!!!, làm tôi giật mình chú ý nhìn về phiá Cổng trại. Cán bộ phụ trách phát Bưu kiện xuất hiện, đọc tên những người được nghỉ lao động ở nhà lãnh quà gia đình gửi tới.
Có tên tôi, mấy bạn quen thân reo mừng nhắc gọi, sợ tôi không nghe được. Tôi rời hàng ra đứng ở cuối sân chờ các Đội xuất Trại xong, cùng một số Tù khác đến Hội trường, đợi lệnh gọi lần lượt vào ký lãnh Bưu kiện. Sau khi ký tên vào sổ, phải đem Bưu kiện của mình mới nhận tới một bàn dài, trải tấm ni-lông che mưa của mình trên mặt bàn, mở gói quà ra, bầy tất cả mọi thứ lên trên, rồi đứng đợi Cán bộ tới xét từng món một.
Cán bộ không đích thân tới xét, mà là anh “Thi Đua” (tù Hình Sự) làm thay. Những bịch nào chưa kịp mở banh ra sẵn sàng cho anh ấy coi, anh ấy lấy con dao nhọn dọc rách bao ni-lông, rồi bới tung ra tìm tìm kiếm kiếm vật gì chẳng biết. Gặp bịch mì ăn liền vụn còn đỡ, chẳng may gặp bịch sữa bột hay bịch đường cát, coi như tiêu mất hết phần tư. Bột sữa và đường, còn dính tùm lum sang các bịch khác bê bết, sẽ là mồi cho kiến đánh hơi bu đến làm tổ trong bao đựng quần áo, nơi cất thực phẩm tại đầu xạp ngủ chỗ mình nằm.
Hộp sữa đặc, có nhãn hiệu ghi bằng chữ Việt Nam rõ ràng, anh “Thi Đua” cũng lấy dao đâm thủng một đầu hộp, thọc đũa vào ngoáy ngoáy tìm kiếm xem có vật gì lạ khác dấu ở trong không. Keo mắm ruốc xào khô với thịt bằm và xả ớt, anh “Thi Đua” cũng đổ ra bới bới để kiểm tra. Nước mỡ chẩy tùm lum, mùi mắm kho thơm nồng nặc, làm con tỳ con vị trong bao tử nôn nao phát ứa nước miếng nuốt không kịp...
Sau khi kiểm tra kỹ càng tất cả mọi món xong, anh “Thi đua” đến báo cáo Cán bộ là không có gì. Cán bộ gật đầu cho phép thu vén lại “khẩn trương” đem đi, nhường chỗ cho người khác trình quà của họ. Nếu có thư gia đình để trong gói quà, phải nộp để Cán bộ giữ lại kiểm duyệt. Vài ngày sau Quản giáo Đội mới phát cho, nếu được phép nhận để đọc.
Thời gian đợi đến lượt vào ký nhận quà thì lâu, chớ thời gian kiểm tra chẳng bao lâu. Bưu kiện chỉ có 5 kí lô, 2 hộp sữa đặc là 1 kí, nửa kí đường thẻ, nửa kí đường cát vàng, 1 kí mì vụn loại ăn liền để trong 2 bọc, 1 kí bánh mì xấy khô cũng để trong 2 bọc, nửa kí bột đậu xanh hay đậu nành, còn nửa kí đồ linh tinh như thuốc đánh răng, xà bông tắm giặt, khăn mặt, tem thư, giấy viết thư, bút nguyên tử, âu dược chữa bệnh, thuốc bổ tăng cường các loại sinh tố...là hết. Chỉ những người được lãnh 2, 3 Bưu kiện một lúc, lỉnh kỉnh lắm thứ mới mất nhiều thời giờ. Ngoài mấy thứ chính như mì ăn liền, bánh tổ, cốm dẹp, cơm sấy khô, biscot, còn nào là thịt chà bông, lạp xưởng, các hộp thịt bò, thịt heo, thịt gà, cá mòi ngâm dầu hoặc sốt cà chua, kẹo, bánh ngọt, bơ, margarine, phó mát, trà ướp hoa lài hay hoa sen, cà phê, thuốc lá thơm...
Thường anh em chỉ xin gia đình cung cấp cho những thứ có chất bột, chất đạm, chất béo và chất ngọt, đang là nhu cầu chính yếu cần thiết nhất cho cơ thể. Còn thuốc lá thơm, trà, cà phê thuộc loại xa xỉ phẩm, đang ở trong tù có hay không cũng được. Nhưng đối với những bạn ghiền nặng, gia đình dư giả tiền, thì các món đó cũng là nhu cầu cần yếu không thể thiếu được. Ngoài ra các món đó còn là những thứ cần có, để mua cảm tình của Quản giáo Đội, để được đối xử dễ dãi hơn các bạn bè, trong việc gửi nhận thơ đều đặn hàng tháng...
