Achternaam: den Brabander

Voornaam: Gerard

Geboren: 03-07-1900

Te: Den Haag

Overleden: 04-02-1968

Te: Amsterdam

Pseudoniem(en): Gerard den Brabander is het pseudoniem van Jan Gerardus Jofriet. (Op zijn grafsteen staat niet zijn echte naam, maar zijn pseudoniem).

Werk:

Poëzie:

• Vaart (1932)
• Cynische portretten (1934)
• Gebroken lier (1937)
• Opus 5 (1937)
• Drie op één perron (samen met Ed. Hoornik en Jac. van Hattum) (1938, 1941, 1960)
• Materie-man (1940)
• De verduisterde dichter (1942)
• De deur op het haakje (1943)
• De holle man (1945)
• Gedichten (1945)
• De steenen minnaar (1946)
• Eroica in zakformaat (1946)
• Sonnetten (1946)
• Parijsche sonnetten (1947)
• Morbide mei (1948)
• Oefening in eenzaamheid (1950)
• Curve. Een keuze uit de poëzie van Gerard den Brabander (door Ed. Hoornik) (1950)
• Recapitulatie (1952)
• Onraad (1955)
• Niets nieuws (1956)
• Rembrandt en de miniaturen (1956)
• Delirium (1957)
• Gespleten vuur (1959)
• Verzamelde gedichten (gekozen door Ed. Hoornik) (1966)
• Rembrandt, de monsters en andere verzen (1980)
• Verzamelde verzen (door C. Bittremieux) (1984)

Proza:

• Eroica in zakformaat

Toneel:

• De nieuwe Adam .Een poetische dialoog in drie bedrijven (1941)

Vertalingen:

• Gerard den Brabander vertaalde in opdracht van toneelgezelschap Comedia werk van Shakespeare, o.a. 'Een midzomernachtdroom...'.
• Rainer Maria Rilke, Gedichten (1937)
• Rainer Maria Rilke, Koning Bohoesj..
• De raaf. Naar Edgar Allan Poe (1948)
• Calderon de la Barca, Het leven een droom (1954)
• Heinrich Heine, Duitsland een wintersprookje (1954)
• Gerard den Brabander vertaalde poëzie van diverse dichters. In 'De muze kent geen Babel, Poëzie uit alle werelddelen in vertaling' (1959) staan door hem vertaalde gedicht 'Dame voor de spiegel' van Rainer Maria Rilke.

Bloemlezingen:

'Gebloemleesd'

Poëzie:

• 1 gedicht: 'Daar viel een ster' in 'Novellen en gedichten' (boekenweekgeschenk 1941)
• 6 gedichten in 'Dichters van dezen tijd', door D.A.M. Binnendijk (15e druk, 1946)
• 1 gedicht: 'Ochtendcafé' in 'Pierement, samengesteld door Han G. Hoekstra (1953)
• 1 gedicht: 'Aan Beethoven' in 'Twee muzen', uitgezocht door Jan Engelman en Wouter Paap (CPNB, 1955)
• 1 gedicht: 'Heer, zoo opstandig...' in 'Voor de bijl. Schrijvers slaags met de buitenwereld', samengesteld door A. Marja (1955)
• 1 gedicht: 'Herfstnacht in de tuilerieën' in 'Poëtisch akkoord. Honderd gedichten uit tien jaar Noord- en Zuid-Nederlandse literatuur', samenstelling: Pierre H. Dubois, Hubert van Herreweghen, Maurice Roelants en Garmt Stuiveling (1956)
• 10 gedichten in: 'Met twee maten, de kern van vijftig jaar nederlandse poëzie geïsoleerd en experimenteel gesplitst'samengesteld door Paul Rodenko (1956)
• 1 gedicht: 'Molens, meiden, melkvee' in 'De muze zwerft door Nederland' bijeengebracht door Ed. Hoornik (1956)
• 1 gedicht: 'Jong meisje op Amsterdamse veerpont' in 'Amsterdam' (serie: Beeldende poëzie), bijeengebracht door Adriaan Morriën (1959)
• 1 gedicht: 'Oud klavier' in 'Muziek en poëzie', bijeengebracht door Johan de Molenaar (1959)
• 1 gedicht: 'Fata morgana' in 'De muze op school', bijeengebracht door W. van Beusekom (1961)
• 1 gedicht: 'Dat kleine klagen...', in 'Dichters omnibus. 14e bloemlezing', samengesteld door Ad den Besten (1967)
• 1 gedicht: 'Kerkgang' in: 'Het grote Nederlandse verhalenboek. Een bundel van de opmerkelijkste verhalen, gedichten en prenten uit de laatste 50 jaar' (red. Hella S. Haasse, Ad Petersen, Koos Postema en Willem van Toorn) (VARA, 1977)
• 1 gedicht: 'Voor A. Roland Holst' in 'Roland Holst, ten afscheid', redactie Wim Ramakers (1977)
• 3 gedichten in 'De spiegel van de Nederlandse poëzie', samengesteld door Hans Warren (1979)
• 3 gedichten in 'De Nederlandse poëzie van de 19de en 20ste eeuw in 1000 en enige gedichten, samengesteld door Gerrit Komrij (1980)
• 5 gedichten in 'Is dit genoeg: een stuk of wat gedichten (2 delen), samengesteld door C. Buddingh' en Eddy van Vliet (1982)
• 1 gedicht: 'Borinage néerlandais' in 'Het land der letteren', samengesteld door Adriaan van Dis en Tilly Hermans (1982)
• 1 gedicht: 'Fata morgana' in 'Klasseboek. Gedichten over school', samengesteld door Anton Oskamp (1986)
• 1 gedicht: 'Ik, kleine slaaf van poëzie en taal' in Grote poëziebloemlezing 'Mij liet je leven', samenstelling Aldert Walrecht (1987)
• 11 gedichten in 'Hier ligt Poot Hij is dood', samengesteld door Robert-Henk Zuidinga (1990)
• 1 gedicht: 'De holle man IV' in 'Domweg gelukkig in de Dapperstraat', samengesteld door C.J. Aarts en M.C. van Etten (1994)
• 4 gedichten in 'Dichten over dichten. Bloemlezing uit de Nederlandse poëzie van de 19de & 20ste eeuw, samengesteld door Atte Jongstra en Arjan Peters (1994)
• 2 gedichten in: 'Die dag in mei vergeet ik niet. De mooiste Nederlandse bevrijdingspoëzie', gekozen door Hans Warren (1995)
• 2 gedichten in 'Groot verzenboek. Vijfhonderd gedichten over leven, liefde en dood. Een thematische bloemlezing uit de Nederlandstalige poëzie van de twintigste eeuw', samengesteld door Jozef Deleu (1999)
• 1 gedicht: 'Ziekenbezoek' in: 'Familie duurt een mensenleven lang. De honderd mooiste Nederlandse gedichten over vaders, moeders, dochters en zonen', samengesteld door Menno Wigman (1999)
• 1 gedicht 'In mijn gebaren rekt zich traag de dood' + een foto van zijn graf in 'Alleen de dood is tussen u en mij. Literaire dodenkalender van de twntigste eeuw', samengesteld door Dirk Baartse e.a. (2000)
• 1 gedicht: 'Fata morgana' in 'Nog één keer door die hoge gang. De honderd mooiste schoolgedichten uit de Nederlandse literatuur', samengesteld door Hans Werkman (2000)
• 1 gedicht: 'Ter zake' in: 'De light scheurkalender 2004', samengesteld door Jean Pierre Rawie & Driek van Wissen (2003)

Proza:

• 2 citaten in 'Kosmos groot citatenboek' (1986)

Tijdschriften:

• Vanaf 1922 schreef hij berichten voor de 'Provinciale Noord-Hollandsche Courant'. Later schreef hij een 'Wekelijkse Rijmelarij' in deze krant.
• In 1929 worden gedichten van hem gepubliceerd in 'Favoriet'.
• Den Brabander was redacteur van 'Centaur' en ' 't Spuigat'.
• Den Brabander werkte mee aan 'Werk' en 'Criterium'.

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• Martien J.G. de Jong, 'Eén perron maar drie treinen' (Den Brabander, Van Hattum, Hoornik) (1970)
• Lucebert maakte in 1983 in het Letterkundig Museum een grote wandschildering, waarin hij 36 literaire citaten verwerkte. Van Gerard den Brabander is hier terug te vinden 'Ik kleine slaaf van poëzie en taal, mij was ter borst de eerste melk al schraal'.
• Jan Elburg, 'De dichter achter het volle glas' (1985)
• Wim Zaal nam in 'De buitenbeentjes. 36 schrijvers die ik heb gekend' (1995) een hoofdstuk over Gerard den Brabander op.
• Tijdens de tafelrede t.g.v. het aanstaande huwelijk van Willem Alexander en Maxima citeerde minister-President Wim Kok een gedeelte van het gedicht 'Schaatsenrijden' van Gerard den Brabander.

Literaire prijzen:

• Poëzieprijs van de gemeente Amsterdam 1947 voor 'De steenen minnaar'.

