HAXHI dhe UMRA

---

H y r j e

 Falënderimi qoftë për Allahun, shpëtimi i bekimi qofshin mbi të Dërguarin e Tij, Muhamedin a.s. dhe mbi të gjithë ata që e ndjekin rrugën e tij

Nga leximi i ajeteve kur’ anore vërejmë se Haxhi është obligim i domosdoshëm dhe se është njëra nga shtyllat-shartet e fesë së pastërt islame. Pejgamberi a.s. ka thënë: “Islami është ngritur në pesë shtylla: në dëshmi se NUK KA ZOT TJETËR PËRVEÇ ALLAHUT, DHE SE MUHAMEDI ËSHTË I DËRGUARI I ALLAHUT, FALJA E NAMAZIT, DHËNIA E ZEQATIT, AGJËRIMI I RAMAZANIT, DHE VIZITA E SHTËPISË (HAXHI) NË QABE.”

Në këtë broshurë, në vazhdim do të flasim vetëm për regullat që kanë të bëjnë me Haxhin. Kur’ani fisnik thotë: “Dhe thirr ndër njerëz për haxhin, se të vijnë ty këmbësorë e edhe kalorës me deve të rraskapitura që vijnë prej rrugëve të largëta.” (El Haxhxh, 27).

Shumë nga dietarët u ndalën dhe i dhanë një sy studiues më të thellë këtij ajeti kur’ anor i cili tregon për fshehtësitë e Allahut në universin e Tij. Nga ky ajet gjithashtu mësojmë për një element shumë me rëndësi! Shtrohet pyetja: si mund të renditet apo të organizohet i gjithë njerëzimi për të arritur nga të gjitha anët dhe rrugët e largëta, kur dihet se thirrësi prej Qabes mund t’ i thërrasë vetëm haxhinjtë që gjenden brenda aty. Është e vërtetë se ata asnjëherë nuk e kanë prishur rendin e haxhit, asnjëherë nuk kanë shprehur pakënaqësi, porse gjithmonë kanë qenë të kënaqr. Është imani-besimi i fortë e i paluhatshëm (në Allahun xh.sh.) që ua shëndrit rrugën të gjithëve atyre që arrijnë aty dhe gjatë qëndrimit të tyre në atë vend të shenjtë. Nëse mundësitë e njerit janë të kufizuar, fuqia e Allahut është e pakufsihme. Nëse zëri i thirrësit është i dobët apo mund të dëgjohet jo më larg se një kilometër, atëherë nuk kemi se ç’ të bëjmë tjetër veçse t’ i pranojmë gjërat që mund të ndodhin vetëm prej Allahut Fuqiplotë, i Cili vendos çdo gjë që dëshiron në këtë botë me vullnetin e Tij të paskajshëm. Këtë më së miri e sqaron momenti kur Allahu xh.sh. e urdhëroi Ibrahimin a.s. që të thirrë njerëz për në haxh: “Dhe thirr ndër njerëz për haxhin...” Ai (Ibrahimi a.s.) i tha: “O Zot! E çfarë vlefte mund të ketë zëri im që ta njohtojë hapësirën?” Allahu xh.sh. iu përgjegj: “Për ty është që të thërrasish e ta paraqesësh thirrjen, kush të dëgjojë le të dëgjojë...”

Allahu xh.sh. e urdhëroi Ibrahimin a.s. që t’ i thërrasë njerëzit për në haxh nga shkaku se zëri mund të depërtojë edhe deri ta ata që janë të verbët apo që nuk dinë të lexojnë. Ndaj, telbija mbeti si simol dhe pjesë e haxhit përmes së cilit haxhinjtë thirren me zë: “LEBEJKE ALL-LLAHUME LEBEJK. LEBEJKE LA SHERIKE LEKE LEB-BEJK. INNEL HAMDE VE NIAMETE LEKE VEL MULKU LA SHERIKE LEKE”. Me këtë pos që i bëhet lutje Allahut xh.sh. në të njëjtën kohë i përgjigjemi edhe thirrjes së Tij, duke thënë: “Lebejke” që do të thotë “të përgjigjem...”

