Operation Research 

ถ้าแปลเป็นไทย ตามหัวข้อที่เขียนข้างบน คือ การวิจัยดำเนินการ  ซึ่งผู้เขียนเองยอมรับว่าไม่คุ้นกับคำนี้ และจะชอบใช้ทับศัพท์เลย ซึ่งทำให้เข้าใจความหมายง่าย และเป็นสากล มากกว่า  ที่ผู้เขียนได้ตัดสินใจเขียนหัวข้อนี้และใส่ไว้ในเวบไซต์นี้ ก็เพราะว่ามีท่านผู้อ่านหลายท่านสนใจเรื่องนี้ และได้ติดต่อเข้ามายังผู้เขียน บางคนก็ได้ส่งโจทย์ ตัวอย่าง มาให้ช่วยอธิบาย บ้าง  ที่เห็นว่าเป็นข้อจำกัดที่สำคัญคือ พื้นฐานความเข้าใจ การประยุกต์ใช้  และที่มากที่สุดคือโปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่จะมาสนับสนุน และช่วยในการวิเคราะห์ตัวเลข ทำให้เราแปลความหมายได้เร็วขึ้น 

ต้องเข้าใจนะครับว่า เวลาเราเรียนนั้น เราจำเป็นต้องใช้มือคำนวณบวกกับมีเครื่องคิดเลข  จุดประสงค์ก็เพื่อให้ผู้เรียนเข้าใจให้ลึกซึ้งถึงที่มาที่ไป แต่ก็อาจจะเป็นต้นเหตุให้คนที่ไม่ชอบเบื่อวิชาเหล่านี้หนักขึ้นก็เป็นได้  และเมื่อเราผ่านขั้นตอนนั้นมาแล้ว มาถึงการลงมือปฏิบัติจริงๆ ก็คงเป็นเรื่องแปลกที่ใครจะยังใช้ มือ ปากกา เครื่องคิดเลข บวกกับสมอง ในการวิเคราะห์ตัวเลขพวกนี้อยู่อีก เพราะจะทำให้เราเสียเวลาอย่างมาก แถมบางทีทำไม่ถูกอีกต่างหาก ปัจจุบัน โปรแกรมคอมพิวเตอร์ มีให้เลือกใช้มากมาย ที่ง่ายที่สุดก็คือ Microsoft Excel ที่เป็นโปรแกรมช่วยคำนวณ ที่เราคุ้นเคยอย่างมาก หลายท่านอาจจะนึกไม่ถึงว่า MS Excel นี้เป็น โปรแกรมที่ทรงประสิทธิภาพมาก แต่ก็มีข้อเสียคือ เป็นซอร์ฟแวร์ที่ออกแบบมาใช้งาน ค่อนข้างทั่วไป หากท่านใดต้องการใช้งานที่จำเพราะเจาะจงมากๆ เช่น ใช้เกี่ยวกับการวิเคราะห์ ที่ซับซ้อน ท่านจะต้องเก่งในการใช้ ฟังก์ชันพิเศษของ Excel พอสมควร    หากท่านใดที่ต้องใช้งานที่เกี่ยวข้องกับ Operation Research มากๆ ผู้เขียนแนะนำให้ใช้ ซอร์ฟแวร์สำเร็จรูป จะดีกว่า 

WinQSB เป็นซอร์ฟแวร์ที่ผู้เขียนใช้อยู่ และก็เห็นว่าใช้ได้ง่าย คล่องตัว ดีทีเดียว (เนื่องจากไม่เคยใช้ซอร์ฟแวร์อื่นเปรียบเทียบ) ท่านสามารถเข้าไปที่ Yahoo แล้วพิมพ์คำว่า " WinQSB" ในช่อง Search ท่านก็จะเห็นแหล่งของซอร์ฟแวร์ ราคาไม่แพง หนังสือคู่มือ มากมาย แต่ต้องทำใจก่อนว่าภาษาอังกฤษล้วนๆ ทั้งนั้น และนี่คือตัวปัญหาใหญ่ของคนไทยแท้ อย่างเราๆท่านๆ แต่ก็ต้องฝึกฝนนะครับ จะรอให้มีคู่มือภาษาไทย ซอร์ฟแวร์ ภาษาไทย ท่านคงรอนานอาจจนชั่วชีวิตท่านก็ได้   ที่มีคนแปลวางขายมากๆ ก็คงมีแต่เฉพาะที่ เป็นซอร์ฟแวร์ที่มีแพร่หลาย เท่านั้นเอง แต่ที่ผู้เขียนกำลังพูดถึงนี่ คงมีคนในเมืองไทยใช้ไม่กี่คน ก็คงไม่มีใครลงทุนแปลหนังสือคู่มือขาย ด้วย

ท่านจะลอง Download มาลองดูก็ได้ แต่เวอร์ชั่นนี้เขียน โดยคนฝรั่ง และไม่ใช่เวอร์ชั่นที่ผู้เขียนใช้ ท่านจะลองหาเวอร์ชั่นที่ผู้เขียนใช้อยู่ก็ลองเข้ามาหาดูตามนี้ดู     WniQSB   เป็นเวอร์ชั่นที่คนสิงคโปร์ชื่อ  Yih Long Chang  เขาคิดและก็เขียน นะครับ ผู้เขียนไม่แน่ใจว่า เมืองไทยจะมีขายไหม ถ้าท่านมีเพื่อนไปสิงคโปร์บ่อยๆ ก็ฝากไปซื้อตามร้านขายหนังสือ ก็ได้ ซื้อหนังสือมี CD ซอร์ฟแวร์ให้ด้วย ไม่แพงเลยนะครับ น่าจะประมาณไม่เกิน 50 เหรียญสิงคโปร์