Mãi về sau, một vài bạn tốt bụng mới rỉ tai riêng cho nhau biết là, ở Saigon người ta in Phiếu Bưu Kiện đúng hệt như mẫu phiếu do các Trại phát cho Tù gửi về nhà, bán công khai ngay trước sân nhà Bưu điện Saigon, gần bên Nhà Thờ Đức Bà. Người ta cũng bầy bán đầy đủ những gói, những keo, những hộp thức ăn khô đủ loại, được Bưu điện chấp nhận cho gửi, để thân nhân Tù mua tại chỗ cho tiện đỡ mất công làm lấy. Nếu ai mua toàn bộ đủ 5 kí lô những thứ họ bán để gửi đi, họ còn gói cột chắc chắn đàng hoàng, mình chỉ việc ghi Tên địa chỉ người gửi và người nhận xong, là họ đem vào gửi giùm đỡ phải đứng xếp hàng chờ đợi cả ngày. Dĩ nhiên khách hàng phải tỏ ra sởi lởi, chi tiền đầy đủ theo đòi hỏi của họ. Hẳn là họ phải có đường dây riêng làm tay trong, do Cán bộ Bưu điện Nhà Nước cầm đầu, mới dám công khai hành động như vậy.
Không phải bà vợ nào cũng dư giả tiền, và dám thử liều gửi lậu như vậy. Vì sợ chẳng may bị lừa, hoặc bị Công an gài bẫy bắt thì nguy. Ngoài ra còn e ngại sợ gửi nhiều hơn quy định, không biết Trại có cho nhận không? Lỡ quà ra đến nơi, Trại không cho nhận, còn hạch hỏi làm sao ở nhà có nhiều phiếu gửi quà như vậy? Rồi phạt không cho Tù nhận quà nữa, mới là khốn nạn khó gỡ.
Sau này khi được tha về, vợ của tôi cho biết là ở nhà cũng biết chuyện ấy, nhưng vì hoàn cảnh kiếm sống hàng ngày nuôi các Con rất chật vật. Nên mỗi tháng chỉ lo chắt bóp gửi cho tôi được 1 gói quà 5 kí lô, đã là một cố gắng hết sức rồi.
Khoảng sau Noel năm 1978, nhóm Đại tá chúng tôi được lệnh rời K1 di chuyển về K5, nơi có Ban Chỉ huy Trại Tân Lập. Đồ đạc được chất lên xe chuyên chở, còn người đi bộ theo sau. Cán bộ cảnh vệ đeo súng đi dẫn đầu và tập hậu để áp tải, đề phòng Tù lủi trốn vào rừng. Trên dọc đường, tại những khúc quanh không nhìn thấy được từ xa, còn có thêm cảnh vệ ôm súng đứng phục sẵn trong sâu để canh chừng.
Con đường đá rộng 4 mét, dẫn vòng vèo theo sườn núi, thoai thoải xuống dốc từ từ. Dưới khe, nước suối chảy rì rầm đều đều như tiếng cối xay lúa. Cây rừng cao dầy đặc 2 bên đường. Những cây thấp nhỏ, phải nghiêng mình vươn nhô ra mặt đường trống, để đón nhận ánh sáng mặt trời.
Đoàn Tù gầy ốm chỉ còn da bọc xương, mặt hốc hác, lầm lũi, mũi thở ra khói, co ro run rẩy nối đuôi nhau 2 hàng dọc, lê bước di chuyển bên lề phải đường. Thỉnh thoảng đôi con chim đang còn ngủ trong tàn lá, nghe tiếng động của đoàn người đi ngang, giật mình bay vụt lên cao, rồi biến mất trong rừng già.
Chín giờ sáng mà không khí vẫn còn lạnh cóng. Sương mù còn phủ đặc rừng cây. Hương thơm của hoa rừng thoang thoảng, hoà lẫn với mùi mông mốc của lá mục, làm tôi tưởng nhớ lại thuở ấu thơ theo Đoàn Hướng Đạo Sinh đi cắm trại, tìm hiểu thiên nhiên vạn vật vào mùa Đông ở Lạng Sơn. Một tỉnh địa đầu miền thượng du Bắc Việt, ráp ranh với Trung Hoa, nơi có di tích lịch sử Ải Nam Quan, Chợ Đồng Đăng, Phố Kỳ Lừa, núi Nàng Tô Thị với Chùa Tam Thanh.