Përveç përgjigjes sonë për në haxh, gjithashtu hyjmë edhe në zbatimin e shumë rregullave që i përmbledh haxhi në esencën e vet, për të cilat do të flasim në vazhdim.

Mirëpo, i nderuari haxhi! Ta keshë parasysh se i gjithë haxhi përbënë një edukatë të brumosur e të farkuar në kullën e imanit-besimit në një Zot të Plotëfuqishëm. Pra, udhëtimi për në haxh për atë që ka mundësi është shprehje e besimit të thellë e të paluhatshëm në një Zot. Po ashtu, ky obligim, apo, kjo shtyllë e pestë e islamit, i nxitë muslimanët kudo në botë që të jenë punëtorë të palodhshëm dhe që me përpjekjet dhe mundin e tyre të shkojnë në vendin e tyre të shenjtë për ta pastruar shpirtin i cili ka nevojë për pastrim dhe ushqim. Vizita e Shtëpisë së Shenjtë, pra, Qabes, është me të vërtetë një ushqim i plotë shpirtëror.

Dhe në fund, shpëtimi, bekimi dhe paqa e Allahut qoftë mbi ju!
Me nderime!
 - autori -
 El Behji El Huli

 

Haxhi dhe Umreja mes kuptimit gjujhësor (terminologjik) dhe kuptimit në Sheriat (etimologjik)

 

1. Fjala HAXH do të thotë qëllim, synim. Në këtë rast, qëllim apo synim është të vizituarit e Qabes, Shtëpinë e pastër të Allahut xh.sh. të cilën e bekoi Ai dhe e bëri obligim vizitën e saj.

2. Ndërkaq, fjala UMRE do të thotë vizitë - pra vizitë Qabes me qëllim të afrimit tek Zoti Fuqiplotë.

Vlenë të theksohet se që të dyja, edhe Haxhi edhe Umreja kanë dallim njëra prej tjetrës dhe bartin karakterisika për të cilat do t’ ju njohtojmë në vazhdim.

 

RREGULLAT E HAXHIT DHE TË UMRES  

Haxhi është obligim i domosdoshëm, i argumentuar me ajete kur’ anore e me hadithe të Pejgamberit a.s.

a) Argument i Kur’anit Famëlartë është ajeti ku Allahu xh.sh. urdhëron: “Për hirë të Allahut, vizita e shtëpisë (Qabes) është bërë obligim për atë që ka mundësi udhëtimi te ajo”.

Nga ky ajte kuptohet se Allahu xh.sh. haxhin e beri obligim që për hirë të Tij besimtarët të cilët posedojnë pasuri të shkojnë në Qabe, pa kursyer, ngase Krijuesi Fuqiplotë është Ai që i dhuroi njeriut të mira të panumërta materiale e shpirtërore.

b) Si argument nga suneti i Pejgamberit a.s. mund të shërbejë hadithi që e transmeton Ibni Abasi e që thotë: “ Gjatë një fjalimi të vet Resulullahu s.a.v.s. mes tjerash tha: “O ju njerëz, haxhi është caktuar për ju, e ju veproni ashtu, shkoni në haxh.” Në ndërkohë u ngrit Akrea, djali i Habisit dhe e pyeti: “A për çdo vit, o i Dërguari i Allahut?” Pejgamberi a.s. iu përgjegj: “Nëse ju them po, do t’ ju obligoj, e nëse ju obligoj, nuk do të veproni ashtu e as që do të keni mundësi përherë. Haxhi duhet të bëhet njëherë, e ai që e përsërit disa herë, e bën këtë nga dëshira dhe vullneti i tij.”

