Aithing (Ginger)
Scientific name: Zingiber officinale Rosc.
Aithing hi kum sau pi tiang nung kho mi kung phunkhat a si. A kung cu ding tein a dir kho mi a si i 60-120 cm tiang a sang kho. A hnah cu azawng a hring, a zum i 1-2 cm tiang a kau i 15-30 cm tiang a sau kho. A par cu a hring le a sen le dum aa cawhmi mui zawng a ngei.
Aithing hi tihang chungah si seh, meih chung ah si seh, a zungzal in rawl kan chuan tikah kan hman zungzal mi a si. Mah aithing a um lo ah cun kan meih zong hi a tu tluk in a thaw tein kan awk hnga lo tiah ka ruah ko. Aithing hi meih chuan awk lawng ah si lo in kan ngan dam nak caah a tha ti mi zong cu nan hngalh ko lai tiah ka ruah. Cu caah mah hi aithing a that nak kong hi tlompal te in tial ka duh.
A hlan lio ah cun aithing cu Taluk (Chinese) pawl nih pawfah, chung tlik, khuh, le ruh fah nak caah an hman ton. Cunin India ram zongah khuh le pawfah caah an rak hman ve. Europe ram pawl ah cun aithing kha a dip tein an rial i pawfah caah lakphak ban an din ton.
A tu cu kan hngalh theih nak a sang thek cang i scientists pawl nih research tampi an hoi tuah cang i aithing a thatnak tampi an hmuh chin. Aithing cu “bacteria”, bangbuar, thernak, fahnak, le a dang ca te hoi zongah a hman ning le a that ning an hmuh chin cang. Cunin aithing cu kan thi ca zongah a tha i “heart attack” zong kha a khamh kho thek tiah an ti. Mah lawng is lo in cancer zong a khamh tiah an ti rih hoi.
A sin a tein aithing cu a thatnak a um i a that lo nak zong a um ve. Hnit a um nak tutuhlut (gall bladder) ah hma si seh mah he pehtlaih nak zawtnak phun nan ngeih ah cun aithing cu tlompal te lawng hman awk a si.
***** Kan lai holh hi a tling lo caah mirang holh ka telh chih pah. Cunin hi article hi um har pheng ah ka tial chom mi a si caah lai ca ka tial mi zong ka palh mi tam pi um ko. Rak ka ngai thiam law nuam tein rel kho rak ka zuam piak ko uh tiah ka can nawl hna. Ka lawm***** |