คำว่าการดำเนินการ หรือที่เราแปลแบบตรงๆ มาจากภาษาอังกฤษว่า  " Operation"  มีขอบเขตกว้างขวางมาก โดยพื้นฐานวิชาการด้านนี้เกิดขึ้นในยุโรปมานานมากแล้ว ที่ว่ากว้างขวาง ก็เพราะว่ามีอยู่ในทั้งหน่วยงาน ภาครัฐ หรือเอกชนทั่วไป โปรดดูแผนภาพ ประกอบ

Model การแบ่งการบริหารงานขององค์การภาคเอกชน

จากรูปข้างบนเราจะเห็นว่า Operation คือส่วนสำคัญส่วนหนึ่งขององค์การ มีขอบเขตการรับผิดชอบมากมาย ในองค์การขนาดใหญ่มักจะกำหนดบุคคลสำคัญให้มีตำแหน่งสูงสุด รองจาก CEO ซึ่งเรามักจะได้ยินว่ามีตำแหน่ง Chief Operating Officer หรือ COO ที่จะรับแผนการดำเนินธุรกิจขององค์การ จากคณะกรรมการบริหาร (Executive Officer Committee) ซึ่งมีประธานคณะผู้บริหาร คือ CEO ไปสู่การปฏิบัติ หรือลงมือทำตามแผน

คำว่า Operating หรือ Operation ในองค์การธุรกิจ จะมีขอบเขตกว้างขวางดังต่อไปนี้

1. การผลิต มีภาระหน้าที่ในการผลิตสินค้า หรือบริการ ในส่วนนี้ก็จะมี องค์การย่อยๆ ที่รับผิดชอบ ในการขนส่งวัตถุดิบ จัดซื้อ จัดหา วางแผนการผลิต โรงงานผลิตและประกอบ การควบคุณคุณภาพ วางแผนสินค้าคงคลัง และอื่นๆ ที่เกี่ยวกับการผลิตอีกมากมาย

2. การออกแบบ วิจัย พัฒนา มีหน้าที่ในการคิดค้น ออกแบบ พัฒนา ตัวสินค้า วิธีการผลิต และวิธีการการดำเนินการอื่นๆ ที่เกี่ยวของ

3. การขาย การตลาด บริการลูกค้า  มีหน้านำสินค้าไปสู่ลูกค้า การดูแลบริการลูกค้าทั้งก่อนและหลังการขาย 

จะเห็นได้ว่า Operation คือส่วนสำคัญในองค์การทางธุรกิจ หรือ องค์การภาครัฐ เองก็ตาม  แม้แต่จุดกำเนิดของวิชาการวิจัยดำเนินการ (Operation Research) เองก็มาจากการใช้ในภาครัฐมาก่อน คือใช้ในการทำสงครามของประเทศมหาอำนาจอย่างอังกฤษ  เพื่อช่วยเหลือทำให้การทำสงครามประสบความสำเร็จมากที่สุด สูญเสียน้อยที่สุด ก่อนที่จะมีการประยุกต์ใช้ในภาคเอกชน หรือองค์การอื่นๆในภายหลัง

Model การปฏิบัติการในการทำสงคราม

ฝ่ายเสนาธิการ (Cheif of operation) ถือว่าเป็นผู้รับผิดชอบ นำคำสั่งหรือคำบัญชาการจากผู้มีอำนาจตัดสินใจ ไปสู่การวางแผนการรบ การดำเนินการรบ ถ้าท่านเห็นรูปแบบการทำการรบของสหรัฐอเมริกาที่อิรัก หรือที่อัฟกานิสถาน จะพบว่า ประธานาธิบดี เป็นผู้มีอำนาจตัดสินใจ โดยอาจจะมีที่ปรึกษาทางการทหารเกี่ยวข้องหรือคอยเสนอแนะข้อคิดเห็น  ฝ่ายดำเนินการรบก็จะมีกลาโหม เสนาธิการ  และผู้บัญชาการกองกำลังรบ ระดับต่างๆกันออกไป เป็นผู้รับผิดชอบ

เมื่อเราเข้าใจความหมายของคำว่า Operation แล้ว ถ้าเพิ่มคำว่า Research (วิจัย) เข้าไป ก็หมายถึง การนำเอาปัญหา ข้อจำกัด ในการปฏิบัติ มาสู่การวิเคราะห์ด้วยคณิตศาตร์ และสรุปออกมา เป็นตัวเลขเพื่อใช้ในการตัดสินใจ ดังนั้นองค์ประกอบที่สำคัญ ของ Operation research จะประกอบด้วย

จะเห็นได้ว่า Operation research เป็นกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ที่ถูกนำมาประยุกต์ใช้ในการจัดการสมัยใหม่ ทั้งนี้เพื่อให้ผู้มีอำนาจในการตัดสินใจ ได้มองเห็น ความแตกต่าง ทางเลือก อันจะนำไปสู่ผลประโยชน์สูงสุด ขององค์การ จนบางครั้งวิชาการเหล่านี้ถูกเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า 

"  Applied Management Science "