Po të sqarohet siç duhet porosia e Pejgamberit a.s., mund të konstatohet se i Dërguari i Allahut xh.sh. na e bën me dije se “haxhi është bërë farz”.

 2. Po ashtu, në bazë të ligjeratës së Pejgamberit a.s. të ciloin e transmeton Ibni Abasi, argumentohet se haxhi, respektivisht vizita e Qabes, nuk është obligim të bëhet më shumë se një herë dhe, ai që e viziton më shumë se një herë, këtë e bënë nga dëshira e vet.

 3. Kur bëhet fjala për Umren, një grup dietarësh islam e vlerësuan atë si punë të lavdëruar, pra mustehab, e kurrsesi farz. Lidhur me këtë Ebu Hurejra r.a. transmeton një hadith të Pejgamberit a.s. ku thuhet: “Ka thënë Pejgamberi i Allahut: “Haxhi në kohë të caktuar është farz, ndërsa umreja është vullnet.” Njëri nga të pranishmit iu drejtua: “O i Dërguari i Allahut, na trego për umren, është apo nuk është obligim!” E Pejgamberi a.s. iu përgjegj: “Jo, por kush e kryen umren është gjë e mirë për të.”

Siç shihet edhe nga ky hadith, umreja nuk është obligim, farz, por kryerja e umres e afron besimtarin tek Allahu xh.sh. dhe pa dyshim është më mirë të afrohemi tek Krijuesi se sa ta lëmë anash umren. Pra, më i lavdëruar është vullneti i mirë dhe dëshira se sa përtacia dhe kopracia.

Një grup tjetër dietarësh islam, e konsideron umren, në një mënyrë, si farz, duke marrë për mbështetje hadithin të cilin e bart gojarisht i biri i Abdullahut, Xhabiri, që thotë: “Ka thënë Pejgamberi a.s.: “Haxhi dhe umreja janë dy farze.” Po ashtu, transmetohet prej Aishes r.a. e cila e paska pyetur Pejgamberin a.s.: “O i Dërguari i Allahut, a kërkohet nga femra xhihadi?” Pejgamberi a.s. u përgjegj: “Po, edhe nga ato kërkohet xhihadi, pa vrasje e dyluftim, e kjo është shkuarja në haxh dhe në umre.”

Duhet theksuar këtu se, edhe fëmija i cili ka arritur moshën e pjekurisë dhe ka vetëdie të plotë, e si i këtillë dëshiron të shkojë në haxh për hirë të Allahut xh.sh., atëherë ai e ka obligim që vërtet të shkojë e ta kryej këtë obligim

4. Ndër obligimet tjera që parashtrohen për kryerejn e haxhit është edhe kjo që del nga porosia e Pejgamberit a.s. i cili porosit që duhet shpejtuar në kryerjen e Haxhit.

 

 Për kend është haxhi obligim

1. Haxhi është obligim për çdo musliman që është i pjekur në moshë dhe i mençur (psikikisht i aftë), e nuk është obligim për jomuslimanin, as për fëmijët, e as për të rinjtë që ende nuk kanë hyrë në pubertet, siç nuk është obligim as për atë që psikikisht nuk është i aftë.

Kjo konfirmohet edhe në këtë hadith të Pejgamberit a.s.: “Është ngritur lapsi për tri kategori njerëzish: “Për atë që është në gjumë për derisa të zgjohet, për fëmijën derisa të rritet e të hyjë në moshën e pjekurisë dhe për atë që në një periudhë është i sëmurë psikikisht përderisa t’ i rikthehet vetëdia.”

 

2. Mirëpo për kryerjen e këtij obligimi kushtozohet që personi të ketë edhe kushte materiale. Këtë e vërteton edhe ajeti kur’anor i cili thotë: “Për hirë të Allahut vizita e shtëpisë (Qabes) për njerëzit është obligim për atë që ka mundësi udhëtimi te ajo.”

