" เขมรไทรโยค "
โดย
สมเด็จพระบรมวงศ์เธอ
เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัตติวงศ์
เพลง " เขมรไทรโยค " เป็นเพลงอัตราจังหวะ ๓ ชั้น บทร้องและทำนองเพลงบรรยายความและเลียนเสียง
ธรรมชาติของน้ำตกไทรโยค จังหวัดกาญจนบุรี สมเด็จฯเจ้าฟ้ากรมพระยานริศฯ ทรงนิพนธ์ขึ้นเมื่อพ.ศ.
๒๔๓๑ โดยนำเพลงเขมรกล่อมลูก ๒ชั้นทำนองเก่ามาแต่งขยาย แทรกสำเนียงและเพิ่มลีลาให้บรรยาย
ความตามทัศนียภาพที่ได้พบขณะที่ทรงตามเสด็จไปอำเภอไทรโยค เมื่อพ.ศ.๒๔๒๐ เพลงนี้ทรงนิพนธ์
เมื่อครั้งดำรงตำแหน่งผู้บัญชาการกรมยุทธนาธิการทั้งได้จัดบรรเลงถวาย พระบาทสมเด็จพระจุลจอม
เกล้าเจ้าอยู่หัว ในงานพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา วันที่ ๒๐ก.ย.พ.ศ.๒๔๓๑ ณ ศาลายุทธนาธิการ
ประทานชื่อเพลงว่า " เขมรกล่อมลูก " มักนิยมเรียกชื่อเพลงนี้ตามเนื้อความที่นิพนธ์ว่า " เขมรไทรโยค"
เพลงเถา โดย หลวงประดิษฐ์ไพเราะ(ศรฯ) ได้นำเพลงอัตรา ๓ชั้นนี้มาแต่งขยายเป็น ๔ชั้น และแต่งตัด
ลงเป็นอัตรา๒ชั้น นำมาเรียบเรียงบรรเลงและขับร้องเป็นเพลงเถา บรรเลงออกท้ายเครื่องด้วยเพลงสำเนียง
เขมรต่างๆ
