Achternaam: de Mérode

Voornaam: Willem

Geboren: 02-09-1887

Te: Spijk (gem. Bierum)

Overleden: 22-05-1939

Te: Eerbeek

Pseudoniem(en): Willem de Mérode was het pseudoniem van Willem Eduard Keuning. Onder een ander pseudoniem Jan Bos schreef hij 'Mooi volk' en ''n Poar dorpsgenooten' in streektaal. Onder het pseudoniem Joost van Keppel publiceerde hij o.a. de bundel prozagedichten 'Claghen'. Verder gebruikte hij de pseudoniemen J. Nooitgedagt, Beo Grinniker, Guillaume, Henri Hoogland en Piet Suf.

Hij koos in 1911 het pseudoniem De Mérode, naar de toen beroemde balletdanseres Cléo de Mérode. In een brief aan een vriend schreef hij over het gebruik van een pseudoniem: '...daar hebben de lui niet mee noodig. Op een dorp is alles zo gauw rond en wordt er zooveel over gepraat.' (Wim Hazeu, Het literair pseudoniemenboek, blz. 11)

Werk:

Poëzie:

• Gestalten en stemmingen (1916)
• De overgave (1919)
• Het kostbaar bloed (1922)
• Het heilig licht (1923)
• Kwatrijnen (1923)
• Ganymedes (1924)
• De rozenhof, kwatrijnen (1925)
• De donkere bloei (1926)
• De verloren zoon (1928)
• De lichtstreep (1929)
• De steile tocht (1930)
• Esther (1930)
• Laudate Dominum (1931)
• Langs den heirweg (1932)
• Chineesche gedichten (1933)
• De stille tuin (1933)
• Kruissonnetten (1934)
• Doodenboek (1934)
• XXX psalmen (1934)
• Eenvoudige gedichten (1935)
• Kringloop (1936)
• De wilde wingerd (bloemlezing door Roel Houwink) (1936)
• De pauw (rijmprent) (1937)
• Ruischende bamboe (1937)
• Kaleidoscoop (1938)
• De levensgift (1938)
• Gedichten (3 delen) (1952-1953)
• De witte roos (bloemlezing door H. Werkman) (1973)
• Spiegelbeelden (door H. Werkman) (1979)
• Chinese gedichten (Heruitgave van 'Chineesche gedichten' en 'Ruischend bamboe', ingeleid door Hans Werkman) (1980)
• Verzamelde gedichten (2 delen, door Hans Werkman) (1987)
• De mooiste gedichten van Willem de Mérode (verzameld door Sipke van der Land)

Proza:

• Aanroepingen (1917)
• Claghen (1927)
• Mooi volk (1929)
• 'n Poar dorpsgenooten (1931)

Brieven:

• De handschriften van enkele brieven van Willem de Mérode staan afgedrukt in 'Schrijversprentenboek 28, Opwaartsche Wegen'.

Vertalingen:

• Omar Khayyam, kwatrijnen (1931)

Bloemlezingen:

• Geestelijke liederen (1935)

'Gebloemleesd'

Poëzie:

• 1 gedicht: 'De vagebond' in 'Neerlandia. Litteratuur-overzicht Woordkunst en Poëtica met Bloemlezing', door D. Wouters (1915)
• 6 gedichten in: 'De jongeren. Bloemlezing uit het werk der jongere Nederlandsche dichters', samengesteld door Ernst Groenevelt (1919)
• 2 gedichten in: 'P. van Renssen, Nieuwe Nederlandsche lyriek' (1927)
• 13 gedichten in 'Christelijke kunst', bijeengebracht door P. Keuning
• 1 gedicht: 'Voorbereiding' in 'Kent uw dichters. gedichten van 100 dichters' (1932)
• 3 gedichten in 'Het heerlijk ambacht (Red.: C. Rijnsdorp, G. Kamphuis, H. Kuyper-van Oordt en P.J. Risseeuw, t.g.v. 5 jaar Christelijken Auteurskring) (1934)
• 3 gedichten in 'Geestelijke liederen', samengesteld door Willem de Mérode (1935)
• 1 gedicht: 'Vitellus' in 'De dichter vertelt. Een bloemlezing vertellende en beschrijvende poëzie', door P.H. Muller (1937)
• 3 gedichten in 'Verzeild bestek', onder redactie van G. Kamphuis, H. Kuyper-van Oordt, C. Rijnsdorp en P.J. Risseeuw, t.g.v. 10 jaar Christelijken Auteurskring (1939)
• 5 gedichten in 'In de donkere dagen voor Kersttijd...', bijeengebracht door Han G. Hoekstra (1941)
• 1 gedicht: 'Berouw' in 'Dichters van dezen tijd', door D.A.M. Binnendijk (15e druk, 1946)
• 1 gedicht: 'De pottenbakker' in 'De muze en het ambacht', samengesteld door Han G. Hoekstra en Victor E. van Vriesland (1949)
• 4 gedichten in 'Religieuze poëzie. Een keuze uit de Nederlandse religieuze lyriek van 1880 tot 1950', samengesteld door Dirk Coster en Anton Deering (1949)
• 1 gedicht: 'Hadewych' in 'Kleine literatuurgeschiedenis in verzen over Nederlandse schrijvers', bijeengebracht door Theo Vesseur (1953)
• 2 gedichten in 'Met engelen en herders', samengesteld door Chr. Leeflang (1954)
• 1 gedicht: 'Bach' in 'Twee muzen', uitgezocht door Jan Engelman en Wouter Paap (CPNB, 1955)
• 1 gedicht: 'Afgescheidenen' in 'Voor de bijl. Schrijvers slaags met de buitenwereld', samengesteld door A. Marja (1955)
• 9 gedichten in: 'Met twee maten, de kern van vijftig jaar nederlandse poëzie geïsoleerd en experimenteel gesplitst' samengesteld door Paul Rodenko (1956)
• 1 gedicht: 'Meisje in 't voorjaar' in 'De Muze en het meisje', bijeengebracht door Ad den Besten en Bert voeten (1957)
• 1 gedicht: 'Pasen' in 'Paasfeest vieren. Verhalen en gedichten' (z.j.)
• 1 gedicht: 'De orgelspeler' in 'Muziek en poëzie', bijeengebracht door Johan de Molenaar (1959)
• 3 gedichten in 'Een ster wees de weg. Kerstgedichten uit alle tijden', bijeengebracht door Chr. Leeflang (1959)
• 1 gedicht: 'De zaligen' in 'De tijd' (serie: Beeldende poëzie), bijeengebracht door Adriaan Morriën (1960)
• 1 gedicht: 'De doornstruik' in 'Wiltzangh. Met de dichters in de natuur', samengesteld door Gabriël Smit (z.j.)
• 1 gedicht: 'Palmzondag' in 'De Muze viert feest', samengesteld door Gerrit Borgers (1960)
• 2 gedichten in 'De dichter bidt', samengesteld door Willem Enzinck (1961)
• 8 gedichten in 'Nederlandse schrijvers en schrijfsters II', L. Leopold (17e druk, 1961)
• 1 gedicht: 'Kerstliedje' in: 'Voordragen, een reciteerbundeltje, tweede deeltje', samengesteld door A. Wildeman (z.j.)
• 1 gedicht: 'Schemerliedje' in 'Liefdespoëzie', bijeengebracht door Hendrik de Vries (z.j.)
• 1 gedicht: 'De lezende jongen' in 'Een nieuwe bundel verzen', verzameld door Dr. G. Kazemier (13e druk, 1967)
• 2 gedichten in 'Gedichten die mij vergezellen', samengesteld door Dr. J.J. Buskes (z.j.)
• 1 gedicht: 'Pieta' in 'En allen die het hoorden verbaasden zich. Gedichten over een geboorte' samenstelling Wim Ramaker (1976)
• 1 gedicht: 'De lezende jaren' in 'Groot verzenboek voor al wie jong van hart is', samengesteld door Karel Jonckheere (1978)
• 4 gedichten in 'De spiegel van de Nederlandse poëzie', samengesteld door Hans Warren (1979)
• 7 gedichten in 'De Nederlandse poëzie van de 19de en 20ste eeuw in 1000 en enige gedichten, samengesteld door Gerrit Komrij (1980)
• 1 gedicht: 'Voorbereiding' in 'Geloven in gedichten', samengesteld en verklaard door H. van der Ent (1980)
• 5 gedichten in 'Is dit genoeg: een stuk of wat gedichten (2 delen), samengesteld door C. Buddingh' en Eddy van Vliet (1982)
• 1 gedicht: 'Het volk' in 'Het land der letteren', samengesteld door Adriaan van Dis en Tilly Hermans (1982)
• 12 gedichten in 'Opwaartse wegen. Een bloemlezing uit de poëzie der "jong protestanten" (1923-1940)', samengesteld door Gert J. Peelen (1986)
• 1 gedicht: 'Het is een blijde dag' in 'Het is een blijde dag. Romantische dichters over geluk', realisatie Rob Lucas (1986)
• 2 gedichten in Grote poëziebloemlezing 'Mij liet je leven', samenstelling Aldert Walrecht (1987)
• 1 gedicht: 'De lezende jongen' in 'Als je goed om je heen kijkt zie je dat alles gekleurd is', samengesteld door Tine van Buul en Bianca Stigter (1991)
• 1 gedicht: 'Litteratuur-geschiedenis' in 'Dichten over dichten. Bloemlezing uit de Nederlandse poëzie van de 19de & 20ste eeuw, samengesteld door Atte Jongstra en Arjan Peters (1994)
• 9 gedichten in: 'En al mijn levensdagen stonden in uw boek. Gedichten naar de Bijbel uit de twintigste eeuw', samengesteld door Huub Oosterhuis (1995), waarvan 'Elia op Horeb' ook door Jos Brink voorgelezen op de bijbehorende CD.
• 2 gedichten in 'Groot verzenboek. Vijfhonderd gedichten over leven, liefde en dood. Een thematische bloemlezing uit de Nederlandstalige poëzie van de twintigste eeuw', samengesteld door Jozef Deleu (1999)
• 3 gedichten in 'Nog één keer door die hoge gang. De honderd mooiste schoolgedichten uit de Nederlandse literatuur', samengesteld door Hans Werkman (2000)
• 1 gedicht: 'Begrafenis' in: 'De light scheurkalender 2004', samengesteld door Jean Pierre Rawie & Driek van Wissen (2003)