Dijetarët islam kur e zbërthyen këtë ajet kur’ anor konstatuan se termi “mundësi udhëtimi” i dedikohet atyre që kanë mundësi t’ i përballojnë harxhimet e udhëtimit. Kur e pyetën Pejgamberin a.s. për fjalën “ES SEBILL” që në përkthim do të thotë “mundësi udhëtimi”, iu përgjegj duke u sqaruar se fjala është për tepricën dhe prehjen.

Nga kjo nënkuptohet se këtu fjala është për ata që nuk jetojnë as në Meke e as në rrethinë e që posedojnë pasuri për t’ i përballuar rrugës deri në haxh dhe, po ashtu, prej pasurisë që ka një pjesë të saj ia lë familjes e cila duhet të mos ndjejë mungesë ushqimi përderisa të kthehet ai prej haxhit.

Pra kjo që u tha këtu është kusht i domosdoshëm për atë i cili shpreh dëshirë për ta zbatuar urdhërin e Alahut xh.sh. , porse që nuk është vendas i Mekes por i vendeve të largëta. Ndërsa sa i përket banorëve të Mekes e të rrethinës, meqë e kanë mundësinë e udhëtimit për çdo moment, ky kusht për ta nuk mund të vijë në konsiderim.

Sa po kalon koha aq më tepër shkenca po përparon e po përsoset e me këtë edhe mjetet e komunikacionit po modernizohen, kështu që sot udhëtimi për në Shtëpinë e Zotit xh.sh. po bëhet i mundshëm përmes lloj-lloj mjeteve, të paisura, veç tjerash, edhe me ushqime te ndryshme e të freskëta. Kjo po mundëson që në rrugë për në haxh nuk ka më nevojë që haxhiu të marrë ushqim me vete, sepse, pos në mjetet e udhëtimit ushqimin e gjenë të bollshëm e të freskët në çdo vend e skaj të rrugës.

3. Kusht tjetër që kërkohet për kryerjen e haxhit është edhe ai që personi duhet të jetë i moshës së pjekur, që do të thotë se, sabiu-kalamani nuk obligohet ta bëjë haxhin. Mirëpo nëse shkon në haxh bashkë me familjen e vet, ai mund t’ i kryej të gjitha ceremonitë, ndërkaq, në këtë rast, haxhi i tij është i vërtetë. Por, kur i njëjti hy në pubertet haxhi i tij më nuk merret parasysh, që do të thotë se ai edhe më tej mbetet i obliguar të shkojë në haxh. Kjo sepse, përderisa ka qenë fëmijë ai nuk ka qenë në gjendje për ta kuptuar përgjegjësinë dhe ka qenë i varur prej prindërve të vet si dhe ka vepruar ashtu siç ka parë. Këtë e konfirmon edhe ky hadith: “Në qoftë se një voglush e ka kryer haxhin me prindërit e vet, pastaj (më vonë) hy në pubertet (në moshën e pjekurisë) për të njëjtin kërkohet përsëritja e haxhit.”

Nëse fëmija nuk ka ihram, për atë tërë barrën e mbanë prindi i tij, për të lutjet si dhe hudhjen e gurëve e bën prindi i tij.

 

4. Ndërkaq, sa i përket kryerejs së haxhit nga ana e femrës këtu shtrohen edhe disa kushte tjera që u theksuan nga disa dietarë islam të cilët thonë se, femra e cila shkon në haxh duhet të jetë e shoqëruar nga bashkëshorti i saj, ose nga një mashkull që është shumë i afërt me të, si p.sh.: djali apo vëllai.

Ekziston edhe një mendim tjetër i një grup dietarësh të cilët theksojnë se femra është e obliguar të shkojë në haxh, pa varësisht se a ka burrë apo të afërm tjetër.

 

5. Nëse i ndjeri nuk arrinë ta kryej haxhin, ndërkaq për këtë ka shprehur dëshirë para se të vdesë, atëherë trashëgimtari i tij duhet të shkojë në vend të tij me pasurinë e vet, apo me pasurinë që e ka lënë i ndjeri, e nëse nuk ka mundësi të shkojë vetë, atëherë kërkohet që ta caktojë një njeri tjetër të cilit do t’ ia paguajë të gjitha shpenzimet.

 

6. Nëse personi ka hyrë në kohën e pleqërisë së rëndë, apo vuan prej ndonjë sëmundje të pashëruar, atëherë prej tij kërkohet që ta caktojë ndonjë njeri i cili do të shkojë në haxh për të. Në këtë rast, personi që shkon bedel është i obliguar që të gjitha ceremonitë dhe lutjet t’ i kryejë në emër të atij për të cilin ka shkuar në haxh.

Të theksojmë këtë se, në këtë rast ai person që shkon në haxh si bedel, paraprakisht ai duhet ta ketë të kryer këtë kusht, pra të ketë qenë në haxh për vete.

 

Koha e posaçme për haxh dhe umre (mikatet e haxhit dhe umres)

 Kohët përcaktojnë shumësin e kohës. Ndërsa, koha e posaçme është kohë e caktuar për kryerjen e ndonjë urdhëri.

Kur është fjala për kohën e caktuar për haxh, atë e përbëjnë kohëzgjatja e qëndrimit në haxh dhe kryerja e ceremonive. Në kohën e posaçme hy momenti i kryerjes së urdhërit dhe vendi në të cilin duhet kryer urdhëri. Te haxhi dhe umreja janë të caktuara vendet për ta kryer urdhërin, e po ashtu është e caktuar edhe koha për takimin e haxhinjëve. Për këtë shkak këto përcaktime ndahne në dy lloje:

- përcaktimi i kohës

- përcaktimi i vendit

 

1. Përcaktimi (mikati) i kohës.

 

Kohën e kryerjes së haxhit e përcaktoi dhe e urdhëroi Zoti i Madhërishëm dhe, pikërisht Ai e caktoi edhe kohën kur duhet të kryhet haxhi me të gjitha ceremonitë e veta. Lidhur me këtë Kur’ani famëlartë thotë: “Haxhi është në muajt e caktuar...” E këta muaj janë: muaji sheval, dhul-kade dhe dhul-hixhe. Lidhur me këta muaj shumica e dietarëve islam thonë se, vetëm dhjetë ditët e parë të muajit dhul-hixhe bëjnë pjesë në muajt e haxhit.

Kur analizohet urdhëri i Allahut: “Haxhi është në muajt e caktuar”, mund të konstatohet se, kurrsesi nuk lejohet që haxhi të kryhet as para e as pas këtyre muajve. Pra, nuk lejohet të hymë në haxh para muajve të caktuar.

Ndërsa, kur është në pyetje umreja, dihet se për kryerjen e saj nuk ka kohë të caktuar. Umreja mund të kryhet në çdo periudhë kohore, pra edhe gjatë muajit të haxhit, çështje kjo që, esencialisht, e dallon haxhin prej umres.

Është e njohur se Pejgamberi a.s. e ka bërë umren në muajin sheval dhe në muajin dhul-kade, dhe, lidhur me këtë ka thënë: “Umreja në muajin ramazan, është i përafërt me haxhin”.

Duhet theksuar se porosia e këtij hadithi nuk do të thotë se umreja e kryer në muajin ramazan mund ta zëvendësojë haxhin, por do të thotë se, umreja në ramazan ka vleftë të madhe dhe ai që e kryen atë në këtë muaj pret shpërblim të madh nga Allahu Fuqiplotë. Sidoqoftë, edhe po qe se kryhet umreja në muajin ramazan, njeriu që e kryen ka sevape të mëdha, por obligimi i kryerjes së haxhit mbetet domosdoshmëri.