Mê mải nhìn cảnh vật, chìm trong màn sương đang lộ dần dưới ánh mặt Trời ban mai, suy nghĩ miên man quên cả hiện tại. Tôi vấp chân nhằm một hòn đá lớn, lồi trên mặt đường ngã chúi về phiá trước, lăn quèo mấy vòng trên đất làm mọi người ngạc nhiên. Tỉnh mộng, tôi lồm ngồm đứng lên vừa đi vừa phủi quần áo dính đầy đất và lá khô vụn, nhoẻn miệng gượng cười thẹn đỏ gay cả mặt mũi, 2 tai nóng bừng bừng.
Khoảng hơn một tiếng đồng hồ sau khi rời K1, chúng tôi ra khỏi các khúc quanh của núi rừng. Một thung lũng chừng 3 cây số bề dài, 1 cây số bề rộng hiện ra trước mặt, có con sông lòng đầy sỏi đá lớn nhỏ uốn khúc rì rầm chảy ngang. Xa xa bên kia sông có một phân trại (tôi không biết đó là K mấy). Phiá bên này cách đường lớn khoảng 1 cây số, sát ngay bên bờ sông là K5. Ban chỉ huy Trại Tân Lập trụ tại đây, với tấm bảng hiệu Công An Nhân Dân to tướng. Chúng tôi đã có dịp nhìn thấy cả năm về trước, khi đoàn xe Quân đội đưa chúng tôi chạy ngang không dừng lại.
Cách ngã ba đầu đường dẫn vào K5 chừng 300 mét, về phiá tay phải có một khu nhà lá gồm 3 căn nho nhỏ cất riêng rẽ, vây quanh miếng sân vuông chục mét mỗi cạnh. Sau này mới biết là Nhà Thăm Nuôi, nơi Tù và thân nhân được phép đến thăm gặp nhau.
Phiá trước khu Nhà Thăm Nuôi, ngay sát bên đường vào K5 là một nhà canh, có Cán bộ ngồi kiểm soát việc ra vào Trại. Cán bộ áp tải chúng tôi đến tiếp xúc, rồi dở cần tre cản ngang đường lên cho chúng tôi đi qua. Hai bên con đường đất rộng 4 mét, dài khoảng một cây số dẫn vào K5 là ruộng để trồng luá.
Trụ sở của Ban Chỉ huy Trại Tân Lập và K5, ở phiá sau chiếc cổng có bảng hiệu Công An Nhân Dân, gồm nhiều nhà mái ngói mái tôn lẫn lộn, với những đường đi nhỏ cắt dọc ngang như một xóm dân cư ngụ. Khu gia binh cho Công an có gia đình ở tít phiá sau gần bờ sông. Chúng tôi được dẫn đi đến khoảng còn chừng vài trăm mét, trước khi tới chiếc cổng treo bảng hiệu Công An Nhân Dân, thì rẽ sang phải theo con đường dẫn vào trại giam K5.
Bên trong Trại giam K5, thiết trí kiến trúc cũng tương tự như trại giam K1, nhưng rộng lớn và nhiều nhà giam hơn. Chung quanh cũng có tường rào bằng gạch cao 4 mét, thêm hàng kẽm gai trên đỉnh. Sườn hướng Đông của Trại nằm dọc theo sông, cách bờ chừng 100 mét.
Vào qua cổng sắt lớn là một sân tập họp vuông rộng. Cuối sân có một vườn hoa và Hội trường chứa được cả ngàn người, với một cây cổ thụ xum xuê cành lá xanh tươi quanh năm. Chung quanh gốc cây cổ thụ là nơi Tù được phép tới đó vào ngày Chủ nhật nghỉ lao động, để nấu nướng, hâm xào lại các thực phẩm khô do gia đình gửi tới cho ăn dần khỏi bị hư thối.
Ngay sau cổng vào, ở phiá bên trái sân tập họp là một dẫy nhà tường gạch mái tôn, khu biệt giam Tù Hình Sự. Dẫy nhà này có tường rào bằng gạch cao 3 thước bao quanh, và phân cách từng ngăn riêng không thông thương được với nhau. Mỗi ngăn chứa được khoảng 30 người. Nhóm Đại tá chúng tôi bị giam vào ngăn áp chót trong dẫy nhà này. Các Linh mục và Đại đức Tuyên úy Quân đội bị giam ở ngăn kế bên chúng tôi.
Các ngăn không thông thương được với nhau ở dưới đất, nhưng bức tường trong nhà để phân cách các ngăn, nơi sát mái nhà có chừa một lỗ tò vò người chui lọt, không biết để làm gì. Từ nền nhà lên đến mái để trống hốc, không làm trần cản hơi nóng. Ngay lỗ tò vò và dọc dài trên dàn kèo nhà sát mái tôn, có căng giây kẽm gai. Sau này, bọn Tù Hình Sự thường lẻn chui qua ban đêm, lúc anh em ngủ say, lấy trộm quần áo và thực phẩm của chúng tôi để ở trên giàn sát mái nhà.
Chỉ những người nằm ở sàn ngủ tầng trên cao mới bị mất trộm. Tôi bị móc mất chiếc áo len cao cổ dài tay mầu hoa cà còn mới tinh, do vợ tôi đan theo kiểu riêng, ngoài chợ không có bán, nhất là ở ngoài Bắc thì không thể nào có được. Nhiều bạn khác cũng mất quần áo và còn mất cả thực phẩm khô. Có thể là bọn Hình Sự đã chui qua ăn trộm nhiều lần, nhưng anh em không biết, vì không ai ngờ chúng dám cả gan làm như vậy.
Nhờ một hôm vào khoảng quá nửa đêm, có anh bạn đang ngủ thấy có chất nước nhờn xền xệt, rớt qua đình mùng ni-lông xuống mặt làm giật mình ngồi nhỏm dậy. Mở mắt nhìn thấy thoáng có bóng người, chạy chuyền trên các đà gỗ sát mái nhà về phiá cuối phòng, nơi để chiếc thùng cho Tù giải quyết vấn đề vệ sinh ban đêm. Đây là điểm ráp ranh giữa phòng giam chúng tôi và phòng giam bọn Tù Hình Sự. Quan sát kỹ thêm, anh ấy thấy một vật gì nặng làm võng đình mùng nên chui ra lấy xuống, mới biết đó là hộp sữa đặc bị đục thủng lỗ và sữa ở trong đã cạn gần hết. Túi đựng quần áo và thực phẩm khô của anh ấy để trên giàn bị mở tung.
Sáng hôm sau, sự việc được báo cáo anh Đội trưởng báo động cho anh em đề phòng, và rình để bắt quả tang nếu chúng tái diễn.
Một tuần sau, có bạn nằm tầng trên sát bên tường, đi tiểu đêm vào lúc gần sáng xong vừa trèo trở lên chỗ nằm, nghe tiếng động trên giàn kèo nhà, ngẩng lên thấy bóng người đang chui qua lỗ tường, anh ta vùng ra khỏi mùng chụp lấy chân kẻ trộm. Hắn dẫy mạnh chân vuột ra khỏi tay anh bạn, và chui tuốt qua bên kia tường luôn, nhưng chân của hắn bị kẽm gai gây thương tích rất nặng, máu chảy ra dính đầy trên tường và trên kèo gỗ.
Đến sáng, ngay khi Cán bộ Trực Trại đến mở cửa phòng giam cho chúng tôi ra, anh Đội trưởng vội vã báo cáo ngay sự việc đã xẩy ra lúc ban đêm. Cán bộ ghi nhận và khi sang mở khoá phòng giam Hình Sự bên cạnh, đã khám xét từng người trước khi bước ra khỏi cửa. Ông ấy đã bắt được người có vết thương nơi chân còn mới nguyên. Ông ấy giữ tất cả bọn Hình Sự trong phòng giam, rồi lần lượt bắt từng đứa một đem tư trang ra sân khám xét, và cho chúng tôi những ai biết là mình bị trộm, tới nhận diện những vật đã bị đánh cắp để lấy lại.
Qua khỏi khu biệt giam chúng tôi, là một khoảng đất trống đang trồng rau, rồi đến mấy dẫy nhà vách gỗ mái tôn, giam anh em Tù miền Nam. Phòng giam dành riêng cho Ban Thi Đua nằm ở ngay nhà đầu của khu này, có thể trông được toàn cảnh vật chung quanh khu sân tập họp ra tuốt đến cổng trại giam.
Ở phiá cuối khu là nhà vệ sinh công cộng, cho Tù xử dụng trong ban ngày, được xây cất bằng gạch mái lợp tôn, có cửa lửng che trước mỗi ngăn ngồi đại tiện, có hàng hiên dài phiá trước để không bị hắt ướt vào mùa mưa, trong khi ngồi làm nghiã vụ nộp phân bón hàng ngày cho Trại.
Bên phiá đối diện, tức là phiá bên phải sân tập họp đứng từ cổng nhìn vào, là khu Bệnh xá và Nhà bếp. Kế theo là một khu bao quanh bởi bức tường gạch cao, với một lối ra vào duy nhất, gồm nhiều nhà gỗ mái tôn cũng dùng để giam Tù miền Nam. Vào tháng 1 năm 1980, nhóm Đại tá chúng tôi được chuyển từ khu biệt giam Hình Sự sang khu này ở một ngày một đêm. Trước khi chúng tôi bị áp giải lên đường đi Trại Thanh Phong, trong vùng rừng núi Trường Sơn thuộc huyện Như Xuân, tỉnh Thanh Hoá, miền Trung Việt Nam.
Thoạt mới tới K5, nhóm Đại tá chúng tôi được chỉ định là Đội Nông Nghiệp, có một số thứ tự riêng để gọi nhưng Tôi không nhớ.
Mùa Đông năm 1978, Bắc Việt có một đợt lạnh chết người. Theo lời các Cán bộ già, hiện tượng này chưa từng xẩy ra trong vòng mấy chục năm qua, trên đất Bắc Xã hội Chủ nghiã.
Để làm mùa vụ Đông Xuân, Trại có khu ruộng mạ giống, ngay bên đường phiá trước Nhà Thăm Nuôi, cần phải nhổ gấp cho khỏi bị chết cóng. Đội chúng tôi được huy động làm “khẩn trương”. Buổi sáng khi Đội ra tới “hiện trường lao động”, thấy ở phiá bên kia đường, một con trâu trẻ mập nằm gục chết cóng ngay giữa ruộng. Thế mà anh em chúng tôi vẫn phải bỏ giầy, vắn quần đến đầu gối, vén tay áo tới cùi chỏ, lội xuống ruộng nhổ mạ, bó lại đem về ủ trong nhà kho cho mạ khỏi chết. Dưới nước, điả cũng cóng thun vòi bám vào gốc mạ, không tung tăng bơi đi tìm chân người hút máu như những lúc trời ấm áp.
Giao việc cho Đội xong, cả Quản giáo Đội lẫn Cảnh vệ đều co ro cúm rúm mò đến ngồi bên bếp lửa, hơ tay xoa mặt, hút thuốc lào, và chờ anh phụ trách nấu nước của Đội pha trà Tầu, nấu mì cung phụng cho ăn để hâm nóng cơ thể.
Chúng tôi tự động thay phiên nhau, xuống ruộng làm trong 5 phút rồi lại lên, đến bên lò nấu nước để hơ chân tay cho khỏi cóng. Và cứ tiếp tục như vậy trong suốt buổi lao động, không cần xin ý kiến của Cán bộ. Ông ta nhìn thấy, cũng lẳng lặng đồng tình không nói năng gì.
Thật là một đầy đọa vô cùng dã man, may mà không ai trong chúng tôi chết cóng tại chỗ. Nhưng ngày hôm sau, hầu như cả Đội bị cảm hàn, ho, sổ mũi, khản đặc nói không ra tiếng. Nhiều người bị sốt cao, đau cổ họng phải xin đi khám bệnh. Ngặt nỗi, mỗi ngày Trại chỉ cho phép mỗi Đội ghi tên 2 người đi khám bệnh, nên anh em phải tùy trường hợp nặng nhẹ mà nhường nhau.
Cũng rất may tại Trại này, âu dược do gia đình gửi trong các Bưu kiện không bị tịch thu, nên ai nấy dùng thuốc riêng điều trị cả chục ngày mới qua khỏi. Riêng anh Tổ trưởng của tôi (Đại tá Nguyễn văn Của, trước 30-4-1975 làm Tỉnh trưởng Bình Dương) bệnh không thuyên giảm. Mỗi ngày anh em phải nhường cho ghi tên đi khám bệnh, và được nghỉ lao động ở trong Trại cả tuần lễ vẫn không hết. Sau cùng anh ấy được vào nằm điều trị tại Bệnh xá, một thời gian tương đối lâu.
Một hôm, vào sáng Chủ nhật cả Trại nghỉ lao động, anh ấy ghé về Láng ở của Đội thăm anh em, hớn hở khoe rằng ở Bệnh xá được ăn cơm trắng thay vì ăn sắn. Thấy sắc diện anh ấy cũng khá hơn trước, bạn bè ai cũng mừng chúc anh ấy mau lành để sớm trở về với Đội. Mục đích chính anh ấy về thăm anh em là để xin âu dược Streptomicine trị bệnh, vì bệnh xá không có. Nhưng thật đáng tiếc là anh em cũng không có. Anh ấy buồn bã ỉu xìu trở lại Bệnh xá trong lo lắng. Hai ngày sau, một tin đau lòng đã đến với anh em chúng tôi, anh Của chết vì sưng phổi làm ngộp thở, cứu không được.
Sau vụ làm mùa Đông Xuân, Đội chúng tôi được điều động đi phát cỏ khu đất cao dọc bên bờ sông, để trồng khoai rong giềng (trong Nam gọi là củ bột mì tinh). Các công tác tiếp theo là dọn cỏ ruộng miá, rồi đi đốn miá, chất lên xe nộp cho Lò ép lấy nước nấu “mật đường”, để cất rượu trắng cho Trại bán.
Trong số 5, 6 người chưa có quà của thân nhân, hoặc mới chỉ nhận được một gói như tôi, vẫn phải lén cải thiện linh tinh. Chẳng may vào một buổi sáng trời mây ảm đạm âm u, anh Đại tá Trần Kim Hoa (trước 30-4-1975 làm tại Văn Phòng của Thủ tướng Trần Thiện Khiêm) bị Cán bộ cảnh vệ bắt gặp, đang ngồi trong giữa ruộng ăn lén một khúc miá. Cảnh vệ nạt nộ, dẫn anh ấy ra giữa đường đi trong ruộng miá, nơi anh em đang ngồi nghỉ giải lao, bắt phải ngồi ăn và nuốt hết cả bã lẫn nước khúc miá, đã lấy trộm của Xã hội Chủ nghiã và Nhân dân trong khi lao động. Thật tàn bạo hết chỗ nói.
Anh Hoa ngồi ì ra đó, nhất định không làm theo lời buộc vô lý của Cảnh vệ, tuổi còn non choẹt cỡ con của chúng tôi. Anh Cảnh vệ tức tối hăm he dùng đủ mọi thứ tiếng tục tằn, để sỉ nhục chung cả chúng tôi chớ không riêng một mình anh Hoa. Nào là : “-Đồ bán nước, cặn bã của Xã hội. -Cha mẹ chúng bay không biết dậy dỗ, để chúng bay đi làm Ngụy tay sai cho Đế quốc. -Chúng bay ăn gì mà ngu thế... Trong khi đó Quản giáo Đội chúng tôi chẳng nói gì, bỏ đi chỗ khác, hình như không muốn dính vào vụ cãi cọ giữa Cảnh vệ hung hăng phi lý đối với Tù.
Mọi người lo cho anh Hoa, có thể bị kỷ luật vì việc này. Nhưng rồi chẳng thấy gì, sự việc êm ả qua đi trong quên lãng của mọi người.
Ngày hôm sau, Đội chúng tôi được đưa vào làm tại lò ép miá. Một số anh em ngồi gióc vỏ cây miá trước khi cho vào trục ép. Một số khác luân phiên nhau, đẩy cần quay trục ép miá thay cho trâu.
Rút kinh nghiệm vụ anh Hoa, anh em ai thấy cần cải thiện chất ngọt thì xin Cán bộ, cho nhặt những khúc gốc và ngọn miá vứt dưới hố rác bên lò nấu mật, đem ra sông rửa sạch trong giờ đi rửa chân tay trước khi trở về trại nghỉ, và ăn ngay bên bờ sông, hoặc dấu vào bị đem về trại ăn sau vào buổi tối.
Từ Tết Kỷ Mùi (1979) trở đi, Tù được ăn độn hàng ngày theo “tiêu chuẩn” 75 phần trăm “sắn duôi” và 25 phần trăm cơm trắng. Theo thông lệ, tới khoảng tháng 4 (tháng giáp hạt) là thời gian hè không trồng được lúa, phải trồng hoa mầu phụ như đậu, cà, bắp, Tù thường phải ăn “sắn nút chai”. Nhưng không biết vì sao, năm nay Trại bắt đầu được cung cấp hạt Bo Bo và bột Mì do nước ngoài viện trợ, cho Tù ăn thay “sắn nút chai”.
Phải chăng đây là kết quả Hội nghị tại Genève, do Liên Hiệp Quốc triệu tập theo yêu cầu của Hoa Kỳ, để giải quyết vấn đề nhân đạo đối với Tù chính trị miền Nam ?
Cán bộ Quản giáo Đội Nhà Bếp ở đây, cũng chỉ dẫn cho Tù cách nhồi bột Mì với nước, đóng theo khuôn gỗ tròn, luộc chín phát cho Tù y như bên Trại Quân đội trước kia. Chắc đây là “kỹ thuật đồng bộ”, Nhà Nước Xã hội Chủ nghiã nghiên cứu và truyền dạy cho Quân Cán cả nước cùng theo.
“Tiêu chuẩn” phần ăn hàng ngày vẫn ít ỏi, không trang trải đủ nhu cầu cần yếu của cơ thể. Nạn đói vẫn tiếp tục hành hạ những người như tôi, không được gia đình tiếp tế sung túc đầy đủ như các bạn khác. Nên ngoài việc cải thiện linh tinh lén lút thường xuyên hàng ngày, một số anh em còn phải lấy một vài vật dụng riêng như khăn rửa mặt, hoặc thuốc lào trại phát hàng tháng... để trao đổi cho bọn Hình Sự lấy Bánh Mì Luộc hoặc Bo Bo để ăn. Dĩ nhiên chỉ có mấy đứa “Hình Sự Đầu Nậu” trong tù, mối lái móc ngoặc với anh em để làm việc này, chớ không phải tất cả bọn Hình Sự.
“Tiêu chuẩn” ăn hàng tháng của bọn Hình Sự được quy định là 11 kí lô, ít hơn phần ăn của Tù Chính trị miền Nam là 12 kí lô. Thế mà ngày nào chúng cũng có dư phần ăn để đem trao đổi, vào buổi sáng trong thời gian mọi người chờ đợi ra sân tập họp đi lao động. Chắc là bọn Hình Sự phục dịch ngoài Bếp Cán bộ, đến khuya mới trở vào Trại ăn cắp đem về cung cấp cho bọn “Đầu Nậu” trao đổi.
Tôi thấy anh bạn nằm bên cạnh (Đại tá Nguyễn ngọc Thanh trước 30-4-1975 làm tại Phủ Tổng Thống) cũng có đổi hoài, nên hỏi thăm và nhờ anh ấy chỉ mối để đổi chiếc khăn mặt mới lấy chiếc bánh mì luộc. Ngay sau khi trao đổi, tôi lanh lẹ lỉnh vào Láng ngủ, dấu chiếc bánh mì xuống dưới đống các bao tải đựng quà anh em cất trong kho, nơi gần khu có thùng vệ sinh ban đêm. Vừa xong thì ngoài cửa có tiếng anh Đội trưởng (Đại tá Lê Đình Luân, Đơn vị 101 thuộc Phòng 2 Bộ Tổng Tham Mưu)  gọi tôi, và cho biết là Cán bộ Trực Trại kêu tôi phải trình diện ngay tại Văn phòng Ban Thi Đua.
Mọi người nhìn tôi lo lắng, vì thấy cậu Hình Sự đổi bánh cho Tôi bị bắt dẫn lên Văn phòng Thi Đua, vừa đi vừa bị đánh túi bụi. Riêng tôi thì đã chuẩn bị sẵn cách ứng phó, nên tỉnh khô lặng lẽ đi trình diện. Vừa bước chân vào văn phòng Thi Đua, Cán bộ Trực chỉ mặt tôi nạt lớn : “-Thằng này nó vừa đưa cho anh cái gì?” tôi nhanh nhẹn trả lời ngay là không có. Nó thấy tôi cầm chiếc khăn mặt lông định lót thêm dưới mũ đội cho ấm đầu. Nó năn nỉ xin để cuộn cổ cho ấm vì lạnh quá. Tôi vừa mới được gia đình gửi quà cho 2, 3 cái, nên cũng dư, thấy nó tội nghiệp cũng muốn cho. Nhưng đang còn lưỡng lự, vì sợ vi phạm Quy luật Trại giam, chưa quyết định. Nó liều giật đại rồi chạy tuốt vô khu ở của nó, chớ có đổi chác gì đâu. Không tin Cán bộ khám người tôi và đồ đạc nơi ngủ của tôi xem có gì không. Nếu có thì tôi sẽ chịu “kỷ luật”. Vừa nói tôi vừa thọc tay vào túi quần móc ra nửa miếng bánh mì luộc, và phân bua đây là phần “tiêu chuẩn” sáng của tôi, mới lãnh xong hãy còn nguyên chưa kịp ăn.
Cán bộ Trực Trại đấm đá thằng Hình Sự túi bụi, và hỏi nó : “-Có đúng vậy không?” May mắn làm sao, nó gật đầu và quỳ xuống đất chắp tay vập đầu lạy Cán bộ lia lịa, năn nỉ xin tha. Ông ta dơ cao chân đạp vào ngực nó ngã ngửa ra phiá sau, vừa đúng lúc hồi kẻng tập họp xuất trại nổi lên. Lập tức ông ấy quay lại xiả mạnh tay vào ngực tôi, và nói : “-Anh liệu hồn, thôi đi đi.”
Thật là xui xẻo hú hồn hú viá, người ta đổi hoài chẳng sao, mình mới thử lần đầu tiên đã mắc kẹt ngay. Đây là lần đầu và cũng là lần cuối, tôi liều lĩnh lén lút tiếp xúc trao đổi với tụi Hình Sự. Chuyện không may đã xẩy đến với tôi, nhưng may mắn không việc gì, vì tôi đã chuẩn bị đề phòng trước.
Vào cuối mùa Hè ở vùng này thường có những đợt mưa rào, nước trên Trời trút xuống xối xả như thác đổ. Mỗi ngày có đến 2, 3 cơn mưa lâu cỡ vài tiếng đồng hồ mới dứt. Có những đợt mưa kéo dài 3, 4 ngày, và sau mỗi cơn mưa mặt trời trở lại nắng gắt oi ả hơn, không một ngọn gió, nóng nực kinh khủng. Tiếp theo những cơn mưa rừng chừng vài tiếng đồng hồ, bao giờ cũng là một tai họa khủng khiếp. Thác lũ nước nguồn dồn xuống, bứng cây cuốn theo phá hoại hoa mầu, nâng mực nước sông lên cao tràn ngập mênh mông. Nước lũ cứ cuồn cuộn vài ngày đêm như vậy mới lần lần thoát hết. Tất cả những gì con người đã khổ công reo trồng vun bón, ở 2 bên sông chưa tới ngày thâu hoạch, bị nước lũ cuốn trôi theo dòng xuống đồng bằng ra biển cả ráo trọi. Chỉ còn lại một lớp phù xa đỏ ngầu, ngập lút đầu gối.
Oái oăm thay, cũng chính vào cái mùa mưa lũ này, các bà vợ từ miền Nam lẻ tẻ được phép đến Trại “thăm nuôi”, cung cấp tiếp tế thực phẩm cho Chồng “bồi dưỡng” lấy lại sức khoẻ. Thời gian Vợ Chồng gặp nhau chỉ được có 15 phút, chuyện gia đình con cái ra sao trao đổi còn chưa đầy đủ, thời giờ đâu mà tả cảnh khổ cực dọc đường cho các Ông nghe.
Tuy nhiên cũng có những anh Đội trưởng, những anh Nấu Nước ngoài “hiện trường lao động” cho Đội, được Quản giáo Đội “chiếu cố” đề nghị Trưởng trại cho thăm 2 tiếng đồng hồ buổi trưa. Có người còn được ở lại bên vợ 24 giờ đồng hồ, tại Nhà Thăm Nuôi. Không có sự hiện diện kiểm soát của Cán bộ, Vợ Chồng tha hồ tâm sự nhỏ to đủ mọi chuyện.
Nhờ thế, những tin tức về các cuộc họp tại Genève, liên quan đến các phương thức giải quyết vấn đề Tù miền Nam, luôn luôn được cập nhật hoá, và là đề tài xì xầm hàng ngày giữa anh em Tù miền Nam trong cả Trại. Đây là những liều thuốc bổ hữu hiệu nhất, để chữa căn bệnh thất vọng của anh em đã phải chịu đựng trong suốt mấy năm qua.

ỐC ĐẢO TÂN LẬP-VĨNH PHÚ.

Nắng hạn khô da nứt nẻ đồng,
Mưa nguồn lũ cuốn, khổ bần nông.
Cầm hơi lao động, lưng ca sắn,
Khắc phục bệnh thời, nắm lá xông.
Hung hãn Cai tù hăm hở nạt,
Hững hờ Cải tạo lạnh lùng trông.
Rừng hoang đất sỏi chen vồng miá,
Núi trọc hầm vôi dựng đá chồng.

K5 - Trại Tân Lập - Vĩnh Phú, Hè 1979.
 

 HOME

(Còn tiếp..)