Proza:

• 1 citaat in 'Spectrum citatenboek', samengesteld door C. Buddingh' (1967): 'Als 't hart niet meer gelooft en hoopt, dan is de liefde nog de redding.'
• 1 citaat in 'Kosmos groot citatenboek' (1986): 'Ziel heeft haar eindelijk nest bereikt als stortend zij tot God bezwijkt.'
• 1 citaat in 'Prisma van de citaten' (1994): 'Als 't hart niet meer gelooft en hoopt, dan is de liefde nog de redding.'

Tijdschriften:

• Willem de Mérode debuteerde in 1911 in 'Ons Tijdschrift'.
• Willem de Mérode was redacteur van 'Het getij'.
• Willem de Mérode publiceerde in 'Opwaartsche Wegen'.
• Willem de Mérode publiceerde in 'De Werkplaats'.
• Vanaf 1930 werkte hij mee aan 'Aristo'.
• Willem de Mérode publiceerde in 'Opgang'.

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• 'Opwaartsche wegen' bracht in september 1932 een Willem de Mérode-nummer uit. Ook na zijn overlijden brengt 'Opwaartsche wegen' een (dubbel) Willem de Mérode-nummer uit.
• B. de Goede, 'Herinneringen aan W. de Mérode' (1940)
• 'Polemios' bracht in 1950 een De Mérode-nummer uit.
• 'Kentering' bracht in 1971 een De Mérode-nummer uit.
• H. Werkman, 'Het leven van W. de Mérode' (1971)
• H. Werkman, 'Schrijversprentenboek, W. de Mérode' (1973)
• H. Werkman, 'De wereld van Willem de Mérode' (herziene uitgave van 'Het leven van Willem de Mérode') (1983)
• In 'Schrijversprentenboek 28, Opwaartsche wegen' (1989) is een handschrift van het gedicht 'Het Stamboek', van 'De getuigenis' en van 'De zusters' opgenomen.
• Hans Werkman, 'De Mérode en de jongens' (1991)
• Een bijdrage over Willem de Mérode in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door Hans Werkman (februari 1998)

Literaire prijzen:

In het najaar van 1936 kreeg hij een ere-tentoonstelling in Utrecht.