 

2. Përkufizimi (mikati) i vendeve.

 

Siç theksuam më sipër, koha për kryerjen e haxhit dhe të umres është caktuar prej vetë Allahut xh.sh., i Cili për mysafirët e Mekes, qoftë në haxh apo umre, ka kërkuar që në Shtëpinë e Tij të hynë të pastër në çdo aspekt, të veshur me ihrame që janë simbol i pastërtisë.

Edhe vetë veshja e ihramit ka kohën dhe vendin e caktuar, ngase duhet të vishet jashtë Mekes, e me qëllim që ai i cili udhëton për në Qabe ta ndërrojë gjendjen e tij shpirtërore dhe pamjen fizike, të pastrohet nga çdo e keqe dhe ta largojë çdo gjë të mallkuar prej vetes. Vetëm i këtillë mysafiri i Allahut mund ta kryej vizitën e vendeve të bekuara e të shenjta.

Vendet ku vishen haxhinjtë në legjislaturën islame njihen si mikate, gjegjesisht, si vendtakime, si vende të përcaktuara apo si vende të nisjes.

Rëndësi të posaçme mikateve u dha edhe vetë Pejgamberi a.s. i cili i caktoi në të katër anët e Mekes:

 a) Dhul-Halife: përafërisht gjendet katërqindepesëdhjetë kilometra në veri të Mekes, e vend i nisjes konsiderohet edhe Medina dhe çdo vend tjetër që gjendet në veri të Mekes.

b) El-Xhuhafe: është një fshat në veriperëndim të Mekes. Pejgamberi a.s. pat thënë se populli i Shamit e ka këtë vend për vendnisje. Përndryshe, ky vend u pat shkatërruar tërësisht në kohërat kur i takonte tokave të Shamit, kurse sot në atë vend gjendet fshati Rabig që konsiderohet vendtubim i haxhinjëve të Shamit, apo vend prej ku kërkohet që haxhinjtë e Shamit, të Egjiptit, të tokave të Turqisë, të shteteve të Ballkanit dhe vendeve të tjera rreth tyre , siç janë Libia, Maroku, Tunisi, Algjeria etj. që haxhinjtë e këtyre viseve vendin e fundit për ta veshur ihramin ta kenë pikërisht këtë vend.

c) Jelmelem: është një kodrinë që shtrihet në jug të Mekes, vend të cilin Pejgamberi a.s. e caktoi për ta veshur ihramin populli i Jemenit. Jelmelemi është vendtakimi i fundit për të gjithë ata që vijnë nga jugu i Mekes.

d) Kurnul Menazil: është mal në lindje të Mekes dhe vendtakimi i haxhinjëve të Nexhdit si dhe të vendeve të tjera që gjenden në lindje të Mekes dhe pas këtij mali.

Të gjitha këta vendtakime apo mikate duhet të respektohen plotësisht, sepse janë pika të fundit ku mund të vishen ihramet, pa marrë parasysh a vijnë haxhinjtë nga toka apo deti. Pejgamberi a.s. pat caktuar që nëpër këta vende duhet kaluar medoemos i veshur në ihram

 Sa i përket banorëve të cilët jetonë brenda kufije të këtyre vendeve, apo mes Mekes dhe këtyre vendtakimeve, ata duhet të vishen me ihram në vendbanimin ku jetojnë, pra të dalin nga shtëpitë e tyre të veshur me ihram. Ndërsa, nëse ihrami është për umre, atëherë ju lejohet të dalin me veshje normale perderisa t’ i afrohen Mekes. Distanca hapësirore ku këta njerëz duhet t’ i veshin ihramet është gjashtëmbëdhjetë kilometra rreth e përqark Mekes. Në kohërat e hershme arabët nga çdo anë vendosnin shenja të bardha për të bërë me dije se ku është caku apo kufiri i fundit për veshjen e ihramit. Ata që jetonin tej shenjave të bardha ose mes shenjave dhe Mekes, shkarkoheshin nga obligimi i veshjes së ihramit.

faqja 1 nga 2