Opmerkingen:

• Gerard den Brabander werd kelinburgerlijk en kerks opgevoed.
• Na de algere school gaat hij op een kantoor werken en volgt de Handelsavondschool.
• In 1916 verhuist het gezin naar Edam, waar zijn vader zijn opa opvolgt als koster van de Nederlands-hervormde kerk.
• In 1917 werd Gerard den Brabander postbeambte in Monnikendam.
• Vanaf 1932 woont Den Brabander in Amsterdam.
• Gerard den Brabander wordt in de periode voor de Tweede Wereldoorlog (met Van Hattum en Hoornik) gerekend tot de 'Amsterdamse School'. met anekdotische poëzie, geënt op de 'Nieuwe Zakelijkheid'.
• Met Jac. van Hattum en Gerard den Brabander publiceerde hij de bundel 'Drie op één perron' (1938, 1941, 1960, 3 dln.). Dit perron verwees naar E. du Perron, die ze gezamenlijk bewonderden.
• Gerard den Brabander was lokketbediende bij de posterijen. Na de Tweede Wereldoorlog wijdde hij zich geheel aan de literatuur.
• Zijn vroege werk is vaak satirisch, zijn latere werk meer berustend.
• Gerard den Brabander was vaak te vinden in café Eylders aan het Leidseplein, waar hij vaak een moddermannetje (jenever met suiker en kaneel) dronk. Op zaterdag verkocht hij hier aan de burgerij die 'artiestje kwam kijken' zijn gesigneerde bundels, die hij zelf even daarvoor bij de Slegte had gekocht.
• Bij zijn 65e verjaardag verscheen 'Verzamelde gedichten'. Deze titel klopt niet, want het is een (ruime) keuze uit zijn gedichten door Ed. Hoornik, maar geen complete verzameling.
• Gerard den Brabander heeft tijdens zijn leven veel - handgeschreven - gedichten weggegeven. Een aantal hiervan is door C. Bittremieux achterhaald en opgenomen in 'Verzamelde verzen'.
• Gerard den Brabander had een drankprobleem. Hij werd hier enkele malen voor opgenomen in klinieken, o.a. in de Jellinekkliniek. Hier viel hij op 03-02-1968 van een trap, toen hij zich ver over de ballustrade boog om te zien of het avondblad al in de bus zat.
• Hij werd overgebracht naar het Wilhelmina Gasthuis, waar hij op 04-02-1968 aan zijn verwondingen overleed.
• Gerard den Brabander werd op 10-02-1968 begraven op Zorgvliet (graf 20-II-532). Ed. Hoornik sprak een grafrede uit.

Anderen over Gerard den Brabander:

• Na de oorlog had uitgever Wim Salm, overmoedig als alle uitgevers waren in de eerste wilde jaren, veel te grote oplagen laten drukken van Gerard den Brabanders bundels De stenen minnaar en De holle man. Gerard ontdekte, dat bij De Slegte in de Kalverstraat, door schrijvers gevreesd adres voor alles wat in de 'Ramsj' gaat, de bundel De holle man te koop lag voor een kwartje. Stapels Holle mannen lagen daar. Gerard komt naar me toe en zegt: 'John, leen me even een knaak.' 'Waarom nou weer?' 'Bij De Slegte liggen 'holle mannen' voor een kwartje en ik ga er tien halen.' Een tijdje later komt Gerard den Brabander het café weer binnen met een stapel boeken, tekent ze met een door de klanten gewenste opdracht en verkoopt ze voor vijf of tien gulden. (John Eylders in: Jeroen Brouwers, Zachtjes knetteren de letteren, blz. 193)
• Gerard den Brabander, die achter een bierglas is geboren en steeds even oeroud blijft. (Lucebert in: H.U. Jesserun d'Oliveira, Scheppen riep hij gaat van Au!, blz. 47)
• Den Brabander gestorven. Ik heb hem maar een enkele keer heel even ontmoet, hij was trouwens een van die mensen bij wie ik nooit weet wat ik tegen ze zeggen moet. Marja was destijds bezig een collectie Den Brabander-anecdotes aan te leggen (er waren er eenmaal wat in omloop!), ik vraag me af wat er van die verzameling geworden is. Het mooiste verhaal dat ik over hem ken dateert uit de oorlog, toen hij op een gegeven ogenblik zwaar ziek was. Iemand van de Criterium-redactie kwam hem opzoeken en vroeg: 'Wat zou je zeggen, Jan, als je hoorde dat we bezig zijn met een Im Memoriam Den Brabander-nummer?' Den Brabander: 'Voorschot vragen.' (C. Buddingh', dagboeknotities, 05-02-1968, Tirade 135, blz. 152)
• Gerard den Brabander
  Die bijna dagelijks tot bijna 's morgens vroeg
  het guur klimaat van Holland in een kroeg
  ontvlucht om heet te worden van genever
  striemt Holland's burgers nòg niet scherp genoeg.
  (Frans Babylon, Hier ligt Poot Hij is dood, blz. 128)
• Hij bezat niets dan zijn rijmende lier en zijn ongerijmde kop. (Wim Zaal, De buitenbeentjes, blz. 26)

Mijn favoriete citaat:

Links:

• Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van Gerard den Brabander
• Gedicht - Jenevertranen

Bronnen o.a.:

• P.H. Dubois, hedendaagse nederlandse kunst, letterkunde (1956)
• Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
• Querido's letterkundige reisgids van Nederland (1983)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
• Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
• Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
• Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot? (1997)
• Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)