Opmerkingen:

• Willem de Mérode werd geboren in het hoofdonderwijzershuis van de gereformeerde school in Spijk.
• Het gezin Keuning telde vier zonen. Ook P. Keuning (1882-1962), broer dus van Willem de Mérode, heeft boeken geschreven.
• Willem de Mérode woonde van 1902 tot 1906 in Groningen (Noorderbuitensingel 29a). Hij volgde in Groningen de Kweekschool met de Bijbel aan de H.W. Mesdagstraat en werd onderwijzer. Eerst kort in Oude Pekela en daarna in Uithuizermeeden Hoofdstraat 224, nu een meubelfabriek).
• Op die gereformeerde school in Uithuizermeeden was Wilem de Mérode onderwijzer van 1907 tot 1924.Hij was in de kost op het adres Hoofdstraat 190. In de jaren dat hij in Uithuizermeeden woonde, werd hij een bekend dichter. Hier schreef hij vijf dichtbundels.
• Op de school in Uithuizermeeden ontstond een rel. Netjes heet het dat hij een fatale affectie opvatte. Het betrof een beschuldiging van homosexuele contacten met een minderjarige. Hij werd ontslagen en moest (in 1924) een gevangenisstraf van acht maanden uitzitten in Groningen. Ook werd hij voor 3 jaar uit het ambt van onderwijzer gezet. Hou zou nooit meer voor de klas komen te staan.
• In 1924 en 1925 woonde De Mérode bij zijn broer in Leens en verhuisde daarna met zijn broer naar Bergum. Deze broer had hier een drukkerij/boekhandel, waarin De Mérode in 1925 hand- en spandiensten verrichtte.
• Op 16 november 1925 verhuisde Willem de Mérode naar Eerbeek. Op de boerderij op Ringlaan 50 huurde hij een kamer. Tot zijn dood bleef hij hier - als ambteloos burger - wonen. Het kostte hem moeite om weer werk gepubliceerd te krijgen.
• Hij verliet de gereformeerde kerk, maar bleef wel gelovig.
• Met zijn poëzie was Willem de Mérode in de jaren twintig en dertig een voorbeeld voor veel protestanten.
• Uit zijn vroegste gedichten blijkt de invloed van J.C. Bloem en G. Gossaert. In zijn later werk komt zijn hang naar mystiek naar voren. Centrale thema's zijn verder de botsing tussen geloof en maatschappij en de homoseksualiteit.
• Willem de Mérode had aan het eind van zijn leven last van ademnood en angina pectoris.
• Willem de Mérode werd op 25-05-1939 begraven op het oude gedeelte van de Eerbeekse begraafplaats aan de Coldenhovenseweg (2e afdeling, nr. 13).
• Willem de Mérode was een hartstochtelijk boekenverzamelaar. Na zijn overlijden bleken er zo'n 3000 in zijn woning aanwezig. Na zijn overlijden gingen de meeste boeken naar de Vrije Universiteit in Amsterdam.
• Jo Kalmijn-Spierenburg, Maurits Mok en Barend de Goede schreven in memoriam-gedichten na het overlijden van Willem de Mérode.
• In Uithuizermeedum staat aan de Lijnbaan een klein monument ter nagedachtenis aan Wilem de Mérode. Het is onthuld dor Ekko Ubbens, een oud-leerling van De Mérode en destijds een inspiratiebron van De Mérode (hij noemt hem in zijn werk 'Okke').
• Aan zijn geboortehuis in Spijk is in 1987 (t.g.v. zijn 100e geboortedag) een gedenksteen aangebracht.

Mijn favoriete citaat:

Links:

• Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van Willem de Mérode
• Informatiecentrum van het museum "Willem de Mérode" - Uithuizermeeden
  

Bronnen o.a.:

• P. van Renssen, Nieuwe Nederlandsche lyriek (1927)
• Kent uw dichters (1932)
• P.H. Dubois, hedendaagse nederlandse kunst, letterkunde (1956)
• Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
• Querido's letterkundige reisgids van Nederland (1982)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
• Prisma van de pseudoniemen (1992)
• Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
• Encarta '98 (1997)
• Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot (1997)
